একুত্তরিকনযো
১. এককৰারো ৩২১. আপত্তিকরা ধম্মা জানিতব্বা। অনাপত্তিকরা ধম্মা জানিতব্বা। আপত্তি জানিতব্বা। অনাপত্তি জানিতব্বা। লহুকা আপত্তি জানিতব্বা। গরুকা আপত্তি জানিতব্বা। সাৰসেসা আপত্তি জানিতব্বা। অনৰসেসা আপত্তি জানিতব্বা। দুট্ঠুল্লা আপত্তি জানিতব্বা। অদুট্ঠুল্লা আপত্তি জানিতব্বা। সপ্পটিকম্মা আপত্তি জানিতব্বা। অপ্পটিকম্মা আপত্তি জানিতব্বা। দেসনাগামিনী আপত্তি জানিতব্বা। অদেসনাগামিনী আপত্তি জানিতব্বা। অন্তরাযিকা আপত্তি জানিতব্বা। অনন্তরাযিকা আপত্তি জানিতব্বা। সাৰজ্জপঞ্ঞত্তি আপত্তি জানিতব্বা। অনৰজ্জপঞ্ঞত্তি আপত্তি জানিতব্বা। কিরিযতো সমুট্ঠিতা আপত্তি জানিতব্বা। অকিরিযতো সমুট্ঠিতা আপত্তি জানিতব্বা। কিরিযাকিরিযতো সমুট্ঠিতা আপত্তি জানিতব্বা। পুব্বাপত্তি জানিতব্বা। অপরাপত্তি জানিতব্বা। পুব্বাপত্তীনং অন্তরাপত্তি জানিতব্বা। অপরাপত্তীনং অন্তরাপত্তি জানিতব্বা। দেসিতা গণনূপগা আপত্তি জানিতব্বা। দেসিতা ন গণনূপগা আপত্তি জানিতব্বা। পঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। অনুপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। অনুপ্পন্নপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। সব্বত্থপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। পদেসপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। সাধারণপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা । অসাধারণপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। একতোপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। উভতোপঞ্ঞত্তি জানিতব্বা। থুল্লৰজ্জা আপত্তি জানিতব্বা। অথুল্লৰজ্জা আপত্তি জানিতব্বা। গিহিপটিসংযুত্তা আপত্তি জানিতব্বা। ন গিহিপটিসংযুত্তা আপত্তি জানিতব্বা। নিযতা আপত্তি জানিতব্বা। অনিযতা আপত্তি জানিতব্বা। আদিকরো পুগ্গলো জানিতব্বো। অনাদিকরো পুগ্গলো জানিতব্বো। অধিচ্চাপত্তিকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অভিণ্হাপত্তিকো পুগ্গলো জানিতব্বো। চোদকো পুগ্গলো জানিতব্বো। চুদিতকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অধম্মচোদকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অধম্মচুদিতকো পুগ্গলো জানিতব্বো। ধম্মচোদকো পুগ্গলো জানিতব্বো। ধম্মচুদিতকো পুগ্গলো জানিতব্বো । নিযতো পুগ্গলো জানিতব্বো। অনিযতো পুগ্গলো জানিতব্বো। অভব্বাপত্তিকো পুগ্গলো জানিতব্বো। ভব্বাপত্তিকো পুগ্গলো জানিতব্বো। উক্খিত্তকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অনুক্খিত্তকো পুগ্গলো জানিতব্বো। নাসিতকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অনাসিতকো পুগ্গলো জানিতব্বো। সমানসংৰাসকো পুগ্গলো জানিতব্বো। অসমানসংৰাসকো পুগ্গলো জানিতব্বো। ঠপনং জানিতব্বন্তি। এককং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – করা আপত্তি লহুকা, সাৰসেসা চ দুট্ঠুল্লা। পটিকম্মদেসনা চ, অন্তরা ৰজ্জকিরিযং॥ কিরিযাকিরিযং পুব্বা, অন্তরা গণনূপগা। পঞ্ঞত্তি অনানুপ্পন্ন, সব্বসাধারণা চ একতো [পঞ্ঞত্তানুপ্পন্না সব্বা, সাধারণা চ একতো (স্যা॰)]॥ থুল্লগিহিনিযতা চ, আদি অধিচ্চচোদকো। অধম্মধম্মনিযতো, অভব্বোক্খিত্তনাসিতা। সমানং ঠপনঞ্চেৰ, উদ্দানং এককে ইদন্তি॥ ২. দুকৰারো ৩২২. অত্থাপত্তি সঞ্ঞা ৰিমোক্খা, অত্থাপত্তি নো সঞ্ঞাৰিমোক্খা। অত্থাপত্তি লদ্ধসমাপত্তিকস্স, অত্থাপত্তি ন লদ্ধসমাপত্তিকস্স। অত্থাপত্তি সদ্ধম্মপটিসঞ্ঞুত্তা, অত্থাপত্তি অসদ্ধম্মপটিসঞ্ঞুত্তা। অত্থাপত্তি সপরিক্খারপটিসঞ্ঞুত্তা, অত্থাপত্তি পরপরিক্খারপটিসঞ্ঞুত্তা। অত্থাপত্তি সপুগ্গলপটিসঞ্ঞুত্তা, অত্থাপত্তি পরপুগ্গলপটিসঞ্ঞুত্তা। অত্থি সচ্চং ভণন্তো গরুকং আপত্তিং আপজ্জতি, মুসা ভণন্তো লহুকং। অত্থি মুসা ভণন্তো গরুকং আপত্তিং আপজ্জতি, সচ্চং ভণন্তো লহুকং। অত্থাপত্তি ভূমিগতো আপজ্জতি, নো ৰেহাসগতো। অত্থাপত্তি ৰেহাসগতো আপজ্জতি, নো ভূমিগতো। অত্থাপত্তি নিক্খমন্তো আপজ্জতি, নো পৰিসন্তো। অত্থাপত্তি পৰিসন্তো আপজ্জতি, নো নিক্খমন্তো। অত্থাপত্তি আদিযন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি অনাদিযন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি সমাদিযন্তো আপজ্জতি , অত্থাপত্তি ন সমাদিযন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি করোন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন করোন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি দেন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন দেন্তো আপজ্জতি। (অত্থাপত্তি দেসেন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন দেসেন্তো আপজ্জতি।) [( ) (নত্থি কত্থচি)] অত্থাপত্তি পটিগ্গণ্হন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন পটিগ্গণ্হন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি পরিভোগেন আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন পরিভোগেন আপজ্জতি। অত্থাপত্তি রত্তিং আপজ্জতি, নো দিৰা। অত্থাপত্তি দিৰা আপজ্জতি, নো রত্তিং। অত্থাপত্তি অরুণুগ্গে আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন অরুণুগ্গে আপজ্জতি। অত্থাপত্তি ছিন্দন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন ছিন্দন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি ছাদেন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন ছাদেন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি ধারেন্তো আপজ্জতি, অত্থাপত্তি ন ধারেন্তো আপজ্জতি। দ্ৰে উপোসথা – চাতুদ্দসিকো চ পন্নরসিকো চ। দ্ৰে পৰারণা – চাতুদ্দসিকা চ পন্নরসিকা চ। দ্ৰে কম্মানি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং। অপরানিপি দ্ৰে কম্মানি – ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং। দ্ৰে কম্মৰত্থূনি – অপলোকনকম্মস্স ৰত্থু, ঞত্তিকম্মস্স ৰত্থু। অপরানিপি দ্ৰে কম্মৰত্থূনি – ঞত্তিদুতিযকম্মস্স ৰত্থু, ঞত্তিচতুত্থকম্মস্স ৰত্থু। দ্ৰে কম্মদোসা – অপলোকনকম্মস্স দোসো, ঞত্তিকম্মস্স দোসো। অপরেপি দ্ৰে কম্মদোসা – ঞত্তিদুতিযকম্মস্স দোসো, ঞত্তিচতুত্থকম্মস্স দোসো। দ্ৰে কম্মসম্পত্তিযো – অপলোকনকম্মস্স সম্পত্তি, ঞত্তিকম্মস্স সম্পত্তি। অপরাপি দ্ৰে কম্মসম্পত্তিযো – ঞত্তিদুতিযকম্মস্স সম্পত্তি, ঞত্তিচতুত্থকম্মস্স সম্পত্তি। দ্ৰে নানাসংৰাসকভূমিযো – অত্তনা ৰা অত্তানং নানাসংৰাসকং করোতি, সমগ্গো ৰা নং সঙ্ঘো উক্খিপতি অদস্সনে ৰা অপ্পটিকম্মে ৰা অপ্পটিনিস্সগ্গে ৰা। দ্ৰে সমানসংৰাসকভূমিযো – অত্তনা ৰা অত্তানং সমানসংৰাসকং করোতি, সমগ্গো ৰা নং সঙ্ঘো উক্খিত্তং ওসারেতি দস্সনে ৰা পটিকম্মে ৰা পটিনিস্সগ্গে ৰা। দ্ৰে পারাজিকা – ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ। দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা, দ্ৰে থুল্লচ্চযা, দ্ৰে পাচিত্তিযা, দ্ৰে পাটিদেসনীযা, দ্ৰে দুক্কটা, দ্ৰে দুব্ভাসিতা – ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ। সত্ত আপত্তিযো, সত্ত আপত্তিক্খন্ধা। দ্ৰীহাকারেহি সঙ্ঘো ভিজ্জতি – কম্মেন ৰা সলাকগ্গাহেন ৰা। দ্ৰে পুগ্গলা ন উপসম্পাদেতব্বা – অদ্ধানহীনো, অঙ্গহীনো। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা ন উপসম্পাদেতব্বা – ৰত্থুৰিপন্নো, করণদুক্কটকো। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা ন উপসম্পাদেতব্বা – অপরিপূরো পরিপূরো নো চ যাচতি। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং নিস্সায ন ৰত্থব্বং – অলজ্জিস্স চ বালস্স চ। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং নিস্সযো ন দাতব্বো – অলজ্জিস্স চ লজ্জিনো চ ন যাচতি। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং নিস্সযো দাতব্বো – বালস্স চ লজ্জিস্স চ যাচতি। দ্ৰে পুগ্গলা অভব্বা আপত্তিং আপজ্জিতুং – বুদ্ধা চ পচ্চেকবুদ্ধা চ। দ্ৰে পুগ্গলা ভব্বা, আপত্তিং আপজ্জিতুং – ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ। দ্ৰে পুগ্গলা অভব্বা সঞ্চিচ্চ আপত্তিং আপজ্জিতুং – ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ অরিযপুগ্গলা। দ্ৰে পুগ্গলা ভব্বা সঞ্চিচ্চ আপত্তিং আপজ্জিতুং – ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ পুথুজ্জনা। দ্ৰে পুগ্গলা অভব্বা সঞ্চিচ্চ সাতিসারং ৰত্থুং অজ্ঝাচরিতুং – ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ অরিযপুগ্গলা। দ্ৰে পুগ্গলা ভব্বা সঞ্চিচ্চ সাতিসারং ৰত্থুং অজ্ঝাচরিতুং – ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ পুথুজ্জনা। দ্ৰে পটিক্কোসা – কাযেন ৰা পটিক্কোসতি ৰাচায ৰা পটিক্কোসতি। দ্ৰে নিস্সারণা – অত্থি পুগ্গলো অপ্পত্তো নিস্সারণং তং চে সঙ্ঘো নিস্সারেতি একচ্চো সুনিস্সারিতো, একচ্চো দুন্নিস্সারিতো। দ্ৰে ওসারণা – অত্থি পুগ্গলো অপ্পত্তো ওসারণং তং চে সঙ্ঘো ওসারেতি একচ্চো সোসারিতো, একচ্চো দোসারিতো। দ্ৰে পটিঞ্ঞা – কাযেন ৰা পটিজানাতি ৰাচায ৰা পটিজানাতি। দ্ৰে পটিগ্গহা – কাযেন ৰা পটিগ্গণ্হাতি কাযপটিবদ্ধেন ৰা পটিগ্গণ্হাতি। দ্ৰে পটিক্খেপা – কাযেন ৰা পটিক্খিপতি ৰাচায ৰা পটিক্খিপতি। দ্ৰে উপঘাতিকা – সিক্খূপঘাতিকা চ ভোগূপঘাতিকা চ। দ্ৰে চোদনা – কাযেন ৰা চোদেতি ৰাচায ৰা চোদেতি। দ্ৰে কথিনস্স পলিবোধা – আৰাসপলিবোধো চ চীৰরপলিবোধো চ। দ্ৰে কথিনস্স অপলিবোধা – আৰাসঅপলিবোধো চ চীৰরঅপলিবোধো চ। দ্ৰে চীৰরানি – গহপতিকঞ্চ পংসুকূলঞ্চ। দ্ৰে পত্তা – অযোপত্তো মত্তিকাপত্তো। দ্ৰে মণ্ডলানি – তিপুমযং, সীসমযং। দ্ৰে পত্তস্স অধিট্ঠানা – কাযেন ৰা অধিট্ঠেতি ৰাচায ৰা অধিট্ঠেতি। দ্ৰে চীৰরস্স অধিট্ঠানা – কাযেন ৰা অধিট্ঠেতি ৰাচায ৰা অধিট্ঠেতি। দ্ৰে ৰিকপ্পনা – সম্মুখাৰিকপ্পনা চ পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ। দ্ৰে ৰিনযা – ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ। দ্ৰে ৰেনযিকা – পঞ্ঞত্তঞ্চ পঞ্ঞত্তানুলোমঞ্চ। দ্ৰে ৰিনযস্স সল্লেখা – অকপ্পিযে সেতুঘাতো, কপ্পিযে মত্তকারিতা। দ্ৰীহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি – কাযেন ৰা আপজ্জতি ৰাচায ৰা আপজ্জতি। দ্ৰীহাকারেহি আপত্তিযা ৰুট্ঠাতি – কাযেন ৰা ৰুট্ঠাতি ৰাচায ৰা ৰুট্ঠাতি। দ্ৰে পরিৰাসা – পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, অপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো। অপরেপি দ্ৰে পরিৰাসা – সুদ্ধন্তপরিৰাসো সমোধানপরিৰাসো। দ্ৰে মানত্তা – পটিচ্ছন্নমানত্তং, অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং। অপরেপি দ্ৰে মানত্তা – পক্খমানত্তং, সমোধানমানত্তং। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং রত্তিচ্ছেদো– পারিৰাসিকস্স চ মানত্তচারিকস্স চ। দ্ৰে অনাদরিযানি – পুগ্গলানাদরিযঞ্চ ধম্মানাদরিযঞ্চ। দ্ৰে লোণানি – জাতিমঞ্চ কারিমঞ্চ [জাতিমযঞ্চ খারিমযঞ্চ (স্যা॰)]। অপরানিপি দ্ৰে লোণানি – সামুদ্দং কাল়লোণং। অপরানিপি দ্ৰে লোণানি – সিন্ধৰং, উব্ভিদং [উব্ভিরং (ইতিপি)]। অপরানিপি দ্ৰে লোণানি – রোমকং, পক্কালকং। দ্ৰে পরিভোগা – অব্ভন্তরপরিভোগো চ বাহিরপরিভোগো চ। দ্ৰে অক্কোসা – হীনো চ অক্কোসো উক্কট্ঠো চ অক্কোসো। দ্ৰীহাকারেহি পেসুঞ্ঞং হোতি – পিযকম্যস্স ৰা ভেদাধিপ্পাযস্স ৰা। দ্ৰীহাকারেহি গণভোজনং পসৰতি – নিমন্তনতো ৰা ৰিঞ্ঞত্তিতো ৰা। দ্ৰে ৰস্সূপনাযিকা – পুরিমিকা, পচ্ছিমিকা। দ্ৰে অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। দ্ৰে ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। [অ॰ নি॰ ২.৯৯ আদযো] দ্ৰে পুগ্গলা বালা – যো চ অনাগতং ভারং ৰহতি, যো চ আগতং ভারং ন ৰহতি। দ্ৰে পুগ্গলা পণ্ডিতা – যো চ অনাগতং ভারং ন ৰহতি, যো চ আগতং ভারং ৰহতি। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা বালা – যো চ অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞী, যো চ কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞী। দ্ৰে পুগ্গলা পণ্ডিতা – যো চ অকপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞী, যো চ কপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞী। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা বালা – যো চ অনাপত্তিযা আপত্তিসঞ্ঞী, যো চ আপত্তিযা অনাপত্তিসঞ্ঞী। দ্ৰে পুগ্গলা পণ্ডিতা – যো চ আপত্তিযা আপত্তিসঞ্ঞী, যো চ অনাপত্তিযা অনাপত্তিসঞ্ঞী। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা বালা – যো চ অধম্মে ধম্মসঞ্ঞী, যো চ ধম্মে অধম্মসঞ্ঞী। দ্ৰে পুগ্গলা পণ্ডিতা – যো চ অধম্মে অধম্মসঞ্ঞী, যো চ ধম্মে ধম্মসঞ্ঞী। অপরেপি দ্ৰে পুগ্গলা বালা – যো চ অৰিনযে ৰিনযসঞ্ঞী, যো চ ৰিনযে অৰিনযসঞ্ঞী। দ্ৰে পুগ্গলা পণ্ডিতা – যো চ অৰিনযে অৰিনযসঞ্ঞী, যো চ ৰিনযে ৰিনযসঞ্ঞী। [অ॰ নি॰ ২.১০৯] দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ৰড্ঢন্তি – যো চ ন কুক্কুচ্চাযিতব্বং কুক্কুচ্চাযতি, যো চ কুক্কুচ্চাযিতব্বং কুক্কুচ্চাযতি। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ন ৰড্ঢন্তি – যো চ কুক্কুচ্চাযিতব্বং ন কুক্কুচ্চাযতি, যো চ কুক্কুচ্চাযিতব্বং কুক্কুচ্চাযতি। অপরেসম্পি দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ৰড্ঢন্তি – যো চ অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞী, যো চ কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞী। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ন ৰড্ঢন্তি – যো চ অকপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞী, যো চ কপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞী। অপরেসম্পি দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ৰড্ঢন্তি – যো চ অনাপত্তিযা আপত্তিসঞ্ঞী, যো চ আপত্তিযা অনাপত্তিসঞ্ঞী। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ন ৰড্ঢন্তি – যো চ অনাপত্তিযা অনাপত্তিসঞ্ঞী, যো চ আপত্তিযা আপত্তিসঞ্ঞী। অপরেসম্পি দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ৰড্ঢন্তি – যো চ অধম্মে ধম্মসঞ্ঞী, যো চ ধম্মে অধম্মসঞ্ঞী। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ন ৰড্ঢন্তি – যো চ অধম্মে অধম্মসঞ্ঞী, যো চ ধম্মে ধম্মসঞ্ঞী। অপরেসম্পি দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ৰড্ঢন্তি – যো চ অৰিনযে ৰিনযসঞ্ঞী, যো চ ৰিনযে অৰিনযসঞ্ঞী। দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং আসৰা ন ৰড্ঢন্তি – যো চ অৰিনযে অৰিনযসঞ্ঞী, যো চ ৰিনযে ৰিনযসঞ্ঞী। দুকা নিট্ঠিতা। তস্সুদ্দানং – সঞ্ঞা লদ্ধা চ সদ্ধম্মা, পরিক্খারা চ পুগ্গলা। সচ্চং ভূমি নিক্খমন্তো, আদিযন্তো সমাদিযং॥ করোন্তো দেন্তো গণ্হন্তো, পরিভোগেন রত্তি চ। অরুণাছিন্দং ছাদেন্তো, ধারেন্তো চ উপোসথা॥ পৰারণা কম্মাপরা, ৰত্থু অপরা দোসা চ। অপরা দ্ৰে চ সম্পত্তি, নানা সমানমেৰ চ॥ পারাজিসঙ্ঘথুল্লচ্চয, পাচিত্তি পাটিদেসনা। দুক্কটা দুব্ভাসিতা চেৰ, সত্ত আপত্তিক্খন্ধা চ॥ ভিজ্জতি উপসম্পদা, তথেৰ অপরে দুৰে। ন ৰত্থব্বং ন দাতব্বং, অভব্বাভব্বমেৰ চ॥ সঞ্চিচ্চ সাতিসারা চ, পটিক্কোসা নিস্সারণা। ওসারণা পটিঞ্ঞা চ, পটিগ্গহা পটিক্খিপা॥ উপঘাতি চোদনা চ, কথিনা চ দুৰে তথা। চীৰরা পত্তমণ্ডলা, অধিট্ঠানা তথেৰ দ্ৰে॥ ৰিকপ্পনা চ ৰিনযা, ৰেনযিকা চ সল্লেখা। আপজ্জতি চ ৰুট্ঠাতি, পরিৰাসাপরে দুৰে॥ দ্ৰে মানত্তা অপরে চ, রত্তিচ্ছেদো অনাদরি। দ্ৰে লোণা তযো অপরে, পরিভোগক্কোসেন চ॥ পেসুঞ্ঞো চ গণাৰস্স, ঠপনা ভারকপ্পিযং। অনাপত্তি অধম্মধম্মা, ৰিনযে আসৰে তথাতি॥ ৩. তিকৰারো ৩২৩. অত্থাপত্তি তিট্ঠন্তে ভগৰতি আপজ্জতি, নো পরিনিব্বুতে; অত্থাপত্তি পরিনিব্বুতে ভগৰতি আপজ্জতি, নো তিট্ঠন্তে; অত্থাপত্তি তিট্ঠন্তেপি ভগৰতি আপজ্জতি পরিনিব্বুতেপি। অত্থাপত্তি কালে আপজ্জতি, নো ৰিকালে; অত্থাপত্তি ৰিকালে আপজ্জতি, নো কালে; অত্থাপত্তি কালে চেৰ আপজ্জতি ৰিকালে চ। অত্থাপত্তি রত্তিং আপজ্জতি, নো দিৰা; অত্থাপত্তি দিৰা আপজ্জতি, নো রত্তিং; অত্থাপত্তি রত্তিঞ্চেৰ আপজ্জতি দিৰা চ। অত্থাপত্তি দসৰস্সো আপজ্জতি, নো ঊনদসৰস্সো; অত্থাপত্তি ঊনদসৰস্সো আপজ্জতি, নো দসৰস্সো; অত্থাপত্তি দসৰস্সো চেৰ আপজ্জতি ঊনদসৰস্সো চ। অত্থাপত্তি পঞ্চৰস্সো আপজ্জতি, নো ঊনপঞ্চৰস্সো; অত্থাপত্তি ঊনপঞ্চৰস্সো আপজ্জতি, নো পঞ্চৰস্সো; অত্থাপত্তি পঞ্চৰস্সো চেৰ আপজ্জতি ঊনপঞ্চৰস্সো চ। অত্থাপত্তি কুসলচিত্তো আপজ্জতি; অত্থাপত্তি অকুসলচিত্তো আপজ্জতি; অত্থাপত্তি অব্যাকতচিত্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি সুখৰেদনাসমঙ্গী আপজ্জতি; অত্থাপত্তি দুক্খৰেদনাসমঙ্গী আপজ্জতি; অত্থাপত্তি অদুক্খমসুখৰেদনাসমঙ্গী আপজ্জতি। তীণি চোদনাৰত্থূনি – দিট্ঠেন, সুতেন, পরিসঙ্কায। তযো সলাকগ্গাহা – গুল়্হকো, ৰিৰটকো [ৰিৰট্টকো (ক॰)], সকণ্ণজপ্পকো। তযো পটিক্খেপা – মহিচ্ছতা, অসন্তুট্ঠিতা [অসন্তুট্ঠতা (স্যা॰)], অসল্লেখতা। তযো অনুঞ্ঞাতা – অপ্পিচ্ছতা, সন্তুট্ঠিতা, সল্লেখতা। অপরেপি তযো পটিক্খেপা – মহিচ্ছতা, অসন্তুট্ঠিতা, অমত্তঞ্ঞুতা। তযো অনুঞ্ঞাতা – অপ্পিচ্ছতা, সন্তুট্ঠিতা, মত্তঞ্ঞুতা। তিস্সো পঞ্ঞত্তিযো – পঞ্ঞত্তি, অনুপঞ্ঞত্তি, অনুপ্পন্নপঞ্ঞত্তি। অপরাপি তিস্সো পঞ্ঞত্তিযো – সব্বত্থপঞ্ঞত্তি, পদেসপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি। অপরাপি তিস্সো পঞ্ঞত্তিযো – অসাধারণপঞ্ঞত্তি, একতোপঞ্ঞত্তি, উভতোপঞ্ঞত্তি। অত্থাপত্তি বালো আপজ্জতি, নো পণ্ডিতো; অত্থাপত্তি পণ্ডিতো আপজ্জতি, নো বালো; অত্থাপত্তি বালো চেৰ আপজ্জতি পণ্ডিতো চ। অত্থাপত্তি কাল়ে আপজ্জতি, নো জুণ্হে; অত্থাপত্তি জুণ্হে আপজ্জতি, নো কাল়ে; অত্থাপত্তি কাল়ে চেৰ আপজ্জতি জুণ্হে চ। অত্থি কাল়ে কপ্পতি, নো জুণ্হে; অত্থি জুণ্হে কপ্পতি, নো কাল়ে; অত্থি কাল়ে চেৰ কপ্পতি জুণ্হে চ। অত্থাপত্তি হেমন্তে আপজ্জতি, নো গিম্হে নো ৰস্সে; অত্থাপত্তি গিম্হে আপজ্জতি, নো হেমন্তে নো ৰস্সে; অত্থাপত্তি ৰস্সে আপজ্জতি, নো হেমন্তে নো গিম্হে। অত্থাপত্তি সঙ্ঘো আপজ্জতি, ন গণো ন পুগ্গলো; অত্থাপত্তি গণো আপজ্জতি, ন সঙ্ঘো ন পুগ্গলো; অত্থাপত্তি পুগ্গলো আপজ্জতি, ন সঙ্ঘো ন গণো। অত্থি সঙ্ঘস্স কপ্পতি, ন গণস্স ন পুগ্গলস্স; অত্থি গণস্স কপ্পতি, ন সঙ্ঘস্স ন পুগ্গলস্স; অত্থি পুগ্গলস্স কপ্পতি, ন সঙ্ঘস্স ন গণস্স। তিস্সো ছাদনা ৰত্থুং ছাদেতি, নো আপত্তিং; আপত্তিং ছাদেতি, নো ৰত্থুং; ৰত্থুঞ্চেৰ ছাদেতি আপত্তিঞ্চ। তিস্সো পটিচ্ছাদিযো – জন্তাঘরপটিচ্ছাদি, উদকপটিচ্ছাদি, ৰত্থপটিচ্ছাদি। [অ॰ নি॰ ৩.