৫৬৬. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতা হোন্তি – ‘‘মযং আযস্মন্তং উপসেনং ৰঙ্গন্তপুত্তং পাচিত্তিযং দেসাপেস্সামা’’তি । অথ খো আযস্মা উপসেনো ৰঙ্গন্তপুত্তো সপরিসো উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি। অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপসেনং ৰঙ্গন্তপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘জানাসি ত্ৰং, আৰুসো উপসেন, সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স কতিক’’ন্তি। ‘‘ভগৰাপি মং, আৰুসো, এৰমাহ – ‘জানাসি পন ত্ৰং, উপসেন, সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স কতিক’ন্তি? ন খো অহং, ভন্তে, জানামি সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স কতিক’’ন্তি। ‘‘সাৰত্থিযা খো, উপসেন, সঙ্ঘেন কতিকা কতা – ইচ্ছতাৰুসো, ভগৰা তেমাসং পটিসল্লীযিতুং। ন ভগৰা কেনচি উপসঙ্কমিতব্বো, অঞ্ঞত্র একেন পিণ্ডপাতনীহারকেন। যো ভগৰন্তং উপসঙ্কমতি সো পাচিত্তিযং দেসাপেতব্বো’’তি। ‘‘পঞ্ঞাযিস্সতি, ভন্তে, সাৰত্থিযা সঙ্ঘো সকায কতিকায, ন মযং অপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেস্সাম পঞ্ঞত্তং ৰা ন সমুচ্ছিন্দিস্সাম, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্তিস্সামাতি। অনুঞ্ঞাতাৰুসো, ভগৰতা – ‘যে তে ভিক্খূ আরঞ্ঞিকা পিণ্ডপাতিকা পংসুকূলিকা যথাসুখং মং দস্সনায উপসঙ্কমন্তূ’’’তি।
অথ খো তে ভিক্খূ – ‘‘সচ্চং খো আযস্মা উপসেনো আহ – ‘ন অপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, পঞ্ঞত্তং ৰা ন সমুচ্ছিন্দিতব্বং, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্তিতব্ব’’’ন্তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ – ‘‘অনুঞ্ঞাতা কির ভগৰতা – ‘যে তে ভিক্খূ আরঞ্ঞিকা পিণ্ডপাতিকা পংসুকূলিকা যথাসুখং মং দস্সনায উপসঙ্কমন্তূ’’’তি। তে ভগৰন্তং দস্সনং পিহেন্তা [দস্সনায পিহযমানা (স্যা॰)] সন্থতানি উজ্ঝিত্ৰা আরঞ্ঞিকঙ্গং পিণ্ডপাতিকঙ্গং পংসুকূলিকঙ্গং সমাদিযিংসু। অথ খো ভগৰা সম্বহুলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং সেনাসনচারিকং আহিণ্ডন্তো অদ্দস সন্থতানি তহং তহং উজ্ঝিতানি। পস্সিত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কস্সিমানি, ভিক্খৰে, সন্থতানি তহং তহং উজ্ঝিতানী’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামি দস অত্থৰসে পটিচ্চ – সঙ্ঘসুট্ঠুতায, সঙ্ঘফাসুতায,…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৬৭. ‘‘নিসীদনসন্থতং পন ভিক্খুনা কারযমানেন পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থি আদাতব্বা দুব্বণ্ণকরণায, অনাদা চে ভিক্খু পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থিং নৰং নিসীদনসন্থতং কারাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৬৮. নিসীদনং নাম সদসং ৰুচ্চতি। সন্থতং নাম সন্থরিত্ৰা কতং হোতি অৰাযিমং। কারযমানেনাতি করোন্তো ৰা কারাপেন্তো ৰা। পুরাণসন্থতং নাম সকিং নিৰত্থম্পি সকিং পারুতম্পি। সামন্তা সুগতৰিদত্থি আদাতব্বা দুব্বণ্ণকরণাযাতি থিরভাৰায ৰট্টং ৰা চতুরস্সং ৰা ছিন্দিত্ৰা একদেসে ৰা সন্থরিতব্বং ৰিজটেত্ৰা ৰা সন্থরিতব্বং। অনাদা চে ভিক্খু পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থিন্তি অনাদিযিত্ৰা পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থিং নৰং নিসীদনসন্থতং করোতি ৰা কারাপেতি ৰা, পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, নিসীদনসন্থতং অনাদিযিত্ৰা পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থিং কারাপিতং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৫৬৯. অত্তনা ৰিপ্পকতং অত্তনা পরিযোসাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অত্তনা ৰিপ্পকতং পরেহি পরিযোসাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। পরেহি ৰিপ্পকতং অত্তনা পরিযোসাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। পরেহি ৰিপ্পকতং পরেহি পরিযোসাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞস্সত্থায করোতি ৰা কারাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স। ৫৭০. অনাপত্তি – পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থিং আদিযিত্ৰা করোতি, অলভন্তো থোকতরং আদিযিত্ৰা করোতি, অলভন্তো অনাদিযিত্ৰা করোতি, অঞ্ঞেন কতং পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, ৰিতানং ৰা ভূমত্থরণং ৰা সাণিপাকারং ৰা ভিসিং ৰা বিব্বোহনং ৰা করোতি, উম্মত্তকস্স আদিকম্মিকস্সাতি। নিসীদনসন্থতসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং। ৬. এল়কলোমসিক্খাপদং ৫৭১. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো কোসলেসু জনপদে সাৰত্থিং গচ্ছন্তস্স অন্তরামগ্গে এল়কলোমানি উপ্পজ্জিংসু। অথ খো সো ভিক্খু তানি এল়কলোমানি উত্তরাসঙ্গেন ভণ্ডিকং বন্ধিত্ৰা অগমাসি। মনুস্সা তং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা উপ্পণ্ডেসুং – ‘‘কিত্তকেন তে, ভন্তে, কীতানি? কিত্তকো উদযো ভৰিস্সতী’’তি? সো ভিক্খু তেহি মনুস্সেহি উপ্পণ্ডিযমানো মঙ্কু অহোসি। অথ খো সো ভিক্খু সাৰত্থিং গন্ত্ৰা তানি এল়কলোমানি ঠিতকোৰ আসুম্ভি। ভিক্খূ তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, আৰুসো, ইমানি এল়কলোমানি ঠিতকোৰ আসুম্ভসী’’তি? ‘‘তথা হি পনাহং, আৰুসো, ইমেসং এল়কলোমানং কারণা মনুস্সেহি উপ্পণ্ডিতো’’তি। ‘‘কীৰ দূরতো পন ত্ৰং, আৰুসো, ইমানি এল়কলোমানি আহরী’’তি? ‘‘অতিরেকতিযোজনং, আৰুসো’’তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু অতিরেকতিযোজনং এল়কলোমানি আহরিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তং ভিক্খুং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, অতিরেকতিযোজনং এল়কলোমানি আহরীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অতিরেকতিযোজনং এল়কলোমানি আহরিস্সসি! নেতং মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৭২. ‘‘ভিক্খুনো পনেৰ অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নস্স এল়কলোমানি উপ্পজ্জয্যুং। আকঙ্খমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বানি। পটিগ্গহেত্ৰা তিযোজনপরমং সহত্থা হরিতব্বানি [হারেতব্বানি (সী॰ স্যা॰ ক॰)], অসন্তে হারকে। ততো চে উত্তরি হরেয্য, অসন্তেপি হারকে, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৭৩. ভিক্খুনো পনেৰ অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নস্সাতি পন্থং গচ্ছন্তস্স। এল়কলোমানি উপ্পজ্জেয্যুন্তি উপ্পজ্জেয্যুং সঙ্ঘতো ৰা গণতো ৰা ঞাতিতো ৰা মিত্ততো ৰা পংসুকূলং ৰা অত্তনো ৰা ধনেন। আকঙ্খমানেনাতি ইচ্ছমানেন পটিগ্গহেতব্বানি। পটিগ্গহেত্ৰা তিযোজনপরমং সহত্থা হরিতব্বানীতি তিযোজনপরমতা সহত্থা হরিতব্বানি। অসন্তে হারকেতি নাঞ্ঞো কোচি হারকো হোতি ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা গহট্ঠো ৰা পব্বজিতো ৰা। ততো চে উত্তরি হরেয্য, অসন্তেপি হারকেতি পঠমং পাদং তিযোজনং অতিক্কামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। দুতিযং পাদং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযানি হোন্তি (স্যা॰)]। অন্তোতিযোজনে ঠিতো বহিতিযোজনং পাতেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযানি হোন্তি (স্যা॰)]। অঞ্ঞস্স যানে ৰা ভণ্ডে ৰা অজানন্তস্স পক্খিপিত্ৰা তিযোজনং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযানি হোন্তি। নিস্সজ্জিতব্বানি সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বানি…পে॰… ইমানি মে, ভন্তে, এল়কলোমানি তিযোজনং অতিক্কামিতানি নিস্সগ্গিযানি। ইমানাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৫৭৪. অতিরেকতিযোজনে অতিরেকসঞ্ঞী অতিক্কামেতি [তিযোজনং অতিক্কামেতি (স্যা॰)], নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকতিযোজনে ৰেমতিকো অতিক্কামেতি [তিযোজনং অতিক্কামেতি (স্যা॰)], নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকতিযোজনে ঊনকসঞ্ঞী অতিক্কামেতি [তিযোজনং অতিক্কামেতি (স্যা॰)], নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ঊনকতিযোজনে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকতিযোজনে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকতিযোজনে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৫৭৫. অনাপত্তি তিযোজনং হরতি, ঊনকতিযোজনং হরতি, তিযোজনং হরতিপি, পচ্চাহরতিপি, তিযোজনং ৰাসাধিপ্পাযো গন্ত্ৰা ততো পরং হরতি, অচ্ছিন্নং পটিলভিত্ৰা হরতি, নিস্সট্ঠং পটিলভিত্ৰা হরতি, অঞ্ঞং হরাপেতি কতভণ্ডং, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। এল়কলোমসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং। ৭. এল়কলোমধোৰাপনসিক্খাপদং ৫৭৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীহি এল়কলোমানি ধোৰাপেন্তিপি রজাপেন্তিপি ৰিজটাপেন্তিপি। ভিক্খুনিযো এল়কলোমানি ধোৰন্তিযো রজন্তিযো ৰিজটেন্তিযো রিঞ্চন্তি উদ্দেসং পরিপুচ্ছং অধিসীলং অধিচিত্তং অধিপঞ্ঞং। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতং খো মহাপজাপতিং গোতমিং ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, গোতমি, ভিক্খুনিযো অপ্পমত্তা আতাপিনিযো পহিতত্তা ৰিহরন্তী’’তি? ‘‘কুতো, ভন্তে, ভিক্খুনীনং অপ্পমাদো! অয্যা ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনীহি এল়কলোমানি ধোৰাপেন্তিপি রজাপেন্তিপি ৰিজটাপেন্তিপি। ভিক্খুনিযো এল়কলোমানি ধোৰন্তিযো রজন্তিযো ৰিজটেন্তিযো রিঞ্চন্তি উদ্দেসং পরিপুচ্ছং অধিসীলং অধিচিত্তং অধিপঞ্ঞ’’ন্তি। অথ খো ভগৰা মহাপজাপতিং গোতমিং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি এল়কলোমানি ধোৰাপেথপি রজাপেথপি ৰিজটাপেথপী’’তি ? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ‘‘ঞাতিকাযো তুম্হাকং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞাতিকাযো’’তি? ‘‘অঞ্ঞাতিকাযো, ভগৰা’’তি। ‘‘অঞ্ঞাতকা, মোঘপুরিসা, অঞ্ঞাতিকানং ন জানন্তি পতিরূপং ৰা অপ্পতিরূপং ৰা পাসাদিকং ৰা অপাসাদিকং। তত্থ নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অঞ্ঞাতিকাহি ভিক্খুনীহি এল়কলোমানি ধোৰাপেস্সথপি রজাপেস্সথপি ৰিজটাপেস্সথপি! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৭৭. ‘‘যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা এল়কলোমানি ধোৰাপেয্য ৰা রজাপেয্য ৰা ৰিজটাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৭৮. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। অঞ্ঞাতিকা নাম মাতিতো ৰা পিতিতো ৰা যাৰ সত্তমা পিতামহযুগা অসম্বদ্ধা। ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না। ধোৰাতি আণাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ধোতানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি। রজাতি আণাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। রত্তানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি। ৰিজটেহীতি আণাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ৰিজটিতানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি। নিস্সজ্জিতব্বানি সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বানি…পে॰… ইমানি মে, ভন্তে, এল়কলোমানি অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা ধোৰাপিতানি নিস্সগ্গিযানি। ইমানাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৫৭৯. অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ধোৰাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ধোৰাপেতি রজাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ধোৰাপেতি ৰিজটাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ধোৰাপেতি রজাপেতি ৰিজটাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দ্ৰিন্নং দুক্কটানং। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি রজাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি রজাপেতি ৰিজটাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি রজাপেতি ধোৰাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি রজাপেতি ৰিজটাপেতি ধোৰাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দ্ৰিন্নং দুক্কটানং। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ৰিজটাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ৰিজটাপেতি ধোৰাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স। অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ৰিজটাপেতি রজাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দুক্কটস্স । অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী এল়কলোমানি ৰিজটাপেতি ধোৰাপেতি রজাপেতি, নিস্সগ্গিযেন আপত্তি দ্ৰিন্নং দুক্কটানং। ৫৮০. অঞ্ঞাতিকায ৰেমতিকো…পে॰… অঞ্ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী…পে॰… অঞ্ঞস্স এল়কলোমানি ধোৰাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। একতো উপসম্পন্নায ধোৰাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঞাতিকায ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৫৮১. অনাপত্তি ঞাতিকায ধাৰন্তিযা অঞ্ঞাতিকা দুতিযা হোতি, অৰুত্তা ধোৰতি, অপরিভুত্তং কতভণ্ডং ধোৰাপেতি, সিক্খমানায সামণেরিযা উম্মত্তকস্স আদিকম্মিকস্সাতি। এল়কলোমধোৰাপনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং। ৮. রূপিযসিক্খাপদং ৫৮২. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে। তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো অঞ্ঞতরস্স কুলস্স কুলূপকো হোতি নিচ্চভত্তিকো। যং তস্মিং কুলে উপ্পজ্জতি খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা ততো আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স পটিৰিসো ঠপিয্যতি। তেন খো পন সমযেন সাযং তস্মিং কুলে মংসং উপ্পন্নং হোতি। ততো আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স পটিৰিসো ঠপিতো হোতি। তস্স কুলস্স দারকো রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায রোদতি – ‘‘মংসং মে দেথা’’তি। অথ খো সো পুরিসো পজাপতিং এতদৰোচ – ‘‘অয্যস্স পটিৰিসং দারকস্স দেহি। অঞ্ঞং চেতাপেত্ৰা অয্যস্স দস্সামা’’তি। অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরং আদায যেন তং কুলং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি। অথ খো সো পুরিসো যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো সো পুরিসো আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘হিয্যো খো, ভন্তে, সাযং মংসং উপ্পন্নং অহোসি। ততো অয্যস্স পটিৰিসো ঠপিতো। অযং , ভন্তে, দারকো রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায রোদতি – ‘মংসং মে দেথা’তি। অয্যস্স পটিৰিসো দারকস্স দিন্নো। কহাপণেন, ভন্তে, কিং আহরিয্যতূ’’তি? ‘‘পরিচ্চত্তো মে, আৰুসো, কহাপণো’’তি? ‘‘আম, ভন্তে, পরিচ্চত্তো’’তি। ‘‘তঞ্ঞেৰ মে, আৰুসো, কহাপণং দেহী’’তি। অথ খো সো পুরিসো আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স কহাপণং দত্ৰা উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘তথেৰ মযং রূপিযং পটিগ্গণ্হাম এৰমেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা রূপিযং পটিগ্গণ্হন্তী’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স পুরিসস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো রূপিযং পটিগ্গহেস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, রূপিযং পটিগ্গহেসী’’তি [পটিগ্গণ্হাসীতি (স্যা॰)]? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, রূপিযং পটিগ্গহেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৮৩. ‘‘যো পন ভিক্খু জাতরূপরজতং উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা উপনিক্খিত্তং ৰা সাদিযেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৮৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। জাতরূপং নাম সত্থুৰণ্ণো ৰুচ্চতি । রজতং নাম কহাপণো লোহমাসকো দারুমাসকো জতুমাসকো যে ৰোহারং গচ্ছন্তি। উগ্গণ্হেয্যাতি সযং গণ্হাতি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযং হোতি (স্যা॰)]। উগ্গণ্হাপেয্যাতি অঞ্ঞং গাহাপেতি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযং হোতি (স্যা॰)]। উপনিক্খিত্তং ৰা সাদিযেয্যাতি ইদং অয্যস্স হোতূতি উপনিক্খিত্তং সাদিযতি, নিস্সগ্গিযং হোতি। সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং – তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অহং, ভন্তে, রূপিযং পটিগ্গহেসিং। ইদং মে নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা। সচে তত্থ আগচ্ছতি আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা সো ৰত্তব্বো – ‘‘আৰুসো, ইমং জানাহী’’তি। সচে সো ভণতি – ‘‘ইমিনা কিং আহরিয্যতূ’’তি, ন ৰত্তব্বো – ‘‘ইমং ৰা ইমং ৰা আহরা’’তি। কপ্পিযং আচিক্খিতব্বং – সপ্পি ৰা তেলং ৰা মধু ৰা ফাণিতং ৰা। সচে সো তেন পরিৰত্তেত্ৰা কপ্পিযং আহরতি রূপিযপ্পটিগ্গাহকং ঠপেত্ৰা সব্বেহেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং। এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং; নো চে লভেথ, সো ৰত্তব্বো – ‘‘আৰুসো, ইমং ছড্ডেহী’’তি। সচে সো ছড্ডেতি, ইচ্চেতং কুসলং; নো চে ছড্ডেতি, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ছড্ডিতাছড্ডিতঞ্চ জানেয্য। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো। যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৫৮৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো রূপিযছড্ডকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। তেন সম্মতেন ভিক্খুনা অনিমিত্তং কত্ৰা পাতেতব্বং। সচে নিমিত্তং কত্ৰা পাতেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ৫৮৬. রূপিযে রূপিযসঞ্ঞী রূপিযং পটিগ্গণ্হাতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। রূপিযে ৰেমতিকো রূপিযং পটিগ্গণ্হাতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। রূপিযে অরূপিযসঞ্ঞী রূপিযং পটিগ্গণ্হাতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অরূপিযে রূপিযসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অরূপিযে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অরূপিযে অরূপিযসঞ্ঞী, অনাপত্তি। অনাপত্তি অজ্ঝারামে ৰা অজ্ঝাৰসথে ৰা উগ্গহেত্ৰা ৰা উগ্গহাপেত্ৰা ৰা নিক্খিপতি – যস্স ভৰিস্সতি সো হরিস্সতীতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। রূপিযসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং। ৯. রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদং ৫৮৭. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জিস্সন্তি, সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনো’’তি ! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৮৮. ‘‘যো পন ভিক্খু নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৮৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। নানপ্পকারকং নাম কতম্পি অকতম্পি কতাকতম্পি। কতং নাম সীসূপগং গীৰূপগং হত্থূপগং পাদূপগং কটূপগং। অকতং নাম ঘনকতং ৰুচ্চতি। কতাকতং নাম তদুভযং। রূপিযং নাম সত্থুৰণ্ণো কহাপণো, লোহমাসকো, দারুমাসকো, জতুমাসকো যে ৰোহারং গচ্ছন্তি। সমাপজ্জেয্যাতি কতেন কতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযং হোতি (স্যা॰)]। কতেন অকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কতেন কতাকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অকতেন কতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অকতেন অকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অকতেন কতাকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কতাকতেন কতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কতাকতেন অকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কতাকতেন কতাকতং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং। তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অহং, ভন্তে, নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জিং। ইদং মে নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা। সচে তত্থ আগচ্ছতি আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা সো ৰত্তব্বো – ‘‘আৰুসো, ইমং জানাহী’’তি। সচে সো ভণতি – ‘‘ইমিনা কিং আহরিয্যতূ’’তি, ন ৰত্তব্বো – ‘‘ইমং ৰা ইমং ৰা আহরা’’তি। কপ্পিযং আচিক্খিতব্বং – সপ্পি ৰা তেলং ৰা মধু ৰা ফাণিতং ৰা। সচে সো তেন পরিৰত্তেত্ৰা কপ্পিযং আহরতি, রূপিযচেতাপকং ঠপেত্ৰা, সব্বেহেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং। এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং; নো চে লভেথ, সো ৰত্তব্বো – ‘‘আৰুসো, ইমং ছড্ডেহী’’তি। সচে সো ছড্ডেতি, ইচ্চেতং কুসলং; নো চে ছড্ডেতি, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ছড্ডিতাছড্ডিতঞ্চ জানেয্য। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো। যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৫৯০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো রূপিযছড্ডকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। তেন সম্মতেন ভিক্খুনা অনিমিত্তং কত্ৰা পাতেতব্বং। সচে নিমিত্তং কত্ৰা পাতেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ৫৯১. রূপিযে রূপিযসঞ্ঞী রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। রূপিযে ৰেমতিকো রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। রূপিযে অরূপিযসঞ্ঞী রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অরূপিযে রূপিযসঞ্ঞী রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং । অরূপিযে ৰেমতিকো রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অরূপিযে অরূপিযসঞ্ঞী রূপিযং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অরূপিযে রূপিযসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অরূপিযে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অরূপিযে অরূপিযসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৫৯২. অনাপত্তি উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং। ১০. কযৰিক্কযসিক্খাপদং ৫৯৩. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পট্টো হোতি চীৰরকম্মং কাতুং। সো পটপিলোতিকানং সঙ্ঘাটিং করিত্ৰা সুরত্তং সুপরিকম্মকতং কত্ৰা পারুপি। অথ খো অঞ্ঞতরো পরিব্বাজকো মহগ্ঘং পটং পারুপিত্ৰা যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সুন্দরা খো ত্যাযং, আৰুসো, সঙ্ঘাটি; দেহি মে পটেনা’’তি। ‘‘জানাহি, আৰুসো’’তি। ‘‘আমাৰুসো, জানামী’’তি। ‘‘হন্দাৰুসো’’তি, অদাসি। অথ খো সো পরিব্বাজকো তং সঙ্ঘাটিং পারুপিত্ৰা পরিব্বাজকারামং অগমাসি। পরিব্বাজকা তং পরিব্বাজকং এতদৰোচুং – ‘‘সুন্দরা খো ত্যাযং, আৰুসো, সঙ্ঘাটি; কুতো তযা লদ্ধা’’তি? ‘‘তেন মে, আৰুসো, পটেন পরিৰত্তিতা’’তি। ‘‘কতিহিপি ত্যাযং, আৰুসো, সঙ্ঘাটি ভৰিস্সতি, সোযেৰ তে পটো ৰরো’’তি। অথ খো সো পরিব্বাজকো – ‘‘সচ্চং খো পরিব্বাজকা আহংসু – ‘কতিহিপি ম্যাযং সঙ্ঘাটি ভৰিস্সতি! সোযেৰ মে পটো ৰরো’’’তি যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘হন্দ তে, আৰুসো, সঙ্ঘাটি [সঙ্ঘাটিং (স্যা॰ ক॰)]; দেহি মে পট’’ন্তি। ‘‘ননু ত্ৰং, আৰুসো, মযা ৰুত্তো – ‘জানাহি, আৰুসো’তি ! নাহ দস্সামী’’তি। অথ খো সো পরিব্বাজকো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘গিহীপি নং গিহিস্সৰিপ্পটিসারিস্স দেন্তি, কিং পন পব্বজিতো পব্বজিতস্স ন দস্সতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স পরিব্বাজকস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পরিব্বাজকেন সদ্ধিং কযৰিক্কযং সমাপজ্জিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, পরিব্বাজকেন সদ্ধিং কযৰিক্কযং সমাপজ্জসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, পরিব্বাজকেন সদ্ধিং কযৰিক্কযং সমাপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৯৪. ‘‘যো পন ভিক্খু নানপ্পকারকং কযৰিক্কযং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৫৯৫. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। নানপ্পকারকং নাম চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারা, অন্তমসো চুণ্ণপিণ্ডোপি দন্তকট্ঠম্পি দসিকসুত্তম্পি। কযৰিক্কযং সমাপজ্জেয্যাতি ইমিনা ইমং দেহি, ইমিনা ইমং আহর, ইমিনা ইমং পরিৰত্তেহি, ইমিনা ইমং চেতাপেহীতি। অজ্ঝাচরতি, আপত্তি দুক্কটস্স। যতো কযিতঞ্চ হোতি ৰিক্কযিতঞ্চ অত্তনো ভণ্ডং পরহত্থগতং পরভণ্ডং অত্তনো হত্থগতং, নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… অহং, ভন্তে, নানপ্পকারকং কযৰিক্কযং সমাপজ্জিং। ইদং মে নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৫৯৬. কযৰিক্কযে কযৰিক্কযসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কযৰিক্কযে ৰেমতিকো , নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। কযৰিক্কযে নকযৰিক্কযসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। নকযৰিক্কযে কযৰিক্কযসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। নকযৰিক্কযে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। নকযৰিক্কযে নকযৰিক্কযসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৫৯৭. অনাপত্তি – অগ্ঘং পুচ্ছতি, কপ্পিযকারকস্স আচিক্খতি, ‘‘ইদং অম্হাকং অত্থি, অম্হাকঞ্চ ইমিনা চ ইমিনা চ অত্থো’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। কযৰিক্কযসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং। কোসিযৰগ্গো দুতিযো। তস্সুদ্দানং – কোসিযা সুদ্ধদ্ৰেভাগা, ছব্বস্সানি নিসীদনং। দ্ৰে চ লোমানি উগ্গণ্হে, উভো নানপ্পকারকাতি॥ ৩. পত্তৰগ্গো ১. পত্তসিক্খাপদং ৫৯৮. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ বহূ পত্তে সন্নিচযং করোন্তি। মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা বহূ পত্তে সন্নিচযং করিস্সন্তি, পত্তৰাণিজ্জং ৰা সমণা সক্যপুত্তিযা করিস্সন্তি আমত্তিকাপণং ৰা পসারেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অতিরেকপত্তং ধারেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, অতিরেকপত্তং ধারেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অতিরেকপত্তং ধারেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায …পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৫৯৯. ‘‘যো পন ভিক্খু অতিরেকপত্তং ধারেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি। ৬০০. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো আনন্দস্স অতিরেকপত্তো উপ্পন্নো হোতি। আযস্মা চ আনন্দো তং পত্তং আযস্মতো সারিপুত্তস্স দাতুকামো হোতি। আযস্মা চ সারিপুত্তো সাকেতে ৰিহরতি। অথ খো আযস্মতো আনন্দস্স এতদহোসি – ‘‘ভগৰতা সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং – ‘ন অতিরেকপত্তো ধারেতব্বো’তি। অযঞ্চ মে অতিরেকপত্তো উপ্পন্নো। অহঞ্চিমং পত্তং আযস্মতো সারিপুত্তস্স দাতুকামো। আযস্মা চ সারিপুত্তো সাকেতে ৰিহরতি। কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি। ‘‘কীৰচিরং পনানন্দ, সারিপুত্তো আগচ্ছিস্সতী’’তি? ‘‘নৰমং ৰা, ভগৰা, দিৰসং দসমং ৰা’’তি। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে , দসাহপরমং অতিরেকপত্তং ধারেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬০১. ‘‘দসাহপরমং অতিরেকপত্তো ধারেতব্বো। তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬০২. দসাহপরমন্তি দসাহপরমতা ধারেতব্বো। অতিরেকপত্তো নাম অনধিট্ঠিতো অৰিকপ্পিতো। পত্তো নাম দ্ৰে পত্তা অযোপত্তো মত্তিকাপত্তোতি। তযো পত্তস্স ৰণ্ণা উক্কট্ঠো পত্তো মজ্ঝিমো পত্তো ওমকো পত্তো। উক্কট্ঠো নাম পত্তো অড্ঢাল়্হকোদনং গণ্হাতি চতুভাগং খাদনং তদুপিযং ব্যঞ্জনং। মজ্ঝিমো নাম পত্তো নাল়িকোদনং গণ্হাতি চতুভাগং খাদনং তদুপিযং ব্যঞ্জনং। ওমকো নামপত্তো পত্থোদনং গণ্হাতি চতুভাগং খাদনং তদুপিযং ব্যঞ্জনং। ততো উক্কট্ঠো অপত্তো, ওমকো অপত্তো। তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযো হোতীতি একাদসে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযো হোতি। নিস্সজ্জিতব্বো সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বো। তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অযং মে, ভন্তে, পত্তো দসাহাতিক্কন্তো নিস্সগ্গিযো। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা, নিস্সট্ঠপত্তো দাতব্বো। ৬০৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং পত্তো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নিস্সগ্গিযো সঙ্ঘস্স নিস্সট্ঠো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং পত্তং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যা’’তি। ৬০৪. তেন ভিক্খুনা সম্বহুলে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘‘অযং মে, ভন্তে, পত্তো দসাহাতিক্কন্তো নিস্সগ্গিযো। ইমাহং আযস্মন্তানং নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা, নিস্সট্ঠপত্তো দাতব্বো। ৬০৫. ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অযং পত্তো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নিস্সগ্গিযো আযস্মন্তানং নিস্সট্ঠো। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, আযস্মন্তা ইমং পত্তং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যু’’ন্তি। ৬০৬. তেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অযং মে, আৰুসো, পত্তো দসাহাতিক্কন্তো নিস্সগ্গিযো। ইমাহং আযস্মতো নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। তেন ভিক্খুনা আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা, নিস্সট্ঠপত্তো দাতব্বো – ‘‘ইমং পত্তং আযস্মতো দম্মী’’তি। ৬০৭. দসাহাতিক্কন্তে অতিক্কন্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। দসাহাতিক্কন্তে ৰেমতিকো, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। দসাহাতিক্কন্তে অনতিক্কন্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অনধিট্ঠিতে অধিট্ঠিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিকপ্পিতে ৰিকপ্পিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিস্সজ্জিতে ৰিস্সজ্জিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অনট্ঠে নট্ঠসঞ্ঞী নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিনট্ঠে ৰিনট্ঠসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং । অভিন্নে ভিন্নসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিলুত্তে ৰিলুত্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। নিস্সগ্গিযং পত্তং অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স। দসাহানতিক্কন্তে অতিক্কন্তসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। দসাহানতিক্কন্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। দসাহানতিক্কন্তে অনতিক্কন্তসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬০৮. অনাপত্তি অন্তোদসাহং অধিট্ঠেতি, ৰিকপ্পেতি, ৰিস্সজ্জেতি, নস্সতি, ৰিনস্সতি, ভিজ্জতি, অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তি, ৰিস্সাসং গণ্হন্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নিস্সট্ঠপত্তং ন দেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, নিস্সট্ঠপত্তো ন দাতব্বো। যো ন দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। পত্তসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং। ২. ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদং ৬০৯. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরেন কুম্ভকারেন ভিক্খূ পৰারিতা হোন্তি – ‘‘যেসং অয্যানং পত্তেন অত্থো অহং পত্তেনা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেন্তি। যেসং খুদ্দকা পত্তা তে মহন্তে পত্তে ৰিঞ্ঞাপেন্তি। যেসং মহন্তা পত্তা তে খুদ্দকে পত্তে ৰিঞ্ঞাপেন্তি। অথ খো সো কুম্ভকারো ভিক্খূনং বহূ পত্তে করোন্তো ন সক্কোতি অঞ্ঞং ৰিক্কাযিকং ভণ্ডং কাতুং, অত্তনাপি ন যাপেতি, পুত্তদারাপিস্স কিলমন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সন্তি! অযং ইমেসং বহূ পত্তে করোন্তো ন সক্কোতি অঞ্ঞং ৰিক্কাযিকং ভণ্ডং কাতুং, অত্তনাপি ন যাপেতি, পুত্তদারাপিস্স কিলমন্তী’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তে অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেন্তীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, পত্তো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো। যো ৰিঞ্ঞাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৬১০. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো পত্তো ভিন্নো হোতি। অথ খো সো ভিক্খু – ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্তং পত্তং ৰিঞ্ঞাপেতু’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তো ন ৰিঞ্ঞাপেতি। হত্থেসু পিণ্ডায চরতি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা হত্থেসু পিণ্ডায চরিস্সন্তি, সেয্যথাপি তিত্থিযা’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নট্ঠপত্তস্স ৰা ভিন্নপত্তস্স ৰা পত্তং ৰিঞ্ঞাপেতু’’ন্তি। ৬১১. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং নট্ঠপত্তস্স ৰা ভিন্নপত্তস্স ৰা পত্তং ৰিঞ্ঞাপেতু’’ন্তি অপ্পমত্তকেনপি ভিন্নেন অপ্পমত্তকেনপি খণ্ডেন ৰিলিখিতমত্তেনপি বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেন্তি । অথ খো সো কুম্ভকারো ভিক্খূনং তথেৰ বহূ পত্তে করোন্তো ন সক্কোতি অঞ্ঞং ৰিক্কাযিকং ভণ্ডং কাতুং, অত্তনাপি ন যাপেতি, পুত্তদারাপিস্স কিলমন্তি। মনুস্সা তথেৰ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ন মত্তং জানিত্ৰা বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সন্তি! অযং ইমেসং বহূ পত্তে করোন্তো ন সক্কোতি অঞ্ঞং ৰিক্কাযিকং ভণ্ডং কাতুং, অত্তনাপি ন যাপেতি, পুত্তদারাপিস্স কিলমন্তী’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অপ্পমত্তকেনপি ভিন্নেন অপ্পমত্তকেনপি খণ্ডেন ৰিলিখিতমত্তেনপি বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, অপ্পমত্তকেনপি ভিন্নেন অপ্পমত্তকেনপি খণ্ডেন ৰিলিখিতমত্তেনপি বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অপ্পমত্তকেনপি ভিন্নেন অপ্পমত্তকেনপি খণ্ডেন ৰিলিখিতমত্তেনপি বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬১২. ‘‘যো পন ভিক্খু ঊনপঞ্চবন্ধনেন পত্তেন অঞ্ঞং নৰং পত্তং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। তেন ভিক্খুনা সো পত্তো ভিক্খুপরিসায নিস্সজ্জিতব্বো। যো চ তস্সা ভিক্খুপরিসায পত্তপরিযন্তো সো তস্স ভিক্খুনো পদাতব্বো – ‘অযং তে, ভিক্খু, পত্তো যাৰ ভেদনায ধারেতব্বো’তি। অযং তত্থ সামীচী’’তি। ৬১৩. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। ঊনপঞ্চবন্ধনো নাম পত্তো অবন্ধনো ৰা একবন্ধনো ৰা দ্ৰিবন্ধনো ৰা তিবন্ধনো ৰা চতুবন্ধনো ৰা। অবন্ধনোকাসো নাম পত্তো যস্স দ্ৰঙ্গুলা রাজি ন হোতি। বন্ধনোকাসো নাম পত্তো যস্স দ্ৰঙ্গুলা রাজি হোতি। নৰো নাম পত্তো ৰিঞ্ঞত্তিং উপাদায ৰুচ্চতি। চেতাপেয্যাতি ৰিঞ্ঞাপেতি, পযোগে দুক্কটং। পটিলাভেন নিস্সগ্গিযো হোতি। সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বো। সব্বেহেৰ অধিট্ঠিতপত্তং গহেত্ৰা সন্নিপতিতব্বং। ন লামকো পত্তো অধিট্ঠাতব্বো – ‘‘মহগ্ঘং পত্তং গহেস্সামী’’তি। সচে লামকং পত্তং অধিট্ঠেতি – ‘‘মহগ্ঘং পত্তং গহেস্সামী’’তি, আপত্তি দুক্কটস্স। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বো। তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অযং মে, ভন্তে, পত্তো ঊনপঞ্চবন্ধনেন পত্তেন চেতাপিতো নিস্সগ্গিযো। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি। নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু পত্তগ্গাহাপকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গাহিতাগাহিতঞ্চ জানেয্য । এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো। যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৬১৪. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং পত্তগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং পত্তগ্গাহাপকং সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পত্তগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু পত্তগ্গাহাপকো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ৬১৫. তেন সম্মতেন ভিক্খুনা পত্তো গাহেতব্বো। থেরো ৰত্তব্বো – ‘‘গণ্হাতু, ভন্তে, থেরো পত্ত’’ন্তি। সচে থেরো গণ্হাতি, থেরস্স পত্তো দুতিযস্স গাহেতব্বো। ন চ তস্স অনুদ্দযতায ন গহেতব্বো। যো ন গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অপত্তকস্স ন গাহেতব্বো। এতেনেৰ উপাযেন যাৰ সঙ্ঘনৰকা গাহেতব্বা। যো চ তস্সা ভিক্খুপরিসায পত্তপরিযন্তো, সো তস্স ভিক্খুনো পদাতব্বো – ‘‘অযং তে, ভিক্খু, পত্তো যাৰ ভেদনায ধারেতব্বো’’তি। তেন ভিক্খুনা সো পত্তো ন অদেসে নিক্খিপিতব্বো, ন অভোগেন ভুঞ্জিতব্বো, ন ৰিস্সজ্জেতব্বো – ‘‘কথাযং পত্তো নস্সেয্য ৰা ৰিনস্সেয্য ৰা ভিজ্জেয্য ৰা’’তি? সচে অদেসে ৰা নিক্খিপতি অভোগেন ৰা ভুঞ্জতি ৰিস্সজ্জেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স। অযং তত্থ সামীচীতি অযং তত্থ অনুধম্মতা। ৬১৬. অবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন একবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন দ্ৰিবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন তিবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন একবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন দ্ৰিবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন তিবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। দ্ৰিবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। দ্ৰিবন্ধনেন পত্তেন একবন্ধনং পত্তং…পে॰… দ্ৰিবন্ধনং পত্তং… তিবন্ধনং পত্তং… চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। তিবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং…পে॰… একবন্ধনং পত্তং…পে॰… দ্ৰিবন্ধনং পত্তং… তিবন্ধনং পত্তং… চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। চতুবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং…পে॰… একবন্ধনং পত্তং… দ্ৰিবন্ধনং পত্তং… তিবন্ধনং পত্তং… চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনেন পত্তেন একবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… দ্ৰিবন্ধনোকাসং পত্তং … তিবন্ধনোকাসং পত্তং… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। একবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… একবন্ধনোকাসং পত্তং… দ্ৰিবন্ধনোকাসং পত্তং… তিবন্ধনোকাসং পত্তং… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। দ্ৰিবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। তিবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। চতুবন্ধনেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… একবন্ধনোকাসং পত্তং… দ্ৰিবন্ধনোকাসং পত্তং… তিবন্ধনোকাসং পত্তং… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনোকাসেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনোকাসেন পত্তেন একবন্ধনং পত্তং…পে॰… দ্ৰিবন্ধনং পত্তং… তিবন্ধনং পত্তং… চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। চতুবন্ধনোকাসেন পত্তেন অবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। চতুবন্ধনোকাসেন পত্তেন একবন্ধনং পত্তং…পে॰… দ্ৰিবন্ধনং পত্তং… তিবন্ধনং পত্তং… চতুবন্ধনং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অবন্ধনোকাসেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… একবন্ধনোকাসং পত্তং… দ্ৰিবন্ধনোকাসং পত্তং… তিবন্ধনোকাসং পত্তং… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। চতুবন্ধনোকাসেন পত্তেন অবন্ধনোকাসং পত্তং…পে॰… একবন্ধনোকাসং পত্তং… দ্ৰিবন্ধনোকাসং পত্তং… তিবন্ধনোকাসং পত্তং… চতুবন্ধনোকাসং পত্তং চেতাপেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ৬১৭. অনাপত্তি নট্ঠপত্তস্স, ভিন্নপত্তস্স, ঞাতকানং পৰারিতানং, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং। ৩. ভেসজ্জসিক্খাপদং ৬১৮. [ইদং ৰত্থু মহাৰ॰ ২৭০] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রাজগহে পব্ভারং সোধাপেতি লেণং কত্তুকামো। অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো যেনাযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং এতদৰোচ – ‘‘কিং, ভন্তে, থেরো কারাপেতী’’তি? ‘‘পব্ভারং মহারাজ, সোধাপেমি লেণং কত্তুকামো’’তি। ‘‘অত্থো, ভন্তে, অয্যস্স আরামিকেনা’’তি? ‘‘ন খো, মহারাজ, ভগৰতা আরামিকো অনুঞ্ঞাতো’’তি। ‘‘তেন হি, ভন্তে, ভগৰন্তং পটিপুচ্ছিত্ৰা মম আরোচেয্যাথা’’তি। ‘‘এৰং মহারাজা’’তি খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পচ্চস্সোসি। অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি। অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো আযস্মতা পিলিন্দৰচ্ছেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো উট্ঠাযাসনা আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি। ৬১৯. অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো ভগৰতো সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘রাজা, ভন্তে , মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো আরামিকং দাতুকামো। কথং নু খো, ভন্তে, মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরামিক’’ন্তি। দুতিযম্পি খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো যেনাযস্মা পিলিন্দিৰচ্ছো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং এতদৰোচ – ‘‘অনুঞ্ঞাতো, ভন্তে, ভগৰতা আরামিকো’’তি? ‘‘এৰং, মহারাজা’’তি। ‘‘তেন হি, ভন্তে, অয্যস্স আরামিকং দম্মী’’তি। অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো আযস্মতো পিলিন্দৰচ্ছস্স আরামিকং পটিস্সুণিত্ৰা ৰিস্সরিত্ৰা চিরেন সতিং পটিলভিত্ৰা অঞ্ঞতরং সব্বত্থকং মহামত্তং আমন্তেসি – ‘‘যো মযা, ভণে, অয্যস্স আরামিকো পটিস্সুতো, দিন্নো সো আরামিকো’’তি? ‘‘ন খো, দেৰ, অয্যস্স আরামিকো দিন্নো’’তি। ‘‘কীৰচিরং নু খো, ভণে, ইতো হি তং হোতী’’তি? অথ খো সো মহামত্তো রত্তিযো গণেত্ৰা [ৰিগণেত্ৰা (ক॰)] রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং এতদৰোচ – ‘‘পঞ্চ, দেৰ, রত্তিসতানী’’তি। ‘‘তেন হি, ভণে, অয্যস্স পঞ্চ আরামিকসতানি দেহী’’তি। ‘‘এৰং, দেৰা’’তি খো সো মহামত্তো রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পটিস্সুণিত্ৰা আযস্মতো পিলিন্দৰচ্ছস্স পঞ্চ আরামিকসতানি পাদাসি[অদাসি (স্যা॰)], পাটিযেক্কো গামো নিৰিসি। আরামিকগামকোতিপি নং আহংসু, পিলিন্দগামকোতিপি নং আহংসু। ৬২০. তেন খো পন সমযেন আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো তস্মিং গামকে কুলূপকো হোতি। অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরং আদায পিলিন্দগামকং পিণ্ডায পাৰিসি। তেন খো পন সমযেন তস্মিং গামকে উস্সৰো হোতি। দারকা অলঙ্কতা মালাকিতা কীল়ন্তি। অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো পিলিন্দগামকে সপদানং পিণ্ডায চরমানো যেন অঞ্ঞতরস্স আরামিকস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি। তেন খো পন সমযেন তস্সা আরামিকিনিযা ধীতা অঞ্ঞে দারকে অলঙ্কতে মালাকিতে পস্সিত্ৰা রোদতি – ‘‘মালং মে দেথ, অলঙ্কারং মে দেথা’’তি। অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো তং আরামিকিনিং এতদৰোচ – ‘‘কিস্সাযং দারিকা রোদতী’’তি? ‘‘অযং, ভন্তে, দারিকা অঞ্ঞে দারকে অলঙ্কতে মালাকিতে পস্সিত্ৰা রোদতি – ‘মালং মে দেথ, অলঙ্কারং মে দেথা’তি। কুতো অম্হাকং দুগ্গতানং মালা কুতো, অলঙ্কারো’’তি? অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো অঞ্ঞতরং তিণণ্ডুপকং গহেত্ৰা তং আরামিকিনিং এতদৰোচ – ‘‘হন্দিমং তিণণ্ডুপকং তস্সা দারিকায সীসে পটিমুঞ্চা’’তি। অথ খো সা আরামিকিনী তং তিণণ্ডুপকং গহেত্ৰা তস্সা দারিকায সীসে পটিমুঞ্চি। সা অহোসি সুৰণ্ণমালা অভিরূপা দস্সনীযা পাসাদিকা। নত্থি তাদিসা রঞ্ঞোপি অন্তেপুরে সুৰণ্ণমালা। মনুস্সা রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স আরোচেসুং – ‘‘অমুকস্স, দেৰ, আরামিকস্স ঘরে সুৰণ্ণমালা অভিরূপা দস্সনীযা পাসাদিকা। নত্থি তাদিসা দেৰস্সাপি অন্তেপুরে সুৰণ্ণমালা। কুতো তস্স দুগ্গতস্স! নিস্সংসযং চোরিকায আভতা’’তি!! অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো তং আরামিককুলং বন্ধাপেসি। দুতিযম্পি খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরং আদায পিলিন্দগামকং পিণ্ডায পাৰিসি। পিলিন্দগামকে সপদানং পিণ্ডায চরমানো যেন তস্স আরামিকস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পটিৰিস্সকে পুচ্ছি – ‘‘কহং ইমং আরামিককুলং গত’’ন্তি? ‘‘এতিস্সা, ভন্তে, সুৰণ্ণমালায কারণা রঞ্ঞা বন্ধাপিত’’ন্তি। ৬২১. অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো যেন রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি। অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো যেনাযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং পিলিন্দৰচ্ছং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নং খো রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো এতদৰোচ – ‘‘কিস্স, মহারাজ, আরামিককুলং বন্ধাপিত’’ন্তি? ‘‘তস্স, ভন্তে, আরামিকস্স ঘরে সুৰণ্ণমালা অভিরূপা দস্সনীযা পাসাদিকা। নত্থি তাদিসা অম্হাকম্পি অন্তেপুরে সুৰণ্ণমালা। কুতো তস্স দুগ্গতস্স! নিস্সংসযং চোরিকায আভতা’’তি!! অথ খো আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পাসাদং সুৰণ্ণন্তি অধিমুচ্চি। সো অহোসি সব্বসোৰণ্ণমযো। ‘‘ইদং পন তে, মহারাজ, তাৰ বহুং সুৰণ্ণং কুতো’’তি? ‘‘অঞ্ঞাতং, ভন্তে, অয্যস্সেৰেসো ইদ্ধানুভাৰো’’তি। তং আরামিককুলং মুঞ্চাপেসি। মনুস্সা – ‘‘অয্যেন কির পিলিন্দৰচ্ছেন সরাজিকায পরিসায উত্তরিমনুস্সধম্মং ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সিত’’ন্তি, অত্তমনা অভিপ্পসন্না আযস্মতো পিলিন্দৰচ্ছস্স পঞ্চ ভেসজ্জানি অভিহরিংসু, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং। পকতিযাপি চ আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো লাভী হোতি পঞ্চন্নং ভেসজ্জানং। লদ্ধং লদ্ধং পরিসায ৰিস্সজ্জেতি। পরিসা চস্স হোতি বাহুল্লিকা। লদ্ধং লদ্ধং কোলম্বেপি ঘটেপি পূরেত্ৰা পটিসামেতি, পরিস্সাৰনানিপি থৰিকাযোপি পূরেত্ৰা ৰাতপানেসু লগ্গেতি। তানি ওলীনৰিলীনানি তিট্ঠন্তি। উন্দূরেহিপি ৰিহারা ওকিণ্ণৰিকিণ্ণা হোন্তি। মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘অন্তোকোট্ঠাগারিকা ইমে সমণা সক্যপুত্তিযা, সেয্যথাপি রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো’’তি ! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ এৰরূপায বাহুল্লায চেতেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তে অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ এৰরূপায বাহুল্লায চেতেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা এৰরূপায বাহুল্লায চেতেস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬২২. ‘‘যানি খো পন তানি গিলানানং ভিক্খূনং পটিসাযনীযানি ভেসজ্জানি, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং, তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহপরমং সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানি। তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬২৩. যানি খো পন তানি গিলানানং ভিক্খূনং পটিসাযনীযানি ভেস্সজ্জানীতি সপ্পি নাম গোসপ্পি ৰা অজিকাসপ্পি ৰা মহিংসসপ্পি [মহিসসপ্পি (সী॰ স্যা॰)] ৰা যেসং মংসং কপ্পতি তেসং সপ্পি। নৰনীতং নাম তেসং যেৰ নৰনীতং। তেলংনাম তিলতেলং সাসপতেলং মধুকতেলং এরণ্ডতেলং ৰসাতেলং। মধু নাম মক্খিকামধু। ফাণিতং নাম উচ্ছুম্হা নিব্বত্তং। তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহপরমং সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানীতি সত্তাহপরমতা পরিভুঞ্জিতব্বানি। তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং হোতীতি অট্ঠমে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, ভেসজ্জং সত্তাহাতিক্কন্তং নিস্সগ্গিযং, ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬২৪. সত্তাহাতিক্কন্তে অতিক্কন্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। সত্তাহাতিক্কন্তে ৰেমতিকো, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। সত্তাহাতিক্কন্তে অনতিক্কন্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অনধিট্ঠিতে অধিট্ঠিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিস্সজ্জিতে ৰিস্সজ্জিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অনট্ঠে নট্ঠসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিনট্ঠে ৰিনট্ঠসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অদড্ঢে দড্ঢসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰিলুত্তে ৰিলুত্তসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। নিস্সট্ঠং পটিলভিত্ৰা ন কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং, ন অজ্ঝোহরিতব্বং, পদীপে ৰা কাল়ৰণ্ণে ৰা উপনেতব্বং, অঞ্ঞেন ভিক্খুনা কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং, ন অজ্ঝোহরিতব্বং। সত্তাহানতিক্কন্তে অতিক্কন্তসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। সত্তাহানতিক্কন্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। সত্তাহানতিক্কন্তে অনতিক্কন্তসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬২৫. অনাপত্তি অন্তোসত্তাহং অধিট্ঠেতি, ৰিস্সজ্জেতি, নস্সতি, ৰিনস্সতি, ডয্হতি, অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তি, ৰিস্সাসং গণ্হন্তি, অনুপসম্পন্নস্স চত্তেন ৰন্তেন মুত্তেন অনপেক্খো দত্ৰা পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। ভেসজ্জসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং। ৪. ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদং ৬২৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন ভগৰতা ভিক্খূনং ৰস্সিকসাটিকা অনুঞ্ঞাতা হোতি। ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা ৰস্সিকসাটিকা অনুঞ্ঞাতা’’তি, পটিকচ্চেৰ [পটিগচ্চেৰ (সী॰)] ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসন্তি, পটিকচ্চেৰ কত্ৰা নিৰাসেন্তি, জিণ্ণায ৰস্সিকসাটিকায নগ্গা কাযং ওৰস্সাপেন্তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পটিকচ্চেৰ ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসিস্সন্তি, পটিকচ্চেৰ কত্ৰা নিৰাসেস্সন্তি, জিণ্ণায ৰস্সিকসাটিকায নগ্গা কাযং ওৰস্সাপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, পটিকচ্চেৰ ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসথ? পটিকচ্চেৰ কত্ৰা নিৰাসেথ? জিণ্ণায ৰস্সিকসাটিকায নগ্গা কাযং ওৰস্সাপেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে মোঘপুরিসা, পটিকচ্চেৰ ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসিস্সথ, পটিকচ্চেৰ কত্ৰা নিৰাসেস্সথ, জিণ্ণায ৰস্সিকসাটিকায নগ্গা কাযং ওৰস্সাপেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬২৭. ‘‘মাসো সেসো গিম্হান’ন্তি ভিক্খুনা ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসিতব্বং ; ‘অদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেতব্বং । ‘ওরেন চে মাসো সেসো গিম্হান’ন্তি ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসেয্য, ‘ওরেনদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬২৮. ‘মাসো সেসো গিম্হান’ন্তি ভিক্খুনা ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসিতব্বন্তি। যে মনুস্সা পুব্বেপি ৰস্সিকসাটিকচীৰরং দেন্তি তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘‘কালো ৰস্সিকসাটিকায, সমযো ৰস্সিকসাটিকায, অঞ্ঞেপি মনুস্সা ৰস্সিকসাটিকচীৰরং দেন্তী’’তি। ন ৰত্তব্বা – ‘‘দেথ মে ৰস্সিকসাটিকচীৰরং, আহরথ মে ৰস্সিকসাটিকচীৰরং, পরিৰত্তেথ মে ৰস্সিকসাটিকচীৰরং, চেতাপেথ মে ৰস্সিকসাটিকচীৰর’’ন্তি। ‘অদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেতব্বন্তি। অদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে কত্ৰা নিৰাসেতব্বং। ‘ওরেন চে মাসো সেসো গিম্হান’ন্তি অতিরেকমাসে সেস গিম্হানে ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ‘ওরেনদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি অতিরেকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে কত্ৰা নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে , ৰস্সিকসাটিকচীৰরং অতিরেকমাসে সেসে গিম্হানে পরিযিট্ঠং অতিরেকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে কত্ৰা পরিদহিতং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি।…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬২৯. অতিরেকমাসে সেসে গিম্হানে অতিরেকসঞ্ঞী ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকমাসে সেসে গিম্হানে ৰেমতিকো ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকমাসে সেসে গিম্হানে ঊনকসঞ্ঞী ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে অতিরেকসঞ্ঞী কত্ৰা নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে ৰেমতিকো কত্ৰা নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং । অতিরেকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে ঊনকসঞ্ঞী কত্ৰা নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। সতিযা ৰস্সিকসাটিকায নগ্গো কাযং ওৰস্সাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকমাসে সেসে গিম্হানে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকমাসে সেসে গিম্হানে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকমাসে সেসে গিম্হানে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ঊনকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে ৰেমতিকো , আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকদ্ধমাসে সেসে গিম্হানে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৩০. অনাপত্তি ‘মাসো সেসো গিম্হান’ন্তি ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি , ‘অদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেতি, ‘ঊনকমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসতি, ‘ঊনকদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেতি, পরিযিট্ঠায ৰস্সিকসাটিকায ৰস্সং উক্কড্ঢিয্যতি, নিৰত্থায ৰস্সিকসাটিকায ৰস্সং উক্কড্ঢিয্যতি, ধোৰিত্ৰা নিক্খিপিতব্বং; সমযে নিৰাসেতব্বং, অচ্ছিন্নচীৰরস্স, নট্ঠচীৰরস্স, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং। ৫. চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদং ৬৩১. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভাতুনো সদ্ধিৰিহারিকং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘এহাৰুসো, জনপদচারিকং পক্কমিস্সামা’’তি। ‘‘নাহং, ভন্তে, গমিস্সামি; দুব্বলচীৰরোম্হী’’তি। ‘‘এহাৰুসো, অহং তে চীৰরং দস্সামী’’তি তস্স চীৰরং অদাসি। অস্সোসি খো সো ভিক্খু – ‘‘ভগৰা কির জনপদচারিকং পক্কমিস্সতী’’তি। অথ খো তস্স ভিক্খুনো এতদহোসি – ‘‘ন দানাহং আযস্মতা উপনন্দেন সক্যপুত্তেন সদ্ধিং জনপদচারিকং পক্কমিস্সামি, ভগৰতা সদ্ধিং জনপদচারিকং পক্কমিস্সামী’’তি। অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘এহি দানি, আৰুসো, জনপদচারিকং পক্কমিস্সামা’’তি। ‘‘নাহং, ভন্তে, তযা সদ্ধিং জনপদচারিকং পক্কমিস্সামি, ভগৰতা সদ্ধিং জনপদচারিকং পক্কমিস্সামী’’তি। ‘‘যম্পি ত্যাহং, আৰুসো, চীৰরং অদাসিং, মযা সদ্ধিং জনপদচারিকং পক্কমিস্সতী’’তি, কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দি। অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভিক্খুস্স সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, ভিক্খুস্স সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস , ভিক্খুস্স সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৩২. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দেয্য ৰা অচ্ছিন্দাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৩৩. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স। সামন্তি সযং দত্ৰা। চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং, ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং। কুপিতো অনত্তমনোতি অনভিরদ্ধো আহতচিত্তো খিলজাতো। অচ্ছিন্দেয্যাতি সযং অচ্ছিন্দতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযং হোতি (স্যা॰)]। অচ্ছিন্দাপেয্যাতি অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। সকিং আণত্তো বহুকম্পি অচ্ছিন্দতি, নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং ভিক্খুস্স সামং দত্ৰা অচ্ছিন্নং নিস্সগ্গিযং ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি …পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৩৪. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দতি ৰা অচ্ছিন্দাপেতি ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। উপসম্পন্নে ৰেমতিকো চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দতি ৰা অচ্ছিন্দাপেতি ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দতি ৰা অচ্ছিন্দাপেতি ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞং পরিক্খারং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দতি ৰা অচ্ছিন্দাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুপসম্পন্নস্স চীৰরং ৰা অঞ্ঞং ৰা পরিক্খারং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দতি ৰা অচ্ছিন্দাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ৬৩৫. অনাপত্তি – সো ৰা দেতি, তস্স ৰা ৰিস্সসন্তো গণ্হাতি, উম্মত্তকস্স আদিকম্মিকস্সাতি। চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং। ৬. সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং ৬৩৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ চীৰরকারসমযে বহুং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেসুং। কতেপি চীৰরে বহুং সুত্তং অৰসিট্ঠং হোতি। অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘হন্দ মযং, আৰুসো, অঞ্ঞম্পি সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেমা’’তি। অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অঞ্ঞম্পি সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেসুং। ৰীতেপি চীৰরে বহুং সুত্তং অৰসিট্ঠং হোতি। দুতিযম্পি খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অঞ্ঞম্পি সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেসুং। ৰীতেপি চীৰরে বহুং সুত্তং অৰসিট্ঠং হোতি। ততিযম্পি খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অঞ্ঞম্পি সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেসুং। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে , সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৩৭. ‘‘যো পন ভিক্খু সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৩৮. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। সামন্তি সযং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা। সুত্তং নাম ছ সুত্তানি – খোমং কপ্পাসিকং কোসেয্যং কম্বলং সাণং ভঙ্গং। তন্তৰাযেহীতি পেসকারেহি ৰাযাপেতি, পযোগে পযোগে দুক্কটং [ৰাযাপেতি, পযোগে দুক্কটং (স্যা॰)]। পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি ৰাযাপিতং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৩৯. ৰাযাপিতে ৰাযাপিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ৰাযাপিতে ৰেমতিকো, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ৰাযাপিতে অৰাযাপিতসঞ্ঞী, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অৰাযাপিতে ৰাযাপিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অৰাযাপিতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অৰাযাপিতে অৰাযাপিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৪০. অনাপত্তি – চীৰরং সিব্বেতুং, আযোগে, কাযবন্ধনে, অংসবন্ধকে [অংসৰট্টকে (সী॰)], পত্তত্থৰিকায, পরিস্সাৰনে, ঞাতকানং, পৰারিতানং, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং। ৭. মহাপেসকারসিক্খাপদং ৬৪১. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো পুরিসো পৰাসং গচ্ছন্তো পজাপতিং এতদৰোচ – ‘‘সুত্তং ধারযিত্ৰা অমুকস্স তন্তৰাযস্স দেহি, চীৰরং ৰাযাপেত্ৰা নিক্খিপ, আগতো অয্যং উপনন্দং চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামী’’তি। অস্সোসি খো অঞ্ঞতরো পিণ্ডচারিকো ভিক্খু তস্স পুরিসস্স ইমং ৰাচং ভাসমানস্স। অথ খো সো ভিক্খু যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘মহাপুঞ্ঞোসি ত্ৰং, আৰুসো উপনন্দ, অমুকস্মিং ওকাসে অঞ্ঞতরো পুরিসো পৰাসং গচ্ছন্তো পজাপতিং এতদৰোচ – ‘‘সুত্তং ধারযিত্ৰা অমুকস্স তন্তৰাযস্স দেহি, চীৰরং ৰাযাপেত্ৰা নিক্খিপ, আগতো অয্যং উপনন্দং চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামী’’তি। ‘‘অত্থাৰুসো, মং সো উপট্ঠাকো’’তি। সোপি খো তন্তৰাযো আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স উপট্ঠাকো হোতি। অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো যেন সো তন্তৰাযো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং তন্তৰাযং এতদৰোচ – ‘‘ইদং খো, আৰুসো, চীৰরং মং উদ্দিস্স ৰিয্যতি; আযতঞ্চ করোহি ৰিত্থতঞ্চ। অপ্পিতঞ্চ সুৰীতঞ্চ সুপ্পৰাযিতঞ্চ সুৰিলেখিতঞ্চ সুৰিতচ্ছিতঞ্চ করোহী’’তি। ‘‘এতে খো মে, ভন্তে, সুত্তং ধারযিত্ৰা অদংসু; ইমিনা সুত্তেন চীৰরং ৰিনাহী’’তি। ‘‘ন, ভন্তে, সক্কা আযতং ৰা ৰিত্থতং ৰা অপ্পিতং ৰা কাতুং। সক্কা চ খো, ভন্তে, সুৰীতঞ্চ সুপ্পৰাযিতঞ্চ সুৰিলেখিতঞ্চ সুৰিতচ্ছিতঞ্চ কাতু’’ন্তি। ‘‘ইঙ্ঘ ত্ৰং, আৰুসো, আযতঞ্চ করোহি ৰিত্থতঞ্চ অপ্পিতঞ্চ। ন তেন সুত্তেন পটিবদ্ধং ভৰিস্সতী’’তি। অথ খো সো তন্তৰাযো যথাভতং সুত্তং তন্তে উপনেত্ৰা যেন সা ইত্থী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ইত্থিং এতদৰোচ – ‘‘সুত্তেন, অয্যে, অত্থো’’তি। ‘‘ননু ত্ৰং অয্যো [অয্য (স্যা॰)] মযা ৰুত্তো – ‘ইমিনা সুত্তেন চীৰরং ৰিনাহী’’’তি। ‘‘সচ্চাহং, অয্যে, তযা ৰুত্তো – ‘ইমিনা সুত্তেন চীৰরং ৰিনাহী’তি। অপিচ, মং অয্যো উপনন্দো এৰমাহ – ‘ইঙ্ঘ ত্ৰং, আৰুসো, আযতঞ্চ করোহি ৰিত্থতঞ্চ অপ্পিতঞ্চ, ন তেন সুত্তেন পটিবদ্ধং ভৰিস্সতী’’’তি। অথ খো সা ইত্থী যত্তকংযেৰ সুত্তং পঠমং অদাসি তত্তকং পচ্ছা অদাসি। অস্সোসি খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো – ‘‘সো কির পুরিসো পৰাসতো আগতো’’তি। অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো যেন তস্স পুরিসস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি। অথ খো সো পুরিসো যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো সো পুরিসো পজাপতিং এতদৰোচ – ‘‘ৰীতং তং চীৰর’’ন্তি? ‘‘আমায্য, ৰীতং তং চীৰর’’ন্তি। ‘‘আহর, অয্যং উপনন্দং চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামী’’তি। অথ খো সা ইত্থী তং চীৰরং নীহরিত্ৰা সামিকস্স দত্ৰা এতমত্থং আরোচেসি। অথ খো সো পুরিসো আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স চীৰরং দত্ৰা উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘মহিচ্ছা ইমে সমণা সক্যপুত্তিযা অসন্তুট্ঠা। নযিমে সুকরা চীৰরেন অচ্ছাদেতুং। কথঞ্হি নাম অয্যো উপনন্দো মযা পুব্বে অপ্পৰারিতো তন্তৰাযে [গহপতিকস্স তন্তৰাযে (ক॰)] উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জিস্সতী’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স পুরিসস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পুব্বে অপ্পৰারিতো গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, পুব্বে অপ্পৰারিতো গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ‘‘ঞাতকো তে, উপনন্দ, অঞ্ঞাতকো’’তি? ‘‘অঞ্ঞাতকো, ভগৰা’’তি। ‘‘অঞ্ঞাতকো, মোঘপুরিস, অঞ্ঞাতকস্স ন জানাতি পতিরূপং ৰা অপ্পতিরূপং ৰা সন্তং ৰা অসন্তং ৰা। তত্থ নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, পুব্বে অপ্পৰারিতো অঞ্ঞাতকস্স গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৪২. ‘‘ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্স অঞ্ঞাতকো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেয্য, তত্র চে সো ভিক্খু পুব্বে অপ্পৰারিতো তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য – ‘ইদং খো, আৰুসো, চীৰরং মং উদ্দিস্স ৰিয্যতি। আযতঞ্চ করোথ ৰিত্থতঞ্চ। অপ্পিতঞ্চ সুৰীতঞ্চ সুপ্পৰাযিতঞ্চ সুৰিলেখিতঞ্চ সুৰিতচ্ছিতঞ্চ করোথ। অপ্পেৰ নাম মযম্পি আযস্মন্তানং কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্যামা’তি। এৰঞ্চ সো ভিক্খু ৰত্ৰা কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্য অন্তমসো পিণ্ডপাতমত্তম্পি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৪৩. ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্সাতি ভিক্খুস্সত্থায ভিক্খুং আরম্মণং করিত্ৰা ভিক্খুং অচ্ছাদেতুকামো। অঞ্ঞাতকো নাম মাতিতো ৰা পিতিতো ৰা যাৰ সত্তমা পিতামহযুগা অসম্বদ্ধো। গহপতি নাম যো কোচি অগারং অজ্ঝাৰসতি। গহপতানী নাম যা কাচি অগারং অজ্ঝাৰসতি। তন্তৰাযেহীতি পেসকারেহি। চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং। ৰাযাপেয্যাতি ৰিনাপেতি। তত্র চে সো ভিক্খূতি যং ভিক্খুং উদ্দিস্স চীৰরং ৰিয্যতি সো ভিক্খু। পুব্বে অপ্পৰারিতোতি পুব্বে অৰুত্তো হোতি – ‘‘কীদিসেন তে, ভন্তে, চীৰরেন অত্থো, কীদিসং তে চীৰরং ৰাযাপেমী’’তি? তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰাতি ঘরং গন্ত্ৰা যত্থ কত্থচি উপসঙ্কমিত্ৰা। চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্যাতি – ‘‘ইদং খো, আৰুসো, চীৰরং মং উদ্দিস্স ৰিয্যতি, আযতঞ্চ করোথ ৰিত্থতঞ্চ। অপ্পিতঞ্চ সুৰীতঞ্চ সুপ্পৰাযিতঞ্চ সুৰিলেখিতঞ্চ সুৰিতচ্ছিতঞ্চ করোথ। অপ্পেৰ নাম মযম্পি আযস্মন্তানং কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্যামা’’তি। এৰঞ্চ সো ভিক্খু ৰত্ৰা কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্য অন্তমসো পিণ্ডপাতমত্তম্পীতি। পিণ্ডপাতো নাম যাগুপি ভত্তম্পি খাদনীযম্পি চুণ্ণপিণ্ডোপি দন্তকট্ঠম্পি দসিকসুত্তম্পি, অন্তমসো ধম্মম্পি ভণতি। তস্স ৰচনেন আযতং ৰা ৰিত্থতং ৰা অপ্পিতং ৰা করোতি, পযোগে দুক্কটং। পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং পুব্বে অপ্পৰারিতো অঞ্ঞাতকস্স গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপন্নং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৪৪. অঞ্ঞাতকে অঞ্ঞাতকসঞ্ঞী পুব্বে অপ্পৰারিতো গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞাতকে ৰেমতিকো পুব্বে অপ্পৰারিতো গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অঞ্ঞাতকে ঞাতকসঞ্ঞী পুব্বে অপ্পৰারিতো গহপতিকস্স তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। ঞাতকে অঞাতকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঞাতকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। ঞাতকে ঞাতকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৪৫. অনাপত্তি – ঞাতকানং, পৰারিতানং, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, মহগ্ঘং ৰাযাপেতুকামস্স অপ্পগ্ঘং ৰাযাপেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। মহাপেসকারসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং। ৮. অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদং ৬৪৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো মহামত্তো পৰাসং গচ্ছন্তো ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘আগচ্ছন্তু ভদন্তা ৰস্সাৰাসিকং দস্সামী’’তি। ভিক্খূ – ‘ৰস্সংৰুট্ঠানং ভগৰতা ৰস্সাৰাসিকং অনুঞ্ঞাত’ন্তি, কুক্কুচ্চাযন্তা নাগমংসু। অথ খো সো মহামত্তো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা মযা দূতে পহিতে নাগচ্ছিস্সন্তি! অহঞ্হি সেনায গচ্ছামি। দুজ্জানং জীৰিতং দুজ্জানং মরণ’’ন্তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স মহামত্তস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অচ্চেকচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা নিক্খিপিতু’’ন্তি। ৬৪৭. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং অচ্চেকচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা নিক্খিপিতু’’ন্তি , অচ্চেকচীৰরানি পটিগ্গহেত্ৰা চীৰরকালসমযং অতিক্কামেন্তি। তানি চীৰরানি চীৰরৰংসে ভণ্ডিকাবদ্ধানি তিট্ঠন্তি। অদ্দস খো আযস্মা আনন্দো সেনাসনচারিকং আহিণ্ডন্তো তানি চীৰরানি চীৰরৰংসে ভণ্ডিকাবদ্ধানি। তিট্ঠন্তে দিস্ৰা ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘কস্সিমানি, আৰুসো, চীৰরানি চীৰরৰংসে ভণ্ডিকাবদ্ধানি তিট্ঠন্তী’’তি? ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, অচ্চেকচীৰরানী’’তি। ‘‘কীৰচিরং পনাৰুসো, ইমানি চীৰরানি নিক্খিত্তানী’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মতো আনন্দস্স যথানিক্খিত্তং আরোচেসুং। আযস্মা আনন্দো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ অচ্চেকচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা চীৰরকালসমযং অতিক্কামেস্সন্তী’’তি! অথ খো আযস্মা আনন্দো তে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি…পে॰… – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অচ্চেকচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা চীৰরকালসমযং অতিক্কামেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অচ্চেকচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা চীৰরকালসমযং অতিক্কামেস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৪৮. ‘‘দসাহানাগতং কত্তিকতেমাসিকপুণ্ণমং ভিক্খুনো পনেৰ অচ্চেকচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, অচ্চেকং মঞ্ঞমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা যাৰ চীৰরকালসমযং নিক্খিপিতব্বং। ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৪৯. দসাহানাগতন্তি দসাহানাগতায পৰারণায। কত্তিকতেমাসিকপুণ্ণমন্তি পৰারণা কত্তিকা ৰুচ্চতি। অচ্চেকচীৰরং নাম সেনায ৰা গন্তুকামো হোতি, পৰাসং ৰা গন্তুকামো হোতি, গিলানো ৰা হোতি, গব্ভিনী ৰা হোতি, অস্সদ্ধস্স ৰা সদ্ধা উপ্পন্না হোতি, অপ্পসন্নস্স ৰা পসাদো উপ্পন্নো হোতি, সো চে ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পহিণেয্য – ‘‘আগচ্ছন্তু ভদন্তা ৰস্সাৰাসিকং দস্সামী’’তি, এতং অচ্চেকচীৰরং নাম। অচ্চেকং মঞ্ঞমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বং পটিগ্গহেত্ৰা যাৰ চীৰরকালসমযং নিক্খিপিতব্বন্তি সঞ্ঞাণং কত্ৰা নিক্খিপিতব্বং – ‘‘ইদং অচ্চেকচীৰর’’ন্তি। চীৰরকালসমযো নাম অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চমাসা। ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্যাতি অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমং দিৰসং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং [নিস্সগ্গিযং হোতি (স্যা॰)]। অত্থতে কথিনে কথিনুদ্ধারদিৰসং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, অচ্চেকচীৰরং চীৰরকালসমযং অতিক্কামিতং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৫০. অচ্চেকচীৰরে অচ্চেকচীৰরসঞ্ঞী চীৰরকালসমযং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অচ্চেকচীৰরে ৰেমতিকো চীৰরকালসমযং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অচ্চেকচীৰরে অনচ্চেকচীৰরসঞ্ঞী চীৰরকালসমযং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অনধিট্ঠিতে অধিট্ঠিতসঞ্ঞী …পে॰… অৰিকপ্পিতে ৰিকপ্পিতসঞ্ঞী… অৰিস্সজ্জিতে ৰিস্সজ্জিতসঞ্ঞী… অনট্ঠে নট্ঠসঞ্ঞী… অৰিনট্ঠে ৰিনট্ঠসঞ্ঞী… অদড্ঢে দড্ঢসঞ্ঞী… অৰিলুত্তে ৰিলুত্তসঞ্ঞী চীৰরকালসমযং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। নিস্সগ্গিযং চীৰরং অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স। অনচ্চেকচীৰরে অচ্চেকচীৰরসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অনচ্চেকচীৰরে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অনচ্চেকচীৰরে অনচ্চেকচীৰরসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৫১. অনাপত্তি – অন্তোসমযে অধিট্ঠেতি, ৰিকপ্পেতি, ৰিস্সজ্জেতি, নস্সতি, ৰিনস্সতি, ডয্হতি, অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তি, ৰিস্সাসং গণ্হন্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং। ৯. সাসঙ্কসিক্খাপদং ৬৫২. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ৰুত্থৰস্সা আরঞ্ঞকেসু সেনাসনেসু ৰিহরন্তি। কত্তিকচোরকা ভিক্খূ – ‘‘লদ্ধলাভা’’তি পরিপাতেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞকেসু সেনাসনেসু ৰিহরন্তেন তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং আরঞ্ঞকেসু সেনাসনেসু ৰিহরন্তেন তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিতু’’ন্তি তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিত্ৰা অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰসন্তি। তানি চীৰরানি নস্সন্তিপি ৰিনস্সন্তিপি ডয্হন্তিপি উন্দূরেহিপি খজ্জন্তি। ভিক্খূ দুচ্চোল়া হোন্তি লূখচীৰরা। ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, দুচ্চোল়া লূখচীৰরা’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিত্ৰা অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰসিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তে অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির, ভিক্খৰে , ভিক্খূ তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিত্ৰা অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰসন্তীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপিত্ৰা অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰসিস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৫৩. ‘‘উপৰস্সং খো পন কত্তিকপুণ্ণমং যানি খো পন তানি আরঞ্ঞকানি সেনাসনানি সাসঙ্কসম্মতানি সপ্পটিভযানি তথারূপেসু ভিক্খু সেনাসনেসু ৰিহরন্তো আকঙ্খমানো তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপেয্য, সিযা চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰাসায। ছারত্তপরমং তেন ভিক্খুনা তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰসিতব্বং। ততো চে উত্তরি ৰিপ্পৰসেয্য, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৫৪. উপৰস্সং খো পনাতি ৰুট্ঠৰস্সানং। কত্তিকপুণ্ণমন্তি কত্তিকচাতুমাসিনী ৰুচ্চতি। [পাচি॰ ৫৭৩] যানি খো পন তানি আরঞ্ঞকানি সেনাসনানীতি আরঞ্ঞকং নাম সেনাসনং পঞ্চধনুসতিকং পচ্ছিমং। [পাচি॰ ৫৭৩] সাসঙ্কং নাম আরামে আরামূপচারে চোরানং নিৰিট্ঠোকাসো দিস্সতি, ভুত্তোকাসো দিস্সতি, ঠিতোকাসো দিস্সতি, নিসিন্নোকাসো দিস্সতি, নিপন্নোকাসো দিস্সতি। [পাচি॰ ৫৭৩] সপ্পটিভযং নাম আরামে আরামূপচারে চোরেহি মনুস্সা হতা দিস্সন্তি, ৰিলুত্তা দিস্সন্তি, আকোটিতা দিস্সন্তি । [পাচি॰ ৫৭৩] তথারূপেসু ভিক্খু সেনাসনেসু ৰিহরন্তোতি এৰরূপেসু ভিক্খু সেনাসনেসু ৰিহরন্তো। আকঙ্খমানোতি ইচ্ছমানো। তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরন্তি সঙ্ঘাটিং ৰা উত্তরাসঙ্গং ৰা অন্তরৰাসকং ৰা। অন্তরঘরে নিক্খিপেয্যাতি সমন্তা গোচরগামে নিক্খিপেয্য। সিযা চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰাসাযাতি সিযা পচ্চযো সিযা করণীযং। ছারত্তপরমং তেন ভিক্খুনা তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰসিতব্বন্তি ছারত্তপরমতা ৰিপ্পৰসিতব্বং। অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি ঠপেত্ৰা ভিক্খুসম্মুতিং। ততো চে উত্তরি ৰিপ্পৰসেয্যাতি সত্তমে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং। ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰুট্ঠং, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৫৫. অতিরেকছারত্তে অতিরেকসঞ্ঞী ৰিপ্পৰসতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকছারত্তে ৰেমতিকো ৰিপ্পৰসতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অতিরেকছারত্তে ঊনকসঞ্ঞী ৰিপ্পৰসতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। অপ্পচ্চুদ্ধটে পচ্চুদ্ধটসঞ্ঞী…পে॰… অৰিস্সজ্জিতে ৰিস্সজ্জিতসঞ্ঞী… অনট্ঠে নট্ঠসঞ্ঞী… অৰিনট্ঠে ৰিনট্ঠসঞ্ঞী… অদড্ঢে দড্ঢসঞ্ঞী … অৰিলুত্তে ৰিলুত্তসঞ্ঞী ৰিপ্পৰসতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। নিস্সগ্গিযং চীৰরং অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকছারত্তে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকছারত্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। ঊনকছারত্তে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৫৬. অনাপত্তি – ছারত্তং ৰিপ্পৰসতি, ঊনকছারত্তং ৰিপ্পৰসতি, ছারত্তং ৰিপ্পৰসিত্ৰা পুন গামসীমং ওক্কমিত্ৰা ৰসিত্ৰা পক্কমতি, অন্তো ছারত্তং পচ্চুদ্ধরতি, ৰিস্সজ্জেতি, নস্সতি, ৰিনস্সতি, ডয্হতি, অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তি, ৰিস্সাসং গণ্হন্তি, ভিক্খুসম্মুতিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। সাসঙ্কসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং। ১০. পরিণতসিক্খাপদং ৬৫৭. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘস্স সচীৰরভত্তং পটিযত্তং হোতি – ‘‘ভোজেত্ৰা চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামা’’তি। অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ যেন সো পূগো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা তং পূগং এতদৰোচুং – ‘‘দেথাৰুসো, অম্হাকং ইমানি চীৰরানী’’তি। ‘‘ন মযং, ভন্তে, দস্সাম। অম্হাকং সঙ্ঘস্স অনুৰস্সং সচীৰরভিক্খা পঞ্ঞত্তা’’তি। ‘‘বহূ, আৰুসো, সঙ্ঘস্স দাযকা, বহূ সঙ্ঘস্স ভত্তা [ভদ্দা (ক॰)]। মযং তুম্হে নিস্সায তুম্হে সম্পস্সন্তা ইধ ৰিহরাম। তুম্হে চে অম্হাকং ন দস্সথ, অথ কো চরহি অম্হাকং দস্সতি? দেথাৰুসো, অম্হাকং ইমানি চীৰরানী’’তি। অথ খো সো পূগো ছব্বগ্গিযেহি ভিক্খূহি নিপ্পীল়িযমানো যথাপটিযত্তং চীৰরং ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং দত্ৰা সঙ্ঘং ভত্তেন পরিৰিসি। যে তে ভিক্খূ জানন্তি সঙ্ঘস্স সচীৰরভত্তং পটিযত্তং, ন চ জানন্তি ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং দিন্নন্তি, তে এৰমাহংসু – ‘‘ওণোজেথাৰুসো, সঙ্ঘস্স চীৰর’’ন্তি। ‘‘নত্থি, ভন্তে। যথাপটিযত্তং চীৰরং অয্যা ছব্বগ্গিযা অত্তনো পরিণামেসু’’ন্তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেস্সন্তী’’তি ! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ – ৬৫৮. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিয’’ন্তি। ৬৫৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে॰… ভিক্খূতি…পে॰… অয ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি। [পাচি॰ ৪৯১] জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি সো ৰা আরোচেতি। [পাচি॰ ৪৯১] সঙ্ঘিকং নাম সঙ্ঘস্স দিন্নং হোতি পরিচ্চত্তং। [পাচি॰ ৪৯১] লাভো নাম চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারা। অন্তমসো চুণ্ণপিণ্ডোপি, দন্তকট্ঠম্পি, দসিকসুত্তম্পি। [পাচি॰ ৪৯১] পরিণতং নাম দস্সাম করিস্সামাতি ৰাচা ভিন্না হোতি। অত্তনো পরিণামেতি, পযোগে দুক্কটং। পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি। নিস্সজ্জিতব্বং সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিস্সজ্জিতব্বং…পে॰… ইদং মে, ভন্তে, জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামিতং নিস্সগ্গিযং। ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামীতি…পে॰… দদেয্যাতি…পে॰… দদেয্যুন্তি…পে॰… আযস্মতো দম্মীতি। ৬৬০. পরিণতে পরিণতসঞ্ঞী অত্তনো পরিণামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং। পরিণতে ৰেমতিকো অত্তনো পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। পরিণতে অপরিণতসঞ্ঞী অত্তনো পরিণামেতি, অনাপত্তি। সঙ্ঘস্স পরিণতং অঞ্ঞসঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। চেতিযস্স পরিণতং অঞ্ঞচেতিযস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। পুগ্গলস্স পরিণতং অঞ্ঞপুগ্গলস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স। অপরিণতে পরিণতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স। অপরিণতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স। অপরিণতে অপরিণতসঞ্ঞী, অনাপত্তি। ৬৬১. অনাপত্তি কত্থ দেমাতি পুচ্ছিযমানো যত্থ তুম্হাকং দেয্যধম্মো পরিভোগং ৰা লভেয্য পটিসঙ্খারং ৰা লভেয্য চিরট্ঠিতিকো ৰা অস্স যত্থ ৰা পন তুম্হাকং চিত্তং পসীদতি তত্থ দেথাতি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি। পরিণতসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং। পত্তৰগ্গো ততিযো। তস্সুদ্দানং – দ্ৰে চ পত্তানি ভেসজ্জং, ৰস্সিকা দানপঞ্চমং। সামং ৰাযাপনচ্চেকো, সাসঙ্কং সঙ্ঘিকেন চাতি॥ ৬৬২. উদ্দিট্ঠা খো, আযস্মন্তো, তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা ধম্মা। তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি – ‘কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা’? দুতিযম্পি পুচ্ছামি – ‘কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা’? ততিযম্পি পুচ্ছামি – ‘কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা’? পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি। নিস্সগ্গিযকণ্ডং নিট্ঠিতং। পারাজিকপাল়ি নিট্ঠিতা। |