সীলক্খন্ধৰগ্গপাল়ি of Deegha Nikaya
॥ নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স॥
দীঘনিকাযো সীলক্খন্ধৰগ্গপাল়ি ১. ব্রহ্মজালসুত্তং পরিব্বাজককথা ১. এৰং মে সুতং – একং সমযং ভগৰা অন্তরা চ রাজগহং অন্তরা চ নাল়ন্দং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো হোতি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি। সুপ্পিযোপি খো পরিব্বাজকো অন্তরা চ রাজগহং অন্তরা চ নাল়ন্দং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো হোতি সদ্ধিং অন্তেৰাসিনা ব্রহ্মদত্তেন মাণৰেন। তত্র সুদং সুপ্পিযো পরিব্বাজকো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি; সুপ্পিযস্স পন পরিব্বাজকস্স অন্তেৰাসী ব্রহ্মদত্তো মাণৰো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্সৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স ৰণ্ণং ভাসতি। ইতিহ তে উভো আচরিযন্তেৰাসী অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উজুৰিপচ্চনীকৰাদা ভগৰন্তং পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো অনুবন্ধা [অনুবদ্ধা (ক॰ সী॰ পী॰)]হোন্তি ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ। ২. অথ খো ভগৰা অম্বলট্ঠিকাযং রাজাগারকে একরত্তিৰাসং উপগচ্ছি [উপগঞ্ছি (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন। সুপ্পিযোপি খো পরিব্বাজকো অম্বলট্ঠিকাযং রাজাগারকে একরত্তিৰাসং উপগচ্ছি [উপগঞ্ছি (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] অন্তেৰাসিনা ব্রহ্মদত্তেন মাণৰেন। তত্রপি সুদং সুপ্পিযো পরিব্বাজকো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি; সুপ্পিযস্স পন পরিব্বাজকস্স অন্তেৰাসী ব্রহ্মদত্তো মাণৰো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স ৰণ্ণং ভাসতি। ইতিহ তে উভো আচরিযন্তেৰাসী অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উজুৰিপচ্চনীকৰাদা ৰিহরন্তি। ৩. অথ খো সম্বহুলানং ভিক্খূনং রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠিতানং মণ্ডলমাল়ে সন্নিসিন্নানং সন্নিপতিতানং অযং সঙ্খিযধম্মো উদপাদি – ‘‘অচ্ছরিযং, আৰুসো, অব্ভুতং, আৰুসো, যাৰঞ্চিদং তেন ভগৰতা জানতা পস্সতা অরহতা সম্মাসম্বুদ্ধেন সত্তানং নানাধিমুত্তিকতা সুপ্পটিৰিদিতা। অযঞ্হি সুপ্পিযো পরিব্বাজকো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি; সুপ্পিযস্স পন পরিব্বাজকস্স অন্তেৰাসী ব্রহ্মদত্তো মাণৰো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স ৰণ্ণং ভাসতি। ইতিহমে উভো আচরিযন্তেৰাসী অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উজুৰিপচ্চনীকৰাদা ভগৰন্তং পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো অনুবন্ধা হোন্তি ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চা’’তি। ৪. অথ খো ভগৰা তেসং ভিক্খূনং ইমং সঙ্খিযধম্মং ৰিদিত্ৰা যেন মণ্ডলমাল়ো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি। নিসজ্জ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কাযনুত্থ, ভিক্খৰে, এতরহি কথায সন্নিসিন্না সন্নিপতিতা, কা চ পন ৰো অন্তরাকথা ৰিপ্পকতা’’তি? এৰং ৰুত্তে তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘ইধ, ভন্তে, অম্হাকং রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠিতানং মণ্ডলমাল়ে সন্নিসিন্নানং সন্নিপতিতানং অযং সঙ্খিযধম্মো উদপাদি – ‘অচ্ছরিযং, আৰুসো, অব্ভুতং, আৰুসো, যাৰঞ্চিদং তেন ভগৰতা জানতা পস্সতা অরহতা সম্মাসম্বুদ্ধেন সত্তানং নানাধিমুত্তিকতা সুপ্পটিৰিদিতা। অযঞ্হি সুপ্পিযো পরিব্বাজকো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি; সুপ্পিযস্স পন পরিব্বাজকস্স অন্তেৰাসী ব্রহ্মদত্তো মাণৰো অনেকপরিযাযেন বুদ্ধস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স ৰণ্ণং ভাসতি। ইতিহমে উভো আচরিযন্তেৰাসী অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উজুৰিপচ্চনীকৰাদা ভগৰন্তং পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো অনুবন্ধা হোন্তি ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চা’তি। অযং খো নো, ভন্তে, অন্তরাকথা ৰিপ্পকতা, অথ ভগৰা অনুপ্পত্তো’’তি। ৫. ‘‘মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র তুম্হেহি ন আঘাতো ন অপ্পচ্চযো ন চেতসো অনভিরদ্ধি করণীযা। মমং ৰা, ভিক্খৰে , পরে অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র চে তুম্হে অস্সথ কুপিতা ৰা অনত্তমনা ৰা, তুম্হং যেৰস্স তেন অন্তরাযো। মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র চে তুম্হে অস্সথ কুপিতা ৰা অনত্তমনা ৰা, অপি নু তুম্হে পরেসং সুভাসিতং দুব্ভাসিতং আজানেয্যাথা’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’। ‘‘মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র তুম্হেহি অভূতং অভূততো নিব্বেঠেতব্বং – ‘ইতিপেতং অভূতং, ইতিপেতং অতচ্ছং, নত্থি চেতং অম্হেসু, ন চ পনেতং অম্হেসু সংৰিজ্জতী’তি। ৬. ‘‘মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র তুম্হেহি ন আনন্দো ন সোমনস্সং ন চেতসো উপ্পিলাৰিতত্তং করণীযং। মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র চে তুম্হে অস্সথ আনন্দিনো সুমনা উপ্পিলাৰিতা তুম্হং যেৰস্স তেন অন্তরাযো। মমং ৰা, ভিক্খৰে, পরে ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, ধম্মস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, সঙ্ঘস্স ৰা ৰণ্ণং ভাসেয্যুং, তত্র তুম্হেহি ভূতং ভূততো পটিজানিতব্বং – ‘ইতিপেতং ভূতং, ইতিপেতং তচ্ছং, অত্থি চেতং অম্হেসু, সংৰিজ্জতি চ পনেতং অম্হেসূ’তি। চূল়সীলং ৭. ‘‘অপ্পমত্তকং খো পনেতং, ভিক্খৰে, ওরমত্তকং সীলমত্তকং, যেন পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। কতমঞ্চ তং, ভিক্খৰে, অপ্পমত্তকং ওরমত্তকং সীলমত্তকং, যেন পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য? ৮. ‘‘‘পাণাতিপাতং পহায পাণাতিপাতা পটিৰিরতো সমণো গোতমো নিহিতদণ্ডো, নিহিতসত্থো, লজ্জী, দযাপন্নো, সব্বপাণভূতহিতানুকম্পী ৰিহরতী’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘‘অদিন্নাদানং পহায অদিন্নাদানা পটিৰিরতো সমণো গোতমো দিন্নাদাযী দিন্নপাটিকঙ্খী, অথেনেন সুচিভূতেন অত্তনা ৰিহরতী’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘‘অব্রহ্মচরিযং পহায ব্রহ্মচারী সমণো গোতমো আরাচারী [অনাচারী (ক॰)] ৰিরতো [পটিৰিরতো (কত্থচি)] মেথুনা গামধম্মা’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ৯. ‘‘‘মুসাৰাদং পহায মুসাৰাদা পটিৰিরতো সমণো গোতমো সচ্চৰাদী সচ্চসন্ধো থেতো [ঠেতো (স্যা॰ কং॰)] পচ্চযিকো অৰিসংৰাদকো লোকস্সা’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘‘পিসুণং ৰাচং পহায পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো সমণো গোতমো, ইতো সুত্ৰা ন অমুত্র অক্খাতা ইমেসং ভেদায, অমুত্র ৰা সুত্ৰা ন ইমেসং অক্খাতা অমূসং ভেদায। ইতি ভিন্নানং ৰা সন্ধাতা, সহিতানং ৰা অনুপ্পদাতা সমগ্গারামো সমগ্গরতো সমগ্গনন্দী সমগ্গকরণিং ৰাচং ভাসিতা’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘‘ফরুসং ৰাচং পহায ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো সমণো গোতমো, যা সা ৰাচা নেলা কণ্ণসুখা পেমনীযা হদযঙ্গমা পোরী বহুজনকন্তা বহুজনমনাপা তথারূপিং ৰাচং ভাসিতা’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘‘সম্ফপ্পলাপং পহায সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো সমণো গোতমো কালৰাদী ভূতৰাদী অত্থৰাদী ধম্মৰাদী ৰিনযৰাদী, নিধানৰতিং ৰাচং ভাসিতা কালেন সাপদেসং পরিযন্তৰতিং অত্থসংহিত’ন্তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১০. ‘বীজগামভূতগামসমারম্ভা [সমারব্ভা (সী॰ ক॰)] পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে…পে॰…। ‘‘‘একভত্তিকো সমণো গোতমো রত্তূপরতো