১৩২] তীণি পটিচ্ছন্নানি ৰহন্তি, নো ৰিৰটানি – মাতুগামো পটিচ্ছন্নো ৰহতি, নো ৰিৰটো; ব্রাহ্মণানং মন্তা পটিচ্ছন্না ৰহন্তি, নো ৰিৰটা; মিচ্ছাদিট্ঠি পটিচ্ছন্না ৰহতি, নো ৰিৰটা। তীণি ৰিৰটানি ৰিরোচন্তি, নো পটিচ্ছন্নানি – চন্দমণ্ডলং ৰিৰটং ৰিরোচতি, নো পটিচ্ছন্নং; সূরিযমণ্ডলং ৰিৰটং ৰিরোচতি, নো পটিচ্ছন্নং; তথাগতপ্পৰেদিতো ধম্মৰিনযো ৰিৰটো ৰিরোচতি, নো পটিচ্ছন্নো। তযো সেনাসনগ্গাহা – পুরিমকো , পচ্ছিমকো, অন্তরামুত্তকো। অত্থাপত্তি গিলানো আপজ্জতি, নো অগিলানো; অত্থাপত্তি অগিলানো আপজ্জতি, নো গিলানো; অত্থাপত্তি গিলানো চেৰ আপজ্জতি অগিলানো চ। তীণি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। তীণি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। তযো পরিৰাসা – পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, অপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, সুদ্ধন্তপরিৰাসো। তযো মানত্তা – পটিচ্ছন্নমানত্তং, অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং, পক্খমানত্তং। তযো পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা – সহৰাসো, ৰিপ্পৰাসো, অনারোচনা। অত্থাপত্তি অন্তো আপজ্জতি, নো বহি; অত্থাপত্তি বহি আপজ্জতি, নো অন্তো; অত্থাপত্তি অন্তো চেৰ আপজ্জতি বহি চ। অত্থাপত্তি অন্তোসীমায আপজ্জতি, নো বহিসীমায; অত্থাপত্তি বহিসীমায আপজ্জতি, নো অন্তোসীমায; অত্থাপত্তি অন্তোসীমায চেৰ আপজ্জতি বহিসীমায চ। তীহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি – কাযেন আপজ্জতি, ৰাচায আপজ্জতি, কাযেন ৰাচায আপজ্জতি। অপরেহিপি তীহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি – সঙ্ঘমজ্ঝে, গণমজ্ঝে, পুগ্গলস্স সন্তিকে। তীহাকারেহি আপত্তিযা ৰুট্ঠাতি – কাযেন ৰুট্ঠাতি, ৰাচায ৰুট্ঠাতি, কাযেন ৰাচায ৰুট্ঠাতি। অপরেহিপি তীহাকারেহি আপত্তিযা ৰুট্ঠাতি – সঙ্ঘমজ্ঝে, গণমজ্ঝে, পুগ্গলস্স সন্তিকে। তীণি অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি। তীণি ধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি। [চূল়ৰ॰ ৬] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তজ্জনীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি। [চূল়ৰ॰ ১৫] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো নিযস্সকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি। [চূল়ৰ॰ ২৭] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো পব্বাজনীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো কুলদূককো হোতি পাপসমাচারো পাপসমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো পটিসারণীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তি বহুলো অনপদানো গিহী অক্কোসতি পরিভাসতি। [চূল়ৰ॰ ৫০] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতুং। [চূল়ৰ॰ ৫৯] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতুং। [চূল়ৰ॰ ৬৯] তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো, আপত্তিবহুলো অনপদানো ন ইচ্ছতি পাপিকং দিট্ঠিং পটিনিস্সজ্জিতুং। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো আগাল়্হায চেতেয্য – ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো, বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো, গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – কাযিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – কাযিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – কাযিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – কাযিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – আপত্তিং আপন্নো কম্মকতো উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন কম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং। অপরেহিপি তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো কম্মং কাতব্বং – বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো সঙ্ঘমজ্ঝে উপোসথং ঠপেন্তস্স – ‘‘অলং, ভিক্খু, মা ভণ্ডনং মা কলহং মা ৰিগ্গহং মা ৰিৰাদ’’ন্তি ওমদ্দিত্ৰা সঙ্ঘেন উপোসথো কাতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো সঙ্ঘমজ্ঝে পৰারণং ঠপেন্তস্স – ‘‘অলং, ভিক্খু, মা ভণ্ডনং মা কলহং মা ৰিগ্গহং মা ৰিৰাদ’’ন্তি ওমদ্দিত্ৰা সঙ্ঘেন পৰারেতব্বং – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ন কাচি সঙ্ঘসম্মুতি দাতব্বা – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা সঙ্ঘে ন ৰোহরিতব্বং [সংঘো ন ৰোহরিতব্বো (স্যা॰)] – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ন কিস্মিং চি পচ্চেকট্ঠানে ঠপেতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিস্সায ন ৰত্থব্বং – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিস্সযো ন দাতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ওকাসকম্মং কারাপেন্তস্স নালং ওকাসকম্মং কাতুং – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো সৰচনীযং নাদাতব্বং – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ৰিনযো ন পুচ্ছিতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ৰিনযো