ৰিরতো [পটিৰিরতো (কত্থচি)] ৰিকালভোজনা…। নচ্চগীতৰাদিতৰিসূকদস্সনা [নচ্চগীতৰাদিতৰিসুকদস্সনা (ক॰)] পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। মালাগন্ধৰিলেপনধারণমণ্ডনৰিভূসনট্ঠানা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। উচ্চাসযনমহাসযনা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। জাতরূপরজতপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। আমকধঞ্ঞপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। আমকমংসপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। ইত্থিকুমারিকপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। দাসিদাসপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। অজেল়কপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। কুক্কুটসূকরপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। হত্থিগৰস্সৰল়ৰপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। খেত্তৰত্থুপটিগ্গহণা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। দূতেয্যপহিণগমনানুযোগা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। কযৰিক্কযা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। তুলাকূটকংসকূটমানকূটা পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। উক্কোটনৰঞ্চননিকতিসাচিযোগা [সাৰিযোগা (স্যা॰ কং॰ ক॰)] পটিৰিরতো সমণো গোতমো…। ছেদনৰধবন্ধনৰিপরামোসআলোপসহসাকারা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। চূল়সীলং নিট্ঠিতং। মজ্ঝিমসীলং ১১. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং বীজগামভূতগামসমারম্ভং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং [সেয্যথীদং (সী॰ স্যা॰)] – মূলবীজং খন্ধবীজং ফল়ুবীজং অগ্গবীজং বীজবীজমেৰ পঞ্চমং [পঞ্চমং ইতি ৰা (সী॰ স্যা॰ ক॰)]; ইতি এৰরূপা বীজগামভূতগামসমারম্ভা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১২. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং সন্নিধিকারপরিভোগং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি , সেয্যথিদং – অন্নসন্নিধিং পানসন্নিধিং ৰত্থসন্নিধিং যানসন্নিধিং সযনসন্নিধিং গন্ধসন্নিধিং আমিসসন্নিধিং ইতি ৰা ইতি এৰরূপা সন্নিধিকারপরিভোগা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৩. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং ৰিসূকদস্সনং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – নচ্চং গীতং ৰাদিতং পেক্খং অক্খানং পাণিস্সরং ৰেতাল়ং কুম্ভথূণং [কুম্ভথূনং (স্যা॰ ক॰), কুম্ভথূণং (সী॰)] সোভনকং [সোভনঘরকং (সী॰), সোভনগরকং (স্যা॰ কং॰ পী॰)] চণ্ডালং ৰংসং ধোৰনং হত্থিযুদ্ধং অস্সযুদ্ধং মহিংসযুদ্ধং [মহিসযুদ্ধং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] উসভযুদ্ধং অজযুদ্ধং মেণ্ডযুদ্ধং কুক্কুটযুদ্ধং ৰট্টকযুদ্ধং দণ্ডযুদ্ধং মুট্ঠিযুদ্ধং নিব্বুদ্ধং উয্যোধিকং বলগ্গং সেনাব্যূহং অনীকদস্সনং ইতি ৰা ইতি এৰরূপা ৰিসূকদস্সনা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৪. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং জূতপ্পমাদট্ঠানানুযোগং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – অট্ঠপদং দসপদং আকাসং পরিহারপথং সন্তিকং খলিকং ঘটিকং সলাকহত্থং অক্খং পঙ্গচীরং ৰঙ্ককং মোক্খচিকং চিঙ্গুলিকং [চিঙ্গুলকং (ক॰ সী॰)] পত্তাল়্হকং রথকং ধনুকং অক্খরিকং মনেসিকং যথাৰজ্জং ইতি ৰা ইতি এৰরূপা জূতপ্পমাদট্ঠানানুযোগা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৫. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং উচ্চাসযনমহাসযনং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – আসন্দিং পল্লঙ্কং গোনকং চিত্তকং পটিকং পটলিকং তূলিকং ৰিকতিকং উদ্দলোমিং একন্তলোমিং কট্টিস্সং কোসেয্যং কুত্তকং হত্থত্থরং অস্সত্থরং রথত্থরং [হত্থত্থরণং অস্সত্থরণং রথত্থরণং (সী॰ ক॰ পী॰)]অজিনপ্পৰেণিং কদলিমিগপৰরপচ্চত্থরণং সউত্তরচ্ছদং উভতোলোহিতকূপধানং ইতি ৰা ইতি এৰরূপা উচ্চাসযনমহাসযনা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৬. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং মণ্ডনৰিভূসনট্ঠানানুযোগং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – উচ্ছাদনং পরিমদ্দনং ন্হাপনং সম্বাহনং আদাসং অঞ্জনং মালাগন্ধৰিলেপনং [মালাৰিলেপনং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] মুখচুণ্ণং মুখলেপনং হত্থবন্ধং সিখাবন্ধং দণ্ডং নাল়িকং অসিং [খগ্গং (সী॰ পী॰), অসিং খগ্গং (স্যা॰ কং॰)] ছত্তং চিত্রুপাহনং উণ্হীসং মণিং ৰালবীজনিং ওদাতানি ৰত্থানি দীঘদসানি ইতি ৰা ইতি এৰরূপা মণ্ডনৰিভূসনট্ঠানানুযোগা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৭. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং তিরচ্ছানকথং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – রাজকথং চোরকথং মহামত্তকথং সেনাকথং ভযকথং যুদ্ধকথং অন্নকথং পানকথং ৰত্থকথং সযনকথং মালাকথং গন্ধকথং ঞাতিকথং যানকথং গামকথং নিগমকথং নগরকথং জনপদকথং ইত্থিকথং [ইত্থিকথং পুরিসকথং (স্যা॰ কং॰ ক॰)] সূরকথং ৰিসিখাকথং কুম্ভট্ঠানকথং পুব্বপেতকথং নানত্তকথং লোকক্খাযিকং সমুদ্দক্খাযিকং ইতিভৰাভৰকথং ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানকথায পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৮. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং ৰিগ্গাহিককথং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – ন ত্ৰং ইমং ধম্মৰিনযং আজানাসি, অহং ইমং ধম্মৰিনযং আজানামি, কিং ত্ৰং ইমং ধম্মৰিনযং আজানিস্সসি, মিচ্ছা পটিপন্নো ত্ৰমসি, অহমস্মি সম্মা পটিপন্নো, সহিতং মে, অসহিতং তে, পুরেৰচনীযং পচ্ছা অৰচ, পচ্ছাৰচনীযং পুরে অৰচ, অধিচিণ্ণং তে ৰিপরাৰত্তং, আরোপিতো তে ৰাদো, নিগ্গহিতো ত্ৰমসি, চর ৰাদপ্পমোক্খায, নিব্বেঠেহি ৰা সচে পহোসীতি ইতি ৰা ইতি এৰরূপায ৰিগ্গাহিককথায পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ১৯. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপং দূতেয্যপহিণগমনানুযোগং অনুযুত্তা ৰিহরন্তি, সেয্যথিদং – রঞ্ঞং, রাজমহামত্তানং, খত্তিযানং, ব্রাহ্মণানং, গহপতিকানং, কুমারানং ‘‘ইধ গচ্ছ, অমুত্রাগচ্ছ, ইদং হর, অমুত্র ইদং আহরা’’তি ইতি ৰা ইতি এৰরূপা দূতেয্যপহিণগমনানুযোগা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২০. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে কুহকা চ হোন্তি, লপকা চ নেমিত্তিকা চ নিপ্পেসিকা চ, লাভেন লাভং নিজিগীংসিতারো চ[লাভেন লাভং নিজিগিং ভিতারো (সী॰ স্যা॰), লাভেন চ লাভং নিজিগীসিতারো (পী॰)] ইতি [ইতি ৰা, ইতি (স্যা॰ কং॰ ক॰)] এৰরূপা কুহনলপনা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। মজ্ঝিমসীলং নিট্ঠিতং। মহাসীলং ২১. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি , সেয্যথিদং – অঙ্গং নিমিত্তং উপ্পাতং সুপিনং লক্খণং মূসিকচ্ছিন্নং অগ্গিহোমং দব্বিহোমং থুসহোমং কণহোমং তণ্ডুলহোমং সপ্পিহোমং তেলহোমং মুখহোমং লোহিতহোমং অঙ্গৰিজ্জা ৰত্থুৰিজ্জা খত্তৰিজ্জা [খেত্তৰিজ্জা (বহূসু)] সিৰৰিজ্জা ভূতৰিজ্জা ভূরিৰিজ্জা অহিৰিজ্জা ৰিসৰিজ্জা ৰিচ্ছিকৰিজ্জা মূসিকৰিজ্জা সকুণৰিজ্জা ৰাযসৰিজ্জা পক্কজ্ঝানং সরপরিত্তাণং মিগচক্কং ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২২. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি, সেয্যথিদং – মণিলক্খণং ৰত্থলক্খণং দণ্ডলক্খণং সত্থলক্খণং অসিলক্খণং উসুলক্খণং ধনুলক্খণং আৰুধলক্খণং ইত্থিলক্খণং পুরিসলক্খণং কুমারলক্খণং কুমারিলক্খণং দাসলক্খণং দাসিলক্খণং হত্থিলক্খণং অস্সলক্খণং মহিংসলক্খণং [মহিসলক্খণং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] উসভলক্খণং গোলক্খণং অজলক্খণং মেণ্ডলক্খণং কুক্কুটলক্খণং ৰট্টকলক্খণং গোধালক্খণং কণ্ণিকালক্খণং কচ্ছপলক্খণং মিগলক্খণং ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২৩. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি, সেয্যথিদং – রঞ্ঞং নিয্যানং ভৰিস্সতি, রঞ্ঞং অনিয্যানং ভৰিস্সতি, অব্ভন্তরানং রঞ্ঞং উপযানং ভৰিস্সতি, বাহিরানং রঞ্ঞং অপযানং ভৰিস্সতি, বাহিরানং রঞ্ঞং উপযানং ভৰিস্সতি, অব্ভন্তরানং রঞ্ঞং অপযানং ভৰিস্সতি, অব্ভন্তরানং রঞ্ঞং জযো ভৰিস্সতি, বাহিরানং রঞ্ঞং পরাজযো ভৰিস্সতি, বাহিরানং রঞ্ঞং জযো ভৰিস্সতি, অব্ভন্তরানং রঞ্ঞং পরাজযো ভৰিস্সতি, ইতি ইমস্স জযো ভৰিস্সতি, ইমস্স পরাজযো ভৰিস্সতি ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২৪. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি, সেয্যথিদং – চন্দগ্গাহো ভৰিস্সতি, সূরিযগ্গাহো [সুরিযগ্গাহো (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰)] ভৰিস্সতি, নক্খত্তগ্গাহো ভৰিস্সতি, চন্দিমসূরিযানং পথগমনং ভৰিস্সতি, চন্দিমসূরিযানং উপ্পথগমনং ভৰিস্সতি, নক্খত্তানং পথগমনং ভৰিস্সতি, নক্খত্তানং উপ্পথগমনং ভৰিস্সতি, উক্কাপাতো ভৰিস্সতি, দিসাডাহো ভৰিস্সতি, ভূমিচালো ভৰিস্সতি, দেৰদুদ্রভি [দেৰদুন্দুভি (স্যা॰ কং॰ পী॰)] ভৰিস্সতি, চন্দিমসূরিযনক্খত্তানং উগ্গমনং ওগমনং সংকিলেসং ৰোদানং ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো চন্দগ্গাহো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো সূরিযগ্গাহো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো নক্খত্তগ্গাহো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকং চন্দিমসূরিযানং পথগমনং ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকং চন্দিমসূরিযানং উপ্পথগমনং ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকং নক্খত্তানং পথগমনং ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকং নক্খত্তানং উপ্পথগমনং ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো উক্কাপাতো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো দিসাডাহো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো ভূমিচালো ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকো দেৰদুদ্রভি ভৰিস্সতি, এৰংৰিপাকং চন্দিমসূরিযনক্খত্তানং উগ্গমনং ওগমনং সংকিলেসং ৰোদানং ভৰিস্সতি ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২৫. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি, সেয্যথিদং – সুৰুট্ঠিকা ভৰিস্সতি, দুব্বুট্ঠিকা ভৰিস্সতি, সুভিক্খং ভৰিস্সতি, দুব্ভিক্খং ভৰিস্সতি, খেমং ভৰিস্সতি, ভযং ভৰিস্সতি, রোগো ভৰিস্সতি, আরোগ্যং ভৰিস্সতি, মুদ্দা, গণনা, সঙ্খানং, কাৰেয্যং, লোকাযতং ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২৬. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি , সেয্যথিদং – আৰাহনং ৰিৰাহনং সংৰরণং ৰিৰরণং সংকিরণং ৰিকিরণং সুভগকরণং দুব্ভগকরণং ৰিরুদ্ধগব্ভকরণং জিৰ্হানিবন্ধনং হনুসংহননং হত্থাভিজপ্পনং হনুজপ্পনং কণ্ণজপ্পনং আদাসপঞ্হং কুমারিকপঞ্হং দেৰপঞ্হং আদিচ্চুপট্ঠানং মহতুপট্ঠানং অব্ভুজ্জলনং সিরিৰ্হাযনং ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ২৭. ‘‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি, সেয্যথিদং – সন্তিকম্মং পণিধিকম্মং ভূতকম্মং ভূরিকম্মং ৰস্সকম্মং ৰোস্সকম্মং ৰত্থুকম্মং ৰত্থুপরিকম্মং আচমনং ন্হাপনং জুহনং ৰমনং ৰিরেচনং উদ্ধংৰিরেচনং অধোৰিরেচনং সীসৰিরেচনং কণ্ণতেলং নেত্ততপ্পনং নত্থুকম্মং অঞ্জনং পচ্চঞ্জনং সালাকিযং সল্লকত্তিযং দারকতিকিচ্ছা মূলভেসজ্জানং অনুপ্পদানং ওসধীনং পটিমোক্খো ইতি ৰা ইতি এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো সমণো গোতমো’তি – ইতি ৰা হি, ভিক্খৰে, পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। ‘‘ইদং খো, ভিক্খৰে, অপ্পমত্তকং ওরমত্তকং সীলমত্তকং, যেন পুথুজ্জনো তথাগতস্স ৰণ্ণং ৰদমানো ৰদেয্য। মহাসীলং নিট্ঠিতং। পুব্বন্তকপ্পিকা ২৮. ‘‘অত্থি , ভিক্খৰে, অঞ্ঞেৰ ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। কতমে চ তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং? ২৯. ‘‘সন্তি , ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো, পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি [অধিৰুত্তিপদানি (সী॰ পী॰)] অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি? সস্সতৰাদো ৩০. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা, সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি? ৩১. ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে ( ) [(পরিসুদ্ধে পরিযোদাতে অনঙ্গণে ৰিগতূপত্তিলেসে) (স্যা॰ ক॰)] অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকানিপি জাতিসতানি অনেকানিপি জাতিসহস্সানি অনেকানিপি জাতিসতসহস্সানি – ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো; তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসমং। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকানিপি জাতিসতানি অনেকানিপি জাতিসহস্সানি অনেকানিপি জাতিসতসহস্সানি – অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নোতি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি। ইমিনামহং এতং জানামি ‘‘যথা সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো; তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’’ন্তি। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৩২. ‘‘দুতিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং – একম্পি সংৰট্টৰিৰট্টং দ্ৰেপি সংৰট্টৰিৰট্টানি তীণিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তারিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি পঞ্চপি সংৰট্টৰিৰট্টানি দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি – ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো; তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসমং। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি। সেয্যথিদং – একম্পি সংৰট্টৰিৰট্টং দ্ৰেপি সংৰট্টৰিৰট্টানি তীণিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তারিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি পঞ্চপি সংৰট্টৰিৰট্টানি দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি। অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নোতি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি। ইমিনামহং এতং জানামি ‘‘যথা সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো, তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’’ন্তি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৩৩. ‘‘ততিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং – দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি ৰীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি তিংসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তালীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি – ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো; তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসমং। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি। সেয্যথিদং – দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি ৰীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি তিংসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তালীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি – ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নোতি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরামি। ইমিনামহং এতং জানামি ‘‘যথা সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো, তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’’ন্তি। ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৩৪. ‘‘চতুত্থে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা তক্কী হোতি ৰীমংসী, সো তক্কপরিযাহতং ৰীমংসানুচরিতং সযং পটিভানং এৰমাহ – ‘সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো; তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’ন্তি । ইদং, ভিক্খৰে, চতুত্থং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৩৫. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ চতূহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন; নত্থি ইতো বহিদ্ধা। ৩৬. ‘‘তযিদং , ভিক্খৰে, তথাগতো পজানাতি – ‘ইমে দিট্ঠিট্ঠানা এৰংগহিতা এৰংপরামট্ঠা এৰংগতিকা ভৰন্তি এৰংঅভিসম্পরাযা’তি, তঞ্চ তথাগতো পজানাতি, ততো চ উত্তরিতরং পজানাতি; তঞ্চ পজাননং [পজানং (?) দী॰ নি॰ ৩.৩৬ পাল়িঅট্ঠকথা পস্সিতব্বং] ন পরামসতি, অপরামসতো চস্স পচ্চত্তঞ্ঞেৰ নিব্বুতি ৰিদিতা। ৰেদনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং ৰিদিত্ৰা অনুপাদাৰিমুত্তো, ভিক্খৰে, তথাগতো। ৩৭. ‘‘ইমে খো তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। পঠমভাণৰারো। একচ্চসস্সতৰাদো ৩৮. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি? ৩৯. ‘‘হোতি খো সো, ভিক্খৰে, সমযো, যং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন অযং লোকো সংৰট্টতি। সংৰট্টমানে লোকে যেভুয্যেন সত্তা আভস্সরসংৰত্তনিকা হোন্তি। তে তত্থ হোন্তি মনোমযা পীতিভক্খা সযংপভা অন্তলিক্খচরা সুভট্ঠাযিনো, চিরং দীঘমদ্ধানং তিট্ঠন্তি। ৪০. ‘‘হোতি খো সো, ভিক্খৰে, সমযো, যং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন অযং লোকো ৰিৰট্টতি। ৰিৰট্টমানে লোকে সুঞ্ঞং ব্রহ্মৰিমানং পাতুভৰতি। অথ খো অঞ্ঞতরো সত্তো আযুক্খযা ৰা পুঞ্ঞক্খযা ৰা আভস্সরকাযা চৰিত্ৰা সুঞ্ঞং ব্রহ্মৰিমানং উপপজ্জতি। সো তত্থ হোতি মনোমযো পীতিভক্খো সযংপভো অন্তলিক্খচরো সুভট্ঠাযী, চিরং দীঘমদ্ধানং তিট্ঠতি। ৪১. ‘‘তস্স তত্থ এককস্স দীঘরত্তং নিৰুসিতত্তা অনভিরতি পরিতস্সনা উপপজ্জতি – ‘অহো ৰত অঞ্ঞেপি সত্তা ইত্থত্তং আগচ্ছেয্যু’ন্তি। অথ অঞ্ঞেপি সত্তা আযুক্খযা ৰা পুঞ্ঞক্খযা ৰা আভস্সরকাযা চৰিত্ৰা ব্রহ্মৰিমানং উপপজ্জন্তি তস্স সত্তস্স সহব্যতং। তেপি তত্থ হোন্তি মনোমযা পীতিভক্খা সযংপভা অন্তলিক্খচরা সুভট্ঠাযিনো, চিরং দীঘমদ্ধানং তিট্ঠন্তি। ৪২. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যো সো সত্তো পঠমং উপপন্নো তস্স এৰং হোতি – ‘অহমস্মি ব্রহ্মা মহাব্রহ্মা অভিভূ অনভিভূতো অঞ্ঞদত্থুদসো ৰসৰত্তী ইস্সরো কত্তা নিম্মাতা সেট্ঠো সজিতা [সজ্জিতা (স্যা॰ কং॰)] ৰসী পিতা ভূতভব্যানং। মযা ইমে সত্তা নিম্মিতা। তং কিস্স হেতু? মমঞ্হি পুব্বে এতদহোসি – ‘‘অহো ৰত অঞ্ঞেপি সত্তা ইত্থত্তং আগচ্ছেয্যু’’ন্তি। ইতি মম চ মনোপণিধি, ইমে চ সত্তা ইত্থত্তং আগতা’তি। ‘‘যেপি তে সত্তা পচ্ছা উপপন্না, তেসম্পি এৰং হোতি – ‘অযং খো ভৰং ব্রহ্মা মহাব্রহ্মা অভিভূ অনভিভূতো অঞ্ঞদত্থুদসো ৰসৰত্তী ইস্সরো কত্তা নিম্মাতা সেট্ঠো সজিতা ৰসী পিতা ভূতভব্যানং। ইমিনা মযং ভোতা ব্রহ্মুনা নিম্মিতা। তং কিস্স হেতু? ইমঞ্হি মযং অদ্দসাম ইধ পঠমং উপপন্নং, মযং পনম্হ পচ্ছা উপপন্না’তি। ৪৩. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যো সো সত্তো পঠমং উপপন্নো, সো দীঘাযুকতরো চ হোতি ৰণ্ণৰন্ততরো চ মহেসক্খতরো চ। যে পন তে সত্তা পচ্ছা উপপন্না, তে অপ্পাযুকতরা চ হোন্তি দুব্বণ্ণতরা চ অপ্পেসক্খতরা চ। ৪৪. ‘‘ঠানং খো পনেতং, ভিক্খৰে, ৰিজ্জতি, যং অঞ্ঞতরো সত্তো তম্হা কাযা চৰিত্ৰা ইত্থত্তং আগচ্ছতি। ইত্থত্তং আগতো সমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি। অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো সমানো আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে তং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি , ততো পরং নানুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘যো খো সো ভৰং ব্রহ্মা মহাব্রহ্মা অভিভূ অনভিভূতো অঞ্ঞদত্থুদসো ৰসৰত্তী ইস্সরো কত্তা নিম্মাতা সেট্ঠো সজিতা ৰসী পিতা ভূতভব্যানং, যেন মযং ভোতা ব্রহ্মুনা নিম্মিতা, সো নিচ্চো ধুৰো সস্সতো অৰিপরিণামধম্মো সস্সতিসমং তথেৰ ঠস্সতি। যে পন মযং অহুম্হা তেন ভোতা ব্রহ্মুনা নিম্মিতা, তে মযং অনিচ্চা অদ্ধুৰা অপ্পাযুকা চৰনধম্মা ইত্থত্তং আগতা’তি। ইদং খো, ভিক্খৰে, পঠমং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৪৫. ‘‘দুতিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? সন্তি, ভিক্খৰে, খিড্ডাপদোসিকা নাম দেৰা, তে অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্না [হসখিড্ডারতিধম্মসমাপন্না (ক॰)] ৰিহরন্তি। তেসং অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্নানং ৰিহরতং সতি সম্মুস্সতি [পমুস্সতি (সী॰ স্যা॰)]। সতিযা সম্মোসা তে দেৰা তম্হা কাযা চৰন্তি। ৪৬. ‘‘ঠানং খো পনেতং, ভিক্খৰে, ৰিজ্জতি যং অঞ্ঞতরো সত্তো তম্হা কাযা চৰিত্ৰা ইত্থত্তং আগচ্ছতি। ইত্থত্তং আগতো সমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি। অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো সমানো আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে তং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, ততো পরং নানুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘যে খো তে ভোন্তো দেৰা ন খিড্ডাপদোসিকা, তে ন অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্না ৰিহরন্তি। তেসং ন অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্নানং ৰিহরতং সতি ন সম্মুস্সতি। সতিযা অসম্মোসা তে দেৰা তম্হা কাযা ন চৰন্তি; নিচ্চা ধুৰা সস্সতা অৰিপরিণামধম্মা সস্সতিসমং তথেৰ ঠস্সন্তি । যে পন মযং অহুম্হা খিড্ডাপদোসিকা, তে মযং অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্না ৰিহরিম্হা। তেসং নো অতিৰেলং হস্সখিড্ডারতিধম্মসমাপন্নানং ৰিহরতং সতি সম্মুস্সতি। সতিযা সম্মোসা এৰং মযং তম্হা কাযা চুতা অনিচ্চা অদ্ধুৰা অপ্পাযুকা চৰনধম্মা ইত্থত্তং আগতা’তি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৪৭. ‘‘ততিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? সন্তি, ভিক্খৰে, মনোপদোসিকা নাম দেৰা, তে অতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযন্তি। তে অতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযন্তা অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি চিত্তানি পদূসেন্তি। তে অঞ্ঞমঞ্ঞং পদুট্ঠচিত্তা কিলন্তকাযা কিলন্তচিত্তা । তে দেৰা তম্হা কাযা চৰন্তি। ৪৮. ‘‘ঠানং খো পনেতং, ভিক্খৰে, ৰিজ্জতি যং অঞ্ঞতরো সত্তো তম্হা কাযা চৰিত্ৰা ইত্থত্তং আগচ্ছতি। ইত্থত্তং আগতো সমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি। অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো সমানো আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে তং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, ততো পরং নানুস্সরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘যে খো তে ভোন্তো দেৰা ন মনোপদোসিকা, তে নাতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযন্তি। তে নাতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযন্তা অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি চিত্তানি নপ্পদূসেন্তি। তে অঞ্ঞমঞ্ঞং অপ্পদুট্ঠচিত্তা অকিলন্তকাযা অকিলন্তচিত্তা। তে দেৰা তম্হা কাযা ন চৰন্তি, নিচ্চা ধুৰা সস্সতা অৰিপরিণামধম্মা সস্সতিসমং তথেৰ ঠস্সন্তি। যে পন মযং অহুম্হা মনোপদোসিকা, তে মযং অতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযিম্হা। তে মযং অতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযন্তা অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি চিত্তানি পদূসিম্হা, তে মযং অঞ্ঞমঞ্ঞং পদুট্ঠচিত্তা কিলন্তকাযা কিলন্তচিত্তা। এৰং মযং তম্হা কাযা চুতা অনিচ্চা অদ্ধুৰা অপ্পাযুকা চৰনধম্মা ইত্থত্তং আগতা’তি । ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৪৯. ‘‘চতুত্থে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা তক্কী হোতি ৰীমংসী। সো তক্কপরিযাহতং ৰীমংসানুচরিতং সযংপটিভানং এৰমাহ – ‘যং খো ইদং ৰুচ্চতি চক্খুং ইতিপি সোতং ইতিপি ঘানং ইতিপি জিৰ্হা ইতিপি কাযো ইতিপি, অযং অত্তা অনিচ্চো অদ্ধুৰো অসস্সতো ৰিপরিণামধম্মো। যঞ্চ খো ইদং ৰুচ্চতি চিত্তন্তি ৰা মনোতি ৰা ৰিঞ্ঞাণন্তি ৰা অযং অত্তা নিচ্চো ধুৰো সস্সতো অৰিপরিণামধম্মো সস্সতিসমং তথেৰ ঠস্সতী’তি। ইদং, ভিক্খৰে, চতুত্থং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৫০. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ চতূহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন; নত্থি ইতো বহিদ্ধা। ৫১. ‘‘তযিদং , ভিক্খৰে, তথাগতো পজানাতি – ‘ইমে দিট্ঠিট্ঠানা এৰংগহিতা এৰংপরামট্ঠা এৰংগতিকা ভৰন্তি এৰংঅভিসম্পরাযা’তি। তঞ্চ তথাগতো পজানাতি, ততো চ উত্তরিতরং পজানাতি, তঞ্চ পজাননং ন পরামসতি, অপরামসতো চস্স পচ্চত্তঞ্ঞেৰ নিব্বুতি ৰিদিতা। ৰেদনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং ৰিদিত্ৰা অনুপাদাৰিমুত্তো, ভিক্খৰে, তথাগতো। ৫২. ‘‘ইমে খো তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। অন্তানন্তৰাদো ৫৩. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি? ৫৪. ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘অন্তৰা অযং লোকো পরিৰটুমো। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি, যথাসমাহিতে চিত্তে অন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরামি। ইমিনামহং এতং জানামি – যথা অন্তৰা অযং লোকো পরিৰটুমো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি। ৫৫. ‘‘দুতিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরতি। ‘‘সো এৰমাহ – ‘অনন্তো অযং লোকো অপরিযন্তো। যে তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অন্তৰা অযং লোকো পরিৰটুমো’’তি, তেসং মুসা। অনন্তো অযং লোকো অপরিযন্তো। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি , যথাসমাহিতে চিত্তে অনন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরামি। ইমিনামহং এতং জানামি – যথা অনন্তো অযং লোকো অপরিযন্তো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি। ৫৬. ‘‘ততিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে উদ্ধমধো অন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরতি, তিরিযং অনন্তসঞ্ঞী। ‘‘সো এৰমাহ – ‘অন্তৰা চ অযং লোকো অনন্তো চ। যে তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অন্তৰা অযং লোকো পরিৰটুমো’’তি, তেসং মুসা। যেপি তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অনন্তো অযং লোকো অপরিযন্তো’’তি, তেসম্পি মুসা। অন্তৰা চ অযং লোকো অনন্তো চ। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসামি, যথাসমাহিতে চিত্তে উদ্ধমধো অন্তসঞ্ঞী লোকস্মিং ৰিহরামি, তিরিযং অনন্তসঞ্ঞী। ইমিনামহং এতং জানামি – যথা অন্তৰা চ অযং লোকো অনন্তো চা’তি। ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি। ৫৭. ‘‘চতুত্থে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা তক্কী হোতি ৰীমংসী। সো তক্কপরিযাহতং ৰীমংসানুচরিতং সযংপটিভানং এৰমাহ – ‘নেৰাযং লোকো অন্তৰা, ন পনানন্তো। যে তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অন্তৰা অযং লোকো পরিৰটুমো’’তি, তেসং মুসা। যেপি তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অনন্তো অযং লোকো অপরিযন্তো’’তি, তেসম্পি মুসা। যেপি তে সমণব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘‘অন্তৰা চ অযং লোকো অনন্তো চা’’তি, তেসম্পি মুসা। নেৰাযং লোকো অন্তৰা , ন পনানন্তো’তি। ইদং, ভিক্খৰে , চতুত্থং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি। ৫৮. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ চতূহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন; নত্থি ইতো বহিদ্ধা। ৫৯. ‘‘তযিদং, ভিক্খৰে, তথাগতো পজানাতি – ‘ইমে দিট্ঠিট্ঠানা এৰংগহিতা এৰংপরামট্ঠা এৰংগতিকা ভৰন্তি এৰংঅভিসম্পরাযা’তি। তঞ্চ তথাগতো পজানাতি, ততো চ উত্তরিতরং পজানাতি, তঞ্চ পজাননং ন পরামসতি, অপরামসতো চস্স পচ্চত্তঞ্ঞেৰ নিব্বুতি ৰিদিতা। ৰেদনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং ৰিদিত্ৰা অনুপাদাৰিমুত্তো, ভিক্খৰে, তথাগতো। ৬০. ‘‘ইমে খো তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। অমরাৰিক্খেপৰাদো ৬১. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা, তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি? ৬২. ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ‘ইদং কুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি, ‘ইদং অকুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি, ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি। অহঞ্চে খো পন ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো, ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো, ‘ইদং কুসল’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং, ‘ইদং অকুসল’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং, তং মমস্স মুসা। যং মমস্স মুসা , সো মমস্স ৰিঘাতো। যো মমস্স ৰিঘাতো সো মমস্স অন্তরাযো’তি। ইতি সো মুসাৰাদভযা মুসাৰাদপরিজেগুচ্ছা নেৰিদং কুসলন্তি ব্যাকরোতি, ন পনিদং অকুসলন্তি ব্যাকরোতি, তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠো সমানো ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জতি অমরাৰিক্খেপং – ‘এৰন্তিপি মে নো; তথাতিপি মে নো; অঞ্ঞথাতিপি মে নো; নোতিপি মে নো; নো নোতিপি মে নো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং। ৬৩. ‘‘দুতিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ‘ইদং কুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি, ‘ইদং অকুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি, ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি। অহঞ্চে খো পন ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো, ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো, ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং, ‘‘ইদং অকুসল’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং, তত্থ মে অস্স ছন্দো ৰা রাগো ৰা দোসো ৰা পটিঘো ৰা। যত্থ [যো (?)] মে অস্স ছন্দো ৰা রাগো ৰা দোসো ৰা পটিঘো ৰা, তং মমস্স উপাদানং। যং মমস্স উপাদানং, সো মমস্স ৰিঘাতো। যো মমস্স ৰিঘাতো, সো মমস্স অন্তরাযো’তি। ইতি সো উপাদানভযা উপাদানপরিজেগুচ্ছা নেৰিদং কুসলন্তি ব্যাকরোতি, ন পনিদং অকুসলন্তি ব্যাকরোতি, তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠো সমানো ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জতি অমরাৰিক্খেপং – ‘এৰন্তিপি মে নো; তথাতিপি মে নো; অঞ্ঞথাতিপি মে নো; নোতিপি মে নো; নো নোতিপি মে নো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং। ৬৪. ‘‘ততিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ‘ইদং কুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি, ‘ইদং অকুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানাতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি, ‘‘ইদং অকুসল’ন্তি যথাভূতং নপ্পজানামি। অহঞ্চে খো পন ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি যথাভূতং অপ্পজানন্তো ‘‘ইদং কুসল’’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং, ‘‘ইদং