ন পুচ্ছিতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ৰিনযো ন ৰিস্সজ্জেতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ৰিনযো ন ৰিস্সজ্জেতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো অনুযোগো ন দাতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা সদ্ধিং ৰিনযো ন সাকচ্ছিতব্বো [সাকচ্ছাতব্বো (ক॰)] – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তীহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং ন নিস্সযো দাতব্বো ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – অলজ্জী চ হোতি, বালো চ, অপকতত্তো চ। তযো উপোসথা – চাতুদ্দসিকো, পন্নরসিকো, সামগ্গিউপোসথো। অপরেপি তযো উপোসথা – সঙ্ঘেউপোসথো, গণেউপোসথো, পুগ্গলেউপোসথো। অপরেপি তযো উপোসথা – সুত্তুদ্দেসোউপোসথো, পারিসুদ্ধিউপোসথো, অধিট্ঠানুপোসথো। তিস্সো পৰারণা – চাতুদ্দসিকা, পন্নরসিকা, সামগ্গিপৰারণা। অপরাপি তিস্সো পৰারণা – সঙ্ঘেপৰারণা, গণেপৰারণা, পুগ্গলেপৰারণা। অপরাপি তিস্সো পৰারণা – তেৰাচিকাপৰারণা , দ্ৰেৰাচিকাপৰারণা, সমানৰস্সিকাপৰারণা। তযো আপাযিকা নেরযিকা – ইদমপ্পহায, যো চ অব্রহ্মচারী ব্রহ্মচারিপটিঞ্ঞো, যো চ সুদ্ধং ব্রহ্মচারিং পরিসুদ্ধব্রহ্মচরিযং চরন্তং অমূলকেন অব্রহ্মচরিযেন অনুদ্ধংসেতি, যো চাযং এৰংৰাদী এৰংদিট্ঠি [এৰংদিট্ঠী (সী॰)] – ‘‘নত্থি কামেসু দোসো’’তি সো কামেসু পাতব্যতং আপজ্জতি। [অ॰ নি॰ ৩.৭০] তীণি অকুসলমূলানি – লোভো অকুসলমূলং, দোসো অকুসলমূলং, মোহো অকুসলমূলং। [অ॰ নি॰ ৩.৭০] তীণি কুসলমূলানি – অলোভো কুসলমূলং, অদোসো কুসলমূলং, অমোহো কুসলমূলং। তীণি দুচ্চরিতানি – কাযদুচ্চরিতং, ৰচীদুচ্চরিতং, মনোদুচ্চরিতং। তীণি সুচরিতানি – কাযসুচরিতং, ৰচীসুচরিতং, মনোসুচরিতং। তযো অত্থৰসে পটিচ্চ ভগৰতা কুলেসু তিকভোজনং পঞ্ঞত্তং – দুম্মঙ্কূনং পুগ্গলানং নিগ্গহায, পেসলানং ভিক্খূনং ফাসুৰিহারায, ‘‘মা পাপিচ্ছা পক্খং নিস্সায সঙ্ঘং ভিন্দেয্যু’’ন্তি কুলানুদ্দযতায চ। [চূল়ৰ॰ ৩৫০] তীহি অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো পাপিচ্ছতা পাপমিত্ততা ওরমত্তকেন ৰিসেসাধিগমেন অন্তরা ৰোসানং আপাদি। তিস্সো সম্মুতিযো – দণ্ডসম্মুতি, সিক্কাসম্মুতি, দণ্ডসিক্কাসম্মুতি। তিস্সো পাদুকা ধুৰট্ঠানিকা অসঙ্কমনীযা – ৰচ্চপাদুকা, পস্সাৰপাদুকা, আচমনপাদুকা। তিস্সো পাদঘংসনিযো – সক্খরং, কথলা, সমুদ্দফেণকোতি। তিকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – তিট্ঠন্তে কালে রত্তিঞ্চ, দস পঞ্চ কুসলেন। ৰেদনা চোদনা ৰত্থু, সলাকা দ্ৰে পটিক্খিপা॥ পঞ্ঞত্তি অপরে দ্ৰে চ, বালো কাল়ে চ কপ্পতি। হেমন্তে সঙ্ঘো সঙ্ঘস্স, ছাদনা চ পটিচ্ছাদি॥ পটিচ্ছন্না ৰিৰটা চ, সেনাসনগিলাযনা। পাতিমোক্খং পরিৰাসং, মানত্তা পারিৰাসিকা॥ অন্তো অন্তো চ সীমায, আপজ্জতি পুনাপরে। ৰুট্ঠাতি অপরে চেৰ, অমূল়্হৰিনযা দুৰে॥ তজ্জনীযা নিযস্সা চ, পব্বাজপটিসারণী। অদস্সনা পটিকম্মে, অনিস্সগ্গে চ দিট্ঠিযা॥ আগাল়্হকম্মাধিসীলে, দৰানাচার ঘাতিকা। আজীৰাপন্না তাদিসিকা, অৰণ্ণুপোসথেন চ॥ পৰারণা সম্মুতি চ, ৰোহারপচ্চেকেন চ। ন ৰত্থব্বং ন দাতব্বং, ওকাসং ন করে তথা॥ ন করে সৰচনীযং, ন পুচ্ছিতব্বকা দুৰে। ন ৰিস্সজ্জে দুৰে চেৰ, অনুযোগম্পি নো দদে॥ সাকচ্ছা উপসম্পদা, নিস্সযসামণেরা চ। উপোসথতিকা তীণি, পৰারণতিকা তযো॥ আপাযিকা অকুসলা, কুসলা চরিতা দুৰে। তিকভোজনসদ্ধম্মে, সম্মুতি পাদুকেন চ। পাদঘংসনিকা চেৰ, উদ্দানং তিককে ইদন্তি॥ ৪. চতুক্কৰারো ৩২৪. অত্থাপত্তি সকৰাচায আপজ্জতি, পরৰাচায ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পরৰাচায আপজ্জতি, সকৰাচায ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি সকৰাচায আপজ্জতি, সকৰাচায ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পরৰাচায আপজ্জতি, পরৰাচায ৰুট্ঠাতি। অত্থাপত্তি কাযেন আপজ্জতি, ৰাচায ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি ৰাচায আপজ্জতি, কাযেন ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি কাযেন আপজ্জতি, কাযেন ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি ৰাচায আপজ্জতি, ৰাচায ৰুট্ঠাতি। অত্থাপত্তি পসুত্তো আপজ্জতি, পটিবুদ্ধো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পটিবুদ্ধোআপজ্জতি, পসুত্তো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পসুত্তো আপজ্জতি, পসুত্তো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পটিবুদ্ধো আপজ্জতি, পটিবুদ্ধো ৰুট্ঠাতি। অত্থাপত্তি অচিত্তকো আপজ্জতি, সচিত্তকো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি সচিত্তকো আপজ্জতি, অচিত্তকো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি অচিত্তকো আপজ্জতি, অচিত্তকো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি সচিত্তকো আপজ্জতি, সচিত্তকো ৰুট্ঠাতি। অত্থাপত্তি আপজ্জন্তো দেসেতি; দেসেন্তো আপজ্জতি; অত্থাপত্তি আপজ্জন্তো ৰুট্ঠাতি; ৰুট্ঠহন্তো আপজ্জতি। অত্থাপত্তি কম্মেন আপজ্জতি, অকম্মেন ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি অকম্মেন আপজ্জতি, কম্মেন ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি কম্মেন আপজ্জতি, কম্মেন ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি অকম্মেন আপজ্জতি, অকম্মেন ৰুট্ঠাতি। [অ॰ নি॰ ৪.২৫০; দী॰ নি॰ ৩.