অকুসল’’ন্তি ৰা ব্যাকরেয্যং। সন্তি হি খো সমণব্রাহ্মণা পণ্ডিতা নিপুণা কতপরপ্পৰাদা ৰালৰেধিরূপা, তে ভিন্দন্তা [ৰোভিন্দন্তা (সী॰ পী॰)] মঞ্ঞে চরন্তি পঞ্ঞাগতেন দিট্ঠিগতানি, তে মং তত্থ সমনুযুঞ্জেয্যুং সমনুগাহেয্যুং সমনুভাসেয্যুং। যে মং তত্থ সমনুযুঞ্জেয্যুং সমনুগাহেয্যুং সমনুভাসেয্যুং, তেসাহং ন সম্পাযেয্যং। যেসাহং ন সম্পাযেয্যং, সো মমস্স ৰিঘাতো। যো মমস্স ৰিঘাতো, সো মমস্স অন্তরাযো’তি। ইতি সো অনুযোগভযা অনুযোগপরিজেগুচ্ছা নেৰিদং কুসলন্তি ব্যাকরোতি, ন পনিদং অকুসলন্তি ব্যাকরোতি, তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠো সমানো ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জতি অমরাৰিক্খেপং – ‘এৰন্তিপি মে নো; তথাতিপি মে নো; অঞ্ঞথাতিপি মে নো; নোতিপি মে নো; নো নোতিপি মে নো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং। ৬৫. ‘‘চতুত্থে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা মন্দো হোতি মোমূহো। সো মন্দত্তা মোমূহত্তা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠো সমানো ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জতি অমরাৰিক্খেপং – ‘অত্থি পরো লোকো’তি ইতি চে মং পুচ্ছসি, ‘অত্থি পরো লোকো’তি ইতি চে মে অস্স, ‘অত্থি পরো লোকো’তি ইতি তে নং ব্যাকরেয্যং, ‘এৰন্তিপি মে নো, তথাতিপি মে নো, অঞ্ঞথাতিপি মে নো, নোতিপি মে নো, নো নোতিপি মে নো’তি। ‘নত্থি পরো লোকো…পে॰… ‘অত্থি চ নত্থি চ পরো লোকো…পে॰… ‘নেৰত্থি ন নত্থি পরো লোকো…পে॰… ‘অত্থি সত্তা ওপপাতিকা …পে॰… ‘নত্থি সত্তা ওপপাতিকা…পে॰… ‘অত্থি চ নত্থি চ সত্তা ওপপাতিকা…পে॰… ‘নেৰত্থি ন নত্থি সত্তা ওপপাতিকা…পে॰… ‘অত্থি সুকতদুক্কটানং[সুকটদুক্কটানং (সী॰ স্যা॰ কং॰)] কম্মানং ফলং ৰিপাকো…পে॰… ‘নত্থি সুকতদুক্কটানং কম্মানং ফলং ৰিপাকো…পে॰… ‘অত্থি চ নত্থি চ সুকতদুক্কটানং কম্মানং ফলং ৰিপাকো…পে॰… ‘নেৰত্থি ন নত্থি সুকতদুক্কটানং কম্মানং ফলং ৰিপাকো…পে॰… ‘হোতি তথাগতো পরং মরণা…পে॰… ‘ন হোতি তথাগতো পরং মরণা…পে॰… ‘হোতি চ ন চ হোতি [ন হোতি চ (সী॰ ক॰)] তথাগতো পরং মরণা…পে॰… ‘নেৰ হোতি ন ন হোতি তথাগতো পরং মরণাতি ইতি চে মং পুচ্ছসি, ‘নেৰ হোতি ন ন হোতি তথাগতো পরং মরণা’তি ইতি চে মে অস্স, ‘নেৰ হোতি ন ন হোতি তথাগতো পরং মরণা’তি ইতি তে নং ব্যাকরেয্যং, ‘এৰন্তিপি মে নো, তথাতিপি মে নো, অঞ্ঞথাতিপি মে নো, নোতিপি মে নো, নো নোতিপি মে নো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, চতুত্থং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং। ৬৬. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং , সব্বে তে ইমেহেৰ চতূহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন, নত্থি ইতো বহিদ্ধা…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। অধিচ্চসমুপ্পন্নৰাদো ৬৭. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি? ৬৮. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, অসঞ্ঞসত্তা নাম দেৰা। সঞ্ঞুপ্পাদা চ পন তে দেৰা তম্হা কাযা চৰন্তি। ঠানং খো পনেতং, ভিক্খৰে, ৰিজ্জতি, যং অঞ্ঞতরো সত্তো তম্হা কাযা চৰিত্ৰা ইত্থত্তং আগচ্ছতি। ইত্থত্তং আগতো সমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি। অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো সমানো আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে সঞ্ঞুপ্পাদং অনুস্সরতি, ততো পরং নানুস্সরতি। সো এৰমাহ – ‘অধিচ্চসমুপ্পন্নো অত্তা চ লোকো চ। তং কিস্স হেতু? অহঞ্হি পুব্বে নাহোসিং, সোম্হি এতরহি অহুত্ৰা সন্ততায পরিণতো’তি। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৬৯. ‘‘দুতিযে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা তক্কী হোতি ৰীমংসী। সো তক্কপরিযাহতং ৰীমংসানুচরিতং সযংপটিভানং এৰমাহ – ‘অধিচ্চসমুপ্পন্নো অত্তা চ লোকো চা’তি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং ঠানং, যং আগম্ম যং আরব্ভ একে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি। ৭০. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ দ্ৰীহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন, নত্থি ইতো বহিদ্ধা…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। ৭১. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তমারব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ অট্ঠারসহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন, নত্থি ইতো বহিদ্ধা। ৭২. ‘‘তযিদং, ভিক্খৰে, তথাগতো পজানাতি – ‘ইমে দিট্ঠিট্ঠানা এৰংগহিতা এৰংপরামট্ঠা এৰংগতিকা ভৰন্তি এৰংঅভিসম্পরাযা’তি। তঞ্চ তথাগতো পজানাতি, ততো চ উত্তরিতরং পজানাতি, তঞ্চ পজাননং ন পরামসতি, অপরামসতো চস্স পচ্চত্তঞ্ঞেৰ নিব্বুতি ৰিদিতা। ৰেদনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং ৰিদিত্ৰা অনুপাদাৰিমুত্তো, ভিক্খৰে, তথাগতো। ৭৩. ‘‘ইমে খো তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি , যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। দুতিযভাণৰারো। অপরন্তকপ্পিকা ৭৪. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো, অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায [চতুচত্তালীসায (স্যা॰ কং॰)] ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি? সঞ্ঞীৰাদো ৭৫. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি? ৭৬. ‘‘‘রূপী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা সঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ‘অরূপী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা সঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ‘রূপী চ অরূপী চ অত্তা হোতি…পে॰… নেৰরূপী নারূপী অত্তা হোতি… অন্তৰা অত্তা হোতি… অনন্তৰা অত্তা হোতি… অন্তৰা চ অনন্তৰা চ অত্তা হোতি… নেৰন্তৰা নানন্তৰা অত্তা হোতি… একত্তসঞ্ঞী অত্তা হোতি… নানত্তসঞ্ঞী অত্তা হোতি… পরিত্তসঞ্ঞী অত্তা হোতি… অপ্পমাণসঞ্ঞী অত্তা হোতি… একন্তসুখী অত্তা হোতি… একন্তদুক্খী অত্তা হোতি। সুখদুক্খী অত্তা হোতি। অদুক্খমসুখী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা সঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ৭৭. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ সোল়সহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন, নত্থি ইতো বহিদ্ধা…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। অসঞ্ঞীৰাদো ৭৮. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি? ৭৯. ‘‘‘রূপী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা অসঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ‘অরূপী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা অসঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ‘রূপী চ অরূপী চ অত্তা হোতি…পে॰… নেৰরূপী নারূপী অত্তা হোতি… অন্তৰা অত্তা হোতি… অনন্তৰা অত্তা হোতি… অন্তৰা চ অনন্তৰা চ অত্তা হোতি… নেৰন্তৰা নানন্তৰা অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা অসঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ৮০. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ অট্ঠহি ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন, নত্থি ইতো বহিদ্ধা…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদো ৮১. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা, উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি? ৮২. ‘‘‘রূপী অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি ‘অরূপী অত্তা হোতি…পে॰… রূপী চ অরূপী চ অত্তা হোতি… নেৰরূপী নারূপী অত্তা হোতি… অন্তৰা অত্তা হোতি… অনন্তৰা অত্তা হোতি… অন্তৰা চ অনন্তৰা চ অত্তা হোতি… নেৰন্তৰা নানন্তৰা অত্তা হোতি অরোগো পরং মরণা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞী’তি নং পঞ্ঞপেন্তি। ৮৩. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ অট্ঠহি ৰত্থূহি…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। উচ্ছেদৰাদো ৮৪. ‘‘সন্তি , ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি? ৮৫. ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা এৰংৰাদী হোতি এৰংদিট্ঠি [এৰংদিট্ঠী (ক॰ পী॰)] – ‘যতো খো, ভো, অযং অত্তা রূপী চাতুমহাভূতিকো মাতাপেত্তিকসম্ভৰো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৮৬. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো, ভো, অঞ্ঞো অত্তা দিব্বো রূপী কামাৰচরো কবল়ীকারাহারভক্খো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৮৭. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো, ভো, অঞ্ঞো অত্তা দিব্বো রূপী মনোমযো সব্বঙ্গপচ্চঙ্গী অহীনিন্দ্রিযো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৮৮. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো , ভো, অঞ্ঞো অত্তা সব্বসো রূপসঞ্ঞানং সমতিক্কমা পটিঘসঞ্ঞানং অত্থঙ্গমা নানত্তসঞ্ঞানং অমনসিকারা ‘‘অনন্তো আকাসো’’তি আকাসানঞ্চাযতনূপগো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৮৯. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো, ভো, অঞ্ঞো অত্তা সব্বসো আকাসানঞ্চাযতনং সমতিক্কম্ম ‘‘অনন্তং ৰিঞ্ঞাণ’’ন্তি ৰিঞ্ঞাণঞ্চাযতনূপগো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৯০. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, সো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো, ভো, অঞ্ঞো অত্তা সব্বসো ৰিঞ্ঞাণঞ্চাযতনং সমতিক্কম্ম ‘‘নত্থি কিঞ্চী’’তি আকিঞ্চঞ্ঞাযতনূপগো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো , ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৯১. ‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতি। অত্থি খো, ভো, অঞ্ঞো অত্তা সব্বসো আকিঞ্চঞ্ঞাযতনং সমতিক্কম্ম ‘‘সন্তমেতং পণীতমেত’’ন্তি নেৰসঞ্ঞানাসঞ্ঞাযতনূপগো। তং ত্ৰং ন জানাসি ন পস্সসি। তমহং জানামি পস্সামি। সো খো, ভো, অত্তা যতো কাযস্স ভেদা উচ্ছিজ্জতি ৰিনস্সতি, ন হোতি পরং মরণা, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা সম্মা সমুচ্ছিন্নো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি। ৯২. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ সত্তহি ৰত্থূহি…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদো ৯৩. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি। তে চ ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা কিমাগম্ম কিমারব্ভ দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি? ৯৪. ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা এৰংৰাদী হোতি এৰংদিট্ঠি – ‘‘যতো খো, ভো, অযং অত্তা পঞ্চহি কামগুণেহি সমপ্পিতো সমঙ্গীভূতো পরিচারেতি, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি। ৯৫. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ –‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতি। তং কিস্স হেতু? কামা হি, ভো, অনিচ্চা দুক্খা ৰিপরিণামধম্মা, তেসং ৰিপরিণামঞ্ঞথাভাৰা উপ্পজ্জন্তি সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসা। যতো খো , ভো, অযং অত্তা ৰিৰিচ্চেৰ কামেহি ৰিৰিচ্চ অকুসলেহি ধম্মেহি সৰিতক্কং সৰিচারং ৰিৰেকজং পীতিসুখং পঠমং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি। ৯৬. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতি। তং কিস্স হেতু? যদেৰ তত্থ ৰিতক্কিতং ৰিচারিতং, এতেনেতং ওল়ারিকং অক্খাযতি। যতো খো, ভো, অযং অত্তা ৰিতক্কৰিচারানং ৰূপসমা অজ্ঝত্তং সম্পসাদনং চেতসো একোদিভাৰং অৰিতক্কং অৰিচারং সমাধিজং পীতিসুখং দুতিযং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি। ৯৭. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতি। তং কিস্স হেতু? যদেৰ তত্থ পীতিগতং চেতসো উপ্পিলাৰিতত্তং, এতেনেতং ওল়ারিকং অক্খাযতি। যতো খো, ভো, অযং অত্তা পীতিযা চ ৰিরাগা উপেক্খকো চ ৰিহরতি, সতো চ সম্পজানো, সুখঞ্চ কাযেন পটিসংৰেদেতি, যং তং অরিযা আচিক্খন্তি ‘‘উপেক্খকো সতিমা সুখৰিহারী’’তি, ততিযং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি। ৯৮. ‘‘তমঞ্ঞো এৰমাহ – ‘অত্থি খো, ভো, এসো অত্তা, যং ত্ৰং ৰদেসি, নেসো নত্থীতি ৰদামি; নো চ খো, ভো, অযং অত্তা এত্তাৰতা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতি। তং কিস্স হেতু? যদেৰ তত্থ সুখমিতি চেতসো আভোগো, এতেনেতং ওল়ারিকং অক্খাযতি। যতো খো, ভো, অযং অত্তা সুখস্স চ পহানা দুক্খস্স চ পহানা পুব্বেৰ সোমনস্সদোমনস্সানং অত্থঙ্গমা অদুক্খমসুখং উপেক্খাসতিপারিসুদ্ধিং চতুত্থং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি, এত্তাৰতা খো, ভো, অযং অত্তা পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পত্তো হোতী’তি। ইত্থেকে সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি। ৯৯. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ পঞ্চহি ৰত্থূহি…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। ১০০. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি। যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি…পে॰… যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। ১০১. ‘‘ইমেহি খো তে, ভিক্খৰে, সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা চ অপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি। ১০২. ‘‘যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা পুব্বন্তকপ্পিকা ৰা অপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি, এতেসং ৰা অঞ্ঞতরেন; নত্থি ইতো বহিদ্ধা। ১০৩. ‘‘তযিদং, ভিক্খৰে, তথাগতো পজানাতি – ‘ইমে দিট্ঠিট্ঠানা এৰংগহিতা এৰংপরামট্ঠা এৰংগতিকা ভৰন্তি এৰংঅভিসম্পরাযা’তি। তঞ্চ তথাগতো পজানাতি, ততো চ উত্তরিতরং পজানাতি, তঞ্চ পজাননং ন পরামসতি, অপরামসতো চস্স পচ্চত্তঞ্ঞেৰ নিব্বুতি ৰিদিতা। ৰেদনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং ৰিদিত্ৰা অনুপাদাৰিমুত্তো, ভিক্খৰে, তথাগতো। ১০৪. ‘‘ইমে খো তে, ভিক্খৰে, ধম্মা গম্ভীরা দুদ্দসা দুরনুবোধা সন্তা পণীতা অতক্কাৰচরা নিপুণা পণ্ডিতৰেদনীযা, যে তথাগতো সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেতি, যেহি তথাগতস্স যথাভুচ্চং ৰণ্ণং সম্মা ৰদমানা ৰদেয্যুং। পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতৰারো ১০৫. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি , তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১০৬. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১০৭. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১০৮. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১০৯. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১০. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১১. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১২. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১৩. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১৪. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১৫. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১৬. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ১১৭. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা চ অপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি, তদপি তেসং ভৰতং সমণব্রাহ্মণানং অজানতং অপস্সতং ৰেদযিতং তণ্হাগতানং পরিতস্সিতৰিপ্ফন্দিতমেৰ। ফস্সপচ্চযাৰারো ১১৮. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১১৯. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২০. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২১. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২২. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৩. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৪. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৫. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৬. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৭. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৮. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১২৯. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। ১৩০. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা চ অপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি, তদপি ফস্সপচ্চযা। নেতং ঠানং ৰিজ্জতিৰারো ১৩১. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩২. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চ অসস্সতিকা একচ্চং সস্সতং একচ্চং অসস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৩. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা অন্তানন্তং লোকস্স পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৪. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা তত্থ তত্থ পঞ্হং পুট্ঠা সমানা ৰাচাৰিক্খেপং আপজ্জন্তি অমরাৰিক্খেপং চতূহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৫. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা অধিচ্চসমুপ্পন্নং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি দ্ৰীহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৬. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা পুব্বন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৭. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং সঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি সোল়সহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৮. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা, উদ্ধমাঘাতনং অসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৩৯. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা উদ্ধমাঘাতনং নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞিং অত্তানং পঞ্ঞপেন্তি অট্ঠহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৪০. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা সতো সত্তস্স উচ্ছেদং ৰিনাসং ৰিভৰং পঞ্ঞপেন্তি সত্তহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৪১. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা সতো সত্তস্স পরমদিট্ঠধম্মনিব্বানং পঞ্ঞপেন্তি পঞ্চহি ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৪২. ‘‘তত্র , ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা অপরন্তানুদিট্ঠিনো অপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি চতুচত্তারীসায ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। ১৪৩. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা চ অপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি, তে ৰত অঞ্ঞত্র ফস্সা পটিসংৰেদিস্সন্তীতি নেতং ঠানং ৰিজ্জতি। দিট্ঠিগতিকাধিট্ঠানৰট্টকথা ১৪৪. ‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যে তে সমণব্রাহ্মণা সস্সতৰাদা সস্সতং অত্তানঞ্চ লোকঞ্চ পঞ্ঞপেন্তি চতূহি ৰত্থূহি, যেপি তে সমণব্রাহ্মণা একচ্চসস্সতিকা একচ্চঅসস্সতিকা…পে॰… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা অন্তানন্তিকা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা অমরাৰিক্খেপিকা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা অধিচ্চসমুপ্পন্নিকা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা সঞ্ঞীৰাদা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা অসঞ্ঞীৰাদা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা উদ্ধমাঘাতনিকা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীৰাদা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা উচ্ছেদৰাদা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা দিট্ঠধম্মনিব্বানৰাদা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা অপরন্তকপ্পিকা… যেপি তে সমণব্রাহ্মণা পুব্বন্তকপ্পিকা চ অপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা চ পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি, সব্বে তে ছহি ফস্সাযতনেহি ফুস্স ফুস্স পটিসংৰেদেন্তি তেসং ৰেদনাপচ্চযা তণ্হা, তণ্হাপচ্চযা উপাদানং, উপাদানপচ্চযা ভৰো, ভৰপচ্চযা জাতি, জাতিপচ্চযা জরামরণং সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসা সম্ভৰন্তি। ৰিৰট্টকথাদি ১৪৫. ‘‘যতো খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ছন্নং ফস্সাযতনানং সমুদযঞ্চ অত্থঙ্গমঞ্চ অস্সাদঞ্চ আদীনৰঞ্চ নিস্সরণঞ্চ যথাভূতং পজানাতি, অযং ইমেহি সব্বেহেৰ উত্তরিতরং পজানাতি। ১৪৬. ‘‘যে হি কেচি, ভিক্খৰে, সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা পুব্বন্তকপ্পিকা ৰা অপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি অন্তোজালীকতা, এত্থ সিতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তি, এত্থ পরিযাপন্না অন্তোজালীকতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তি। ‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, দক্খো কেৰট্টো ৰা কেৰট্টন্তেৰাসী ৰা সুখুমচ্ছিকেন জালেন পরিত্তং উদকদহং [উদকরহদং (সী॰ স্যা॰ পী॰)] ওত্থরেয্য। তস্স এৰমস্স – ‘যে খো কেচি ইমস্মিং উদকদহে ওল়ারিকা পাণা, সব্বে তে অন্তোজালীকতা। এত্থ সিতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তি; এত্থ পরিযাপন্না অন্তোজালীকতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তী’তি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, যে হি কেচি সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা পুব্বন্তকপ্পিকা ৰা অপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তকপ্পিকা ৰা পুব্বন্তাপরন্তানুদিট্ঠিনো পুব্বন্তাপরন্তং আরব্ভ অনেকৰিহিতানি অধিমুত্তিপদানি অভিৰদন্তি, সব্বে তে ইমেহেৰ দ্ৰাসট্ঠিযা ৰত্থূহি অন্তোজালীকতা এত্থ সিতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তি, এত্থ পরিযাপন্না অন্তোজালীকতাৰ উম্মুজ্জমানা উম্মুজ্জন্তি। ১৪৭. ‘‘উচ্ছিন্নভৰনেত্তিকো, ভিক্খৰে, তথাগতস্স কাযো তিট্ঠতি। যাৰস্স কাযো ঠস্সতি, তাৰ নং দক্খন্তি দেৰমনুস্সা। কাযস্স ভেদা উদ্ধং জীৰিতপরিযাদানা ন নং দক্খন্তি দেৰমনুস্সা। ‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, অম্বপিণ্ডিযা ৰণ্টচ্ছিন্নায যানি কানিচি অম্বানি ৰণ্টপটিবন্ধানি [ৰণ্টূপনিবন্ধনানি (সী॰ পী॰), ৰণ্ডপটিবদ্ধানি (ক॰)], সব্বানি তানি তদন্ৰযানি ভৰন্তি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, উচ্ছিন্নভৰনেত্তিকো তথাগতস্স কাযো তিট্ঠতি, যাৰস্স কাযো ঠস্সতি, তাৰ নং দক্খন্তি দেৰমনুস্সা, কাযস্স ভেদা উদ্ধং জীৰিতপরিযাদানা ন নং দক্খন্তি দেৰমনুস্সা’’তি। ১৪৮. এৰং ৰুত্তে আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অচ্ছরিযং, ভন্তে, অব্ভুতং, ভন্তে, কো নামো অযং, ভন্তে, ধম্মপরিযাযো’’তি? ‘‘তস্মাতিহ ত্ৰং, আনন্দ, ইমং ধম্মপরিযাযং অত্থজালন্তিপি নং ধারেহি, ধম্মজালন্তিপি নং ধারেহি, ব্রহ্মজালন্তিপি নং ধারেহি, দিট্ঠিজালন্তিপি নং ধারেহি, অনুত্তরো সঙ্গামৰিজযোতিপি নং ধারেহী’’তি। ইদমৰোচ ভগৰা। ১৪৯. অত্তমনা তে ভিক্খূ ভগৰতো ভাসিতং অভিনন্দুন্তি। ইমস্মিঞ্চ পন ৰেয্যাকরণস্মিং ভঞ্ঞমানে দসসহস্সী [সহস্সী (কত্থচি)] লোকধাতু অকম্পিত্থাতি। ব্রহ্মজালসুত্তং নিট্ঠিতং পঠমং। |