৩১৩; ৰিভ॰ ৯৩৯] চত্তারো অনরিযৰোহারা – অদিট্ঠে দিট্ঠৰাদিতা, অস্সুতে সুতৰাদিতা, অমুতে মুতৰাদিতা, অৰিঞ্ঞাতে ৰিঞ্ঞাতৰাদিতা। চত্তারো অরিযৰোহারা – অদিট্ঠে অদিট্ঠৰাদিতা, অস্সুতে অস্সুতৰাদিতা, অমুতে অমুতৰাদিতা, অৰিঞ্ঞাতে অৰিঞ্ঞাতৰাদিতা। অপরেপি চত্তারো অনরিযৰোহারা – দিট্ঠে অদিট্ঠৰাদিতা, সুতে অস্সুতৰাদিতা, মুতে অমুতৰাদিতা, ৰিঞ্ঞাতে অৰিঞ্ঞাতৰাদিতা। চত্তারোঅরিযৰোহারা – দিট্ঠে দিট্ঠৰাদিতা, সুতে সুতৰাদিতা, মুতে মুতৰাদিতা, ৰিঞ্ঞাতে ৰিঞ্ঞাতৰাদিতা। চত্তারো পারাজিকা ভিক্খূনং ভিক্খুনীহি সাধারণা; চত্তারো পারাজিকা ভিক্খুনীনং ভিক্খূহি অসাধারণা। চত্তারো পরিক্খারা – অত্থি পরিক্খারো রক্খিতব্বো গোপেতব্বো মমাযিতব্বো পরিভুঞ্জিতব্বো; অত্থি পরিক্খারো রক্খিতব্বো গোপেতব্বো মমাযিতব্বো, ন পরিভুঞ্জিতব্বো; অত্থি পরিক্খারো রক্খিতব্বো গোপেতব্বো, ন মমাযিতব্বো ন পরিভুঞ্জিতব্বো; অত্থি পরিক্খারো ন রক্খিতব্বো ন গোপেতব্বো, ন মমাযিতব্বো ন পরিভুঞ্জিতব্বো। অত্থাপত্তি সম্মুখা আপজ্জতি, পরম্মুখা ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পরম্মুখা আপজ্জতি , সম্মুখা ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি সম্মুখা আপজ্জতি, সম্মুখা ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি পরম্মুখা আপজ্জতি, পরম্মুখা ৰুট্ঠাতি। অত্থাপত্তি অজানন্তো আপজ্জতি, জানন্তো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি জানন্তো আপজ্জতি, অজানন্তো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি অজানন্তো আপজ্জতি, অজানন্তো ৰুট্ঠাতি; অত্থাপত্তি জানন্তো আপজ্জতি, জানন্তো ৰুট্ঠাতি। চতূহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি – কাযেন আপজ্জতি, ৰাচায আপজ্জতি, কাযেন ৰাচায আপজ্জতি, কম্মৰাচায আপজ্জতি। অপরেহিপি চতূহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি – সঙ্ঘমজ্ঝে, গণমজ্ঝে, পুগ্গলস্স সন্তিকে, লিঙ্গপাতুভাৰেন। চতূহাকারেহি আপত্তিযা ৰুট্ঠাতি – কাযেন ৰুট্ঠাতি, ৰাচায ৰুট্ঠাতি, কাযেন ৰাচায ৰুট্ঠাতি, কম্মৰাচায ৰুট্ঠাতি। অপরেহিপি চতূহাকারেহি আপত্তিযা ৰুট্ঠাতি – সঙ্ঘমজ্ঝে, গণমজ্ঝে, পুগ্গলস্স সন্তিকে, লিঙ্গপাতুভাৰেন। সহ পটিলাভেন পুরিমং জহতি, পচ্ছিমে পতিট্ঠাতি, ৰিঞ্ঞত্তিযো পটিপ্পস্সম্ভন্তি, পণ্ণত্তিযো নিরুজ্ঝন্তি। সহ পটিলাভেন পচ্ছিমং জহতি, পুরিমে পতিট্ঠাতি, ৰিঞ্ঞত্তিযো পটিপ্পস্সম্ভন্তি, পপ্ণত্তিযো নিরুজ্ঝন্তি। চতস্সো চোদনা – সীলৰিপত্তিযা চোদেতি , আচারৰিপত্তিযা চোদেতি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা চোদেতি, আজীৰৰিপত্তিযা চোদেতি। চত্তারো পরিৰাসা – পটিচ্ছন্নপরিৰাসো , অপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, সুদ্ধন্তপরিৰাসো, সমোধানপরিৰাসো। চত্তারো মানত্তা – পটিচ্ছন্নমানত্তং, অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং, পক্খমানত্তং, সমোধানমানত্তং। চত্তারো মানত্তচারিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা – সহৰাসো, ৰিপ্পৰাসো, অনারোচনা, ঊনে গণে চরতি। চত্তারো সামুক্কংসা । চত্তারো পটিগ্গহিতপরিভোগা – যাৰকালিকং, যামকালিকং, সত্তাহকালিকং, যাৰজীৰিকং। চত্তারি মহাৰিকটানি – গূথো, মুত্তং, ছারিকা, মত্তিকা। চত্তারি কম্মানি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং। অপরানিপি চত্তারি কম্মানি – অধম্মেন ৰগ্গকম্মং, অধম্মেন সমগ্গকম্মং, ধম্মেন ৰগ্গকম্মং, ধম্মেন সমগ্গকম্মং। চতস্সো ৰিপত্তিযো – সীলৰিপত্তি, আচারৰিপত্তি, দিট্ঠিৰিপত্তি, আজীৰৰিপত্তি। চত্তারি অধিকরণানি – ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং। [অ॰ নি॰ ৪.২১১] চত্তারো পরিসদূসনা – ভিক্খু দুস্সীলো পাপধম্মো পরিসদূসনো, ভিক্খুনী দুস্সীলা পাপধম্মা পরিসদূসনা, উপাসকো দুস্সীলো পাপধম্মো পরিসদূসনো, উপাসিকা দুস্সীলা পাপধম্মা পরিসদূসনা। চত্তারো পরিসসোভনা[পরিসসোভণা (স্যা॰ ক॰)] – ভিক্খু সীলৰা কল্যাণধম্মো পরিসসোভনো, ভিক্খুনী সীলৰতী কল্যাণধম্মা পরিসসোভনা, উপাসকো সীলৰা কল্যাণধম্মো পরিসসোভনো, উপাসিকা সীলৰতী কল্যাণধম্মা পরিসসোভনা। অত্থাপত্তি আগন্তুকো আপজ্জতি, নো আৰাসিকো; অত্থাপত্তি আৰাসিকো আপজ্জতি, নো আগন্তুকো; অত্থাপত্তি আগন্তুকো চেৰ আপজ্জতি আৰাসিকো চ অত্থাপত্তি নেৰ আগন্তুকো আপজ্জতি, নো আৰাসিকো। অত্থাপত্তি গমিকো আপজ্জতি, নো আৰাসিকো; অত্থাপত্তি আৰাসিকো আপজ্জতি, নো গমিকো; অত্থাপত্তি গমিকো চেৰ আপজ্জতি আৰাসিকো চ; অত্থাপত্তি নেৰ গমিকো আপজ্জতি নো আৰাসিকো। অত্থি ৰত্থুনানত্ততা নো আপত্তিনানত্ততা, অত্থি আপত্তিনানত্ততা নো ৰত্থুনানত্ততা, অত্থি ৰত্থুনানত্ততা চেৰ আপত্তিনানত্ততা চ, অত্থি নেৰ ৰত্থুনানত্ততা নো আপত্তিনানত্ততা। অত্থি ৰত্থুসভাগতা নো আপত্তিসভাগতা, অত্থি আপত্তিসভাগতা নো ৰত্থুসভাগতা, অত্থি ৰত্থুসভাগতা চেৰ আপত্তিসভাগতা চ অত্থি নেৰ ৰত্থুসভাগতা নো আপত্তিসভাগতা। অত্থাপত্তি উপজ্ঝাযো আপজ্জতি নো সদ্ধিৰিহারিকো, অত্থাপত্তি সদ্ধিৰিহারিকো আপজ্জতি নো উপজ্ঝাযো, অত্থাপত্তি উপজ্ঝাযো চেৰ আপজ্জতি সদ্ধিৰিহারিকো চ, অত্থাপত্তি নেৰ উপজ্ঝাযো আপজ্জতি নো সদ্ধিৰিহারিকো। অত্থাপত্তি আচরিযো আপজ্জতি নো অন্তেৰাসিকো, অত্থাপত্তি অন্তেৰাসিকো আপজ্জতি নো আচরিযো, অত্থাপত্তি আচরিযো চেৰ আপজ্জতি অন্তেৰাসিকো চ, অত্থাপত্তি নেৰ আচরিযো আপজ্জতি নো অন্তেৰাসিকো। চত্তারো পচ্চযা অনাপত্তি ৰস্সচ্ছেদস্স – সঙ্ঘো ৰা ভিন্নো হোতি, সঙ্ঘং ৰা ভিন্দিতুকামা হোন্তি, জীৰিতন্তরাযো ৰা হোতি, ব্রহ্মচরিযন্তরাযো ৰা হোতি। চত্তারি ৰচীদুচ্চরিতানি – মুসাৰাদো, পিসুণা ৰাচা, ফরুসা ৰাচা, সম্ফপ্পলাপো। চত্তারি ৰচীসুচরিতানি – সচ্চৰাচা, অপিসুণা ৰাচা, সণ্হা ৰাচা, মন্তা ভাসা। অত্থি আদিযন্তো গরুকং আপত্তিং আপজ্জতি, পযোজেন্তো লহুকং; অত্থি আদিযন্তো লহুকং আপত্তিং আপজ্জতি, পযোজেন্তো গরুকং, অত্থি আদিযন্তোপি পযোজেন্তোপি গরুকং আপত্তিং আপজ্জতি; অত্থি আদিযন্তোপি পযোজেন্তোপি লহুকং আপত্তিং আপজ্জতি। অত্থি পুগ্গলো অভিৰাদনারহো, নো পচ্চুট্ঠানারহো; অত্থি পুগ্গলো পচ্চুট্ঠানারহো, নো অভিৰাদনারহো; অত্থি পুগ্গলো অভিৰাদনারহো চেৰ পচ্চুট্ঠানারহো চ; অত্থি পুগ্গলো নেৰ অভিৰাদনারহো নো পচ্চুট্ঠানারহো। অত্থি পুগ্গলো আসনারহো, নো অভিৰাদনারহো; অত্থি পুগ্গলো অভিৰাদনারহো, নো আসনারহো; অত্থি পুগ্গলো আসনারহো চেৰ অভিৰাদনারহো চ; অত্থি পুগ্গলো নেৰ আসনারহো নো অভিৰাদনারহো। অত্থাপত্তি কালে আপজ্জতি, নো ৰিকালে; অত্থাপত্তি ৰিকালে আপজ্জতি, নো কালে; অত্থাপত্তি কালে চেৰ আপজ্জতি ৰিকালে চ; অত্থাপত্তি নেৰ কালে আপজ্জতি নো ৰিকালে। অত্থি পটিগ্গহিতং কালে কপ্পতি, নো ৰিকালে; অত্থি পটিগ্গহিতং ৰিকালে কপ্পতি, নো কালে; অত্থি পটিগ্গহিতং কালে চেৰ কপ্পতি ৰিকালে চ; অত্থি পটিগ্গহিতং নেৰ কালে কপ্পতি নো ৰিকালে। অত্থাপত্তি পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু আপজ্জতি, নো মজ্ঝিমেসু; অত্থাপত্তি মজ্ঝিমেসু জনপদেসু আপজ্জতি, নো পচ্চন্তিমেসু; অত্থাপত্তি পচ্চন্তিমেসু চেৰ জনপদেসু আপজ্জতি মজ্ঝিমেসু চ; অত্থাপত্তি নেৰ পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু আপজ্জতি নো মজ্ঝিমেসু। অত্থি পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু কপ্পতি, নো মজ্ঝিমেসু; অত্থি মজ্ঝিমেসু জনপদেসু কপ্পতি, নো পচ্চন্তিমেসু; অত্থি পচ্চন্তিমেসু চেৰ জনপদেসু কপ্পতি মজ্ঝিমেসু চ; অত্থি নেৰ পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু কপ্পতি নো মজ্ঝিমেসু। অত্থাপত্তি অন্তো আপজ্জতি, নো বহি; অত্থাপত্তি বহি আপজ্জতি, নো অন্তো; অত্থাপত্তি অন্তো চেৰ আপজ্জতি বহি চ; অত্থাপত্তি নেৰ অন্তো আপজ্জতি নো বহি। অত্থাপত্তি অন্তোসীমায আপজ্জতি, নো বহিসীমায; অত্থাপত্তি বহিসীমায আপজ্জতি, নো অন্তোসীমায; অত্থাপত্তি অন্তোসীমায চেৰ আপজ্জতি বহিসীমায চ; অত্থাপত্তি নেৰ অন্তোসীমায আপজ্জতি নো বহিসীমায। অত্থাপত্তি গামে আপজ্জতি, নো অরঞ্ঞে; অত্থাপত্তি অরঞ্ঞে আপজ্জতি, নো গামে; অত্থাপত্তি গামে চেৰ আপজ্জতি অরঞ্ঞে চ; অত্থাপত্তি নেৰ গামে আপজ্জতি নো অরঞ্ঞে। চতস্সো চোদনা – ৰত্থুসন্দস্সনা, আপত্তিসন্দস্সনা, সংৰাসপটিক্খেপো , সামীচিপটিক্খেপো। চত্তারো পুব্বকিচ্চা। চত্তারো পত্তকল্লা। চত্তারি অনঞ্ঞপাচিত্তিযানি। চতস্সো ভিক্খুসম্মুতিযো। [অ॰ নি॰ ৪.১৭; ৰিভ॰ ৯৩৯; দী॰ নি॰ ৩.৩১১] চত্তারি অগতিগমনানি – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। চত্তারি নাগতিগমনানি – ন ছন্দাগতিং গচ্ছতি, ন দোসাগতিং গচ্ছতি, ন মোহাগতিং গচ্ছতি, ন ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতো অলজ্জী ভিক্খু সঙ্ঘং ভিন্দতি – ছন্দাগতিং গচ্ছন্তো, দোসাগতিং গচ্ছন্তো, মোহাগতিং গচ্ছন্তো, ভযাগতিং গচ্ছন্তো। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতো পেসলো ভিক্খু ভিন্নং সঙ্ঘং সমগ্গং করোতি – ন ছন্দাগতিং গচ্ছন্তো, ন দোসাগতিং গচ্ছন্তো, ন মোহাগতিং গচ্ছন্তো, ন ভযাগতিং গচ্ছন্তো। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ৰিনযো ন পুচ্ছিতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি , ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ৰিনযো ন পুচ্ছিতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ৰিনযো ন ৰিস্সজ্জেতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ৰিনযো ন ৰিস্সজ্জেতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো অনুযোগো ন দাতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি , দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। চতূহঙ্গেহি সমন্নাগতে ভিক্খুনা সদ্ধিং ৰিনযো ন সাকচ্ছিতব্বো – ছন্দাগতিং গচ্ছতি, দোসাগতিং গচ্ছতি, মোহাগতিং গচ্ছতি, ভযাগতিং গচ্ছতি। অত্থাপত্তি গিলানো আপজ্জতি, নো অগিলানো; অত্থাপত্তি অগিলানো আপজ্জতি, নো গিলানো; অত্থাপত্তি গিলানো চেৰ আপজ্জতি অগিলানো চ; অত্থাপত্তি নেৰ গিলানো আপজ্জতি নো অগিলানো। চত্তারি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। চত্তারি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। চতুক্কং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – সকৰাচায কাযেন, পসুত্তো চ অচিত্তকো। আপজ্জন্তো চ কম্মেন, ৰোহারা চতুরো তথা॥ ভিক্খূনং ভিক্খুনীনঞ্চ, পরিক্খারো চ সম্মুখা। অজানকাযে মজ্ঝে চ, ৰুট্ঠাতি দুৰিধা তথা॥ পটিলাভেন চোদনা, পরিৰাসা চ ৰুচ্চতি। মানত্তচারিকা চাপি, সামুক্কংসা পটিগ্গহি॥ মহাৰিকটকম্মানি, পুন কম্মে ৰিপত্তিযো। অধিকরণা দুস্সীলা চ, সোভনাগন্তুকেন চ॥ গমিকো ৰত্থুনানত্তা, সভাগুপজ্ঝাযেন চ। আচরিযো পচ্চযা ৰা, দুচ্চরিতং সুচরিতং॥ আদিযন্তো পুগ্গলো চ, অরহো আসনেন চ। কালে চ কপ্পতি চেৰ, পচ্চন্তিমেসু কপ্পতি॥ অন্তো অন্তো চ সীমায, গামে চ চোদনায চ। পুব্বকিচ্চং পত্তকল্লং, অনঞ্ঞা সম্মুতিযো চ॥ অগতি নাগতি চেৰ, অলজ্জী পেসলেন চ। পুচ্ছিতব্বা দুৰে চেৰ, ৰিস্সজ্জেয্যা তথা দুৰে। অনুযোগো চ সাকচ্ছা, গিলানো ঠপনেন চাতি॥ ৫. পঞ্চকৰারো ৩২৫. পঞ্চ আপত্তিযো। পঞ্চ আপত্তিক্খন্ধা। পঞ্চ ৰিনীতৰত্থূনি। পঞ্চ কম্মানি আনন্তরিকানি। পঞ্চ পুগ্গলা নিযতা। পঞ্চ ছেদনকা আপত্তিযো। পঞ্চহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি। পঞ্চ আপত্তিযো। মুসাৰাদপচ্চযা পঞ্চহাকারেহি কম্মং ন উপেতি – সযং ৰা কম্মং ন করোতি, পরং ৰা ন অজ্ঝেসতি, ছন্দং ৰা পারিসুদ্ধিং ৰা ন দেতি, কযিরমানে কম্মে পটিক্কোসতি, কতে ৰা পন কম্মে অধম্মদিট্ঠি হোতি। পঞ্চহাকারেহি কম্মং উপেতি – সযং ৰা কম্মং করোতি, পরং ৰা অজ্ঝেসতি, ছন্দং ৰা পারিসুদ্ধিং ৰা দেতি, কযিরমানে কম্মে নপ্পটিক্কোসতি, কতে ৰা পন কম্মে ধম্মদিট্ঠি হোতি। পঞ্চ পিণ্ডপাতিকস্স ভিক্খুনো কপ্পন্তি – অনামন্তচারো, গণভোজনং, পরম্পরভোজনং, অনধিট্ঠানং, অৰিকপ্পনা। [অ॰ নি॰ ৫.১০২]পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু উস্সঙ্কিতপরিসঙ্কিতো হোতি – পাপভিক্খুপি অকুপ্পধম্মোপি ৰেসিযাগোচরো ৰা হোতি, ৰিধৰাগোচরো ৰা হোতি, থুল্লকুমারিগোচরো ৰা হোতি, পণ্ডকগোচরো ৰা হোতি, ভিক্খুনিগোচরো ৰা হোতি। পঞ্চ তেলানি – তিলতেলং, সাসপতেলং, মধুকতেলং, এরণ্ডকতেলং, ৰসাতেলং। পঞ্চ ৰসানি – অচ্ছৰসং, মচ্ছৰসং, সুসুকাৰসং, সূকরৰসং, গদ্রভৰসং। [অ॰ নি॰ ৫.১৩০; দী॰ নি॰ ৩.৩১৬] পঞ্চ ব্যসনানি – ঞাতিব্যসনং, ভোগব্যসনং, রোগব্যসনং, সীলব্যসনং, দিট্ঠিব্যসনং। [অ॰ নি॰ ৫.১৩০; দী॰ নি॰ ৩.৩১৬] পঞ্চ সম্পদা – ঞাতিসম্পদা, ভোগসম্পদা, অরোগসম্পদা, সীলসম্পদা, দিট্ঠিসম্পদা। পঞ্চ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা – উপজ্ঝাযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালঙ্কতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী। পঞ্চ পুগ্গলা ন উপসম্পাদেতব্বা – অদ্ধানহীনো, অঙ্গহীনো, ৰত্থুৰিপন্নো, করণদুক্কটকো, অপরিপূরো। পঞ্চ পংসুকূলানি – সোসানিকং, পাপণিকং, উন্দূরক্খাযিকং, উপচিকক্খাযিকং, অগ্গিদড্ঢং। অপরানিপি পঞ্চ পংসুকূলানি – গোখাযিকং, অজক্খাযিকং, থূপচীৰরং, আভিসেকিকং, গতপটিযাগতং [ভতপটিযাভতং (ক॰)]। পঞ্চ অৰহারা – থেয্যাৰহারো, পসয্হাৰহারো, পরিকপ্পাৰহারো , পটিচ্ছন্নাৰহারো, কুসাৰহারো। পঞ্চ মহাচোরা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং। পঞ্চ অৰিস্সজ্জনিযানি। পঞ্চ অৰেভঙ্গিযানি। পঞ্চাপত্তিযো কাযতো সমুট্ঠন্তি, ন ৰাচতো ন চিত্ততো। পঞ্চাপত্তিযো কাযতো চ ৰাচতো চ সমুট্ঠন্তি, চিত্ততো। পঞ্চাপত্তিযো দেসনাগামিনিযো। পঞ্চ সঙ্ঘা । পঞ্চ পাতিমোক্খুদ্দেসা। সব্বপচ্চন্তিমেসু জনপদেসু ৰিনযধরপঞ্চমেন গণেন উপসম্পাদেতব্বং। পঞ্চানিসংসা কথিনত্থারে। পঞ্চ কম্মানি। যাৰততিযকে পঞ্চ আপত্তিযো। পঞ্চহাকারেহি অদিন্নং আদিযন্তস্স আপত্তি পারাজিকস্স। পঞ্চহাকারেহি অদিন্নং আদিযন্তস্স আপত্তি থুল্লচ্চযস্স। পঞ্চহাকারেহি অদিন্নং আদিযন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স। পঞ্চ অকপ্পিযানি ন পরিভুঞ্জিতব্বানি – অদিন্নঞ্চ হোতি, অৰিদিতঞ্চ হোতি, অকপ্পিযঞ্চ হোতি, অপ্পটিগ্গহিতঞ্চ হোতি, অকতাতিরিত্তঞ্চ হোতি। পঞ্চ কপ্পিযানি পরিভুঞ্জিতব্বানি – দিন্নঞ্চ হোতি, ৰিদিতঞ্চ হোতি, কপ্পিযঞ্চ হোতি, পটিগ্গহিতঞ্চ হোতি, কতাতিরিত্তঞ্চ হোতি। পঞ্চ দানানি অপুঞ্ঞানি পুঞ্ঞসম্মতানি লোকস্মিং [লোকস্স (স্যা॰)] – মজ্জদানং, সমজ্জদানং, ইত্থিদানং, উসভদানং, চিত্তকম্মদানং। পঞ্চ উপ্পন্না দুপ্পটিৰিনোদযা [ৰিনোদিযা (স্যা॰)] – উপ্পন্নো রাগো দুপ্পটিৰিনোদযো, উপ্পন্নো দোসো দুপ্পটিৰিনোদযো, উপ্পন্নো মোহো দুপ্পটিৰিনোদযো, উপ্পন্নং পটিভানং দুপ্পটিৰিনোদযং, উপ্পন্নং গমিযচিত্তং দুপ্পটিৰিনোদযং । পঞ্চানিসংসা সম্মজ্জনিযা – সকচিত্তং পসীদতি, পরচিত্তং পসীদতি, দেৰতা অত্তমনা হোন্তি, পাসাদিকসংৰত্তনিককম্মং উপচিনতি, কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপজ্জতি। অপরেপি পঞ্চানিসংসা সম্মজ্জনিযা – সকচিত্তং পসীদতি, পরচিত্তং পসীদতি, দেৰতা অত্তমনা হোন্তি, সত্থুসাসনং কতং হোতি, পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো ‘‘বালো’’ ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অত্তনো ভাসপরিযন্তং ন উগ্গণ্হাতি, পরস্স ভাসপরিযন্তং ন উগ্গণ্হাতি, অত্তনো ভাসপরিযন্তং ন উগ্গহেত্ৰা পরস্স ভাসপরিযন্তং ন উগ্গহেত্ৰা অধম্মেন কারেতি অপ্পটিঞ্ঞায। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো ‘‘পণ্ডিতো’’ ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অত্তনো ভাসপরিযন্তং উগ্গণ্হাতি, পরস্স ভাসপরিযন্তং উগ্গণ্হাতি, অত্তনো ভাসপরিযন্তং উগ্গহেত্ৰা পরস্স ভাসপরিযন্তং উগ্গহেত্ৰা ধম্মেন কারেতি পটিঞ্ঞায। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা মূলং ন জানাতি, আপত্তিসমুদযং ন জানাতি, আপত্তিনিরোধং ন জানাতি, আপত্তিনিরোধগামিনিং পটিপদং ন জানাতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তিং জানাতি, আপত্তিযা মূলং জানাতি, আপত্তিসমুদযং জানাতি, আপত্তিনিরোধং জানাতি , আপত্তিনিরোধগামিনিং পটিপদং জানাতি। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অধিকরণং ন জানাতি, অধিকরণস্স মূলং ন জানাতি, অধিকরণসমুদযং ন জানাতি, অধিকরণনিরোধং ন জানাতি, অধিকরণনিরোধগামিনিং পটিপদং ন জানাতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অধিকরণং জানাতি , অধিকরণস্স মূলং জানাতি, অধিকরণসমুদযং জানাতি, অধিকরণনিরোধং জানাতি, অধিকরণনিরোধগামিনিং পটিপদং জানাতি। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ৰত্থুং ন জানাতি, নিদানং ন জানাতি, পঞ্ঞত্তিং ন জানাতি, অনুপঞ্ঞত্তিং ন জানাতি, অনুসন্ধিৰচনপথং ন জানাতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ৰত্থুং জানাতি, নিদানং জানাতি, পঞ্ঞত্তিং জানাতি, অনুপঞ্ঞত্তিং জানাতি, অনুসন্ধিৰচনপথং জানাতি। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ঞত্তিং ন জানাতি, ঞত্তিযা করণং ন জানাতি, ন পুব্বকুসলো হোতি, ন অপরকুসলো হোতি, অকালঞ্ঞূ চ হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ঞত্তিং জানাতি, ঞত্তিযা করণং জানাতি, পুব্বকুসলো হোতি, অপরকুসলো হোতি, কালঞ্ঞূ চ হোতি। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, আচরিযপরম্পরা খো পনস্স ন সুগ্গহিতা হোতি ন সুমনসিকতা ন সূপধারিতা। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতোত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, আচরিযপরম্পরা খো পনস্স সুগ্গহিতা হোতি সুমনসিকতা সূপধারিতা। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ন ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, অধিকরণে চ ন ৰিনিচ্ছযকুসলো হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, অধিকরণে চ ৰিনিচ্ছযকুসলো হোতি। [অ॰ নি॰ ৫.১৮১; পরি॰ ৪৪৩] পঞ্চ আরঞ্ঞিকা – মন্দত্তা মোমূহত্তা আরঞ্ঞিকো হোতি, পাপিচ্ছো ইচ্ছাপকতো আরঞ্ঞিকো হোতি, উম্মাদা চিত্তক্খেপা আরঞ্ঞিকো হোতি, ৰণ্ণিতং বুদ্ধেহি বুদ্ধসাৰকেহীতি আরঞ্ঞিকো হোতি, অপি চ অপ্পিচ্ছঞ্ঞেৰ নিস্সায সন্তুট্ঠিঞ্ঞেৰ নিস্সায সল্লেখঞ্ঞেৰ নিস্সায পৰিৰেকঞ্ঞেৰ নিস্সায ইদমত্থিতঞ্ঞেৰ [ইদমট্ঠিতঞ্ঞেৰ (সী॰ স্যা॰)] নিস্সায আরঞ্ঞিকো হোতি। পঞ্চ পিণ্ডপাতিকা…পে॰… পঞ্চ পংসুকূলিকা…পে॰… পঞ্চ রুক্খমূলিকা…পে॰… পঞ্চ সোসানিকা…পে॰… পঞ্চ অব্ভোকাসিকা…পে॰… পঞ্চ তেচীৰরিকা…পে॰… পঞ্চ সপদানচারিকা…পে॰… পঞ্চ নেসজ্জিকা…পে॰… পঞ্চ যথাসন্থতিকা…পে॰… পঞ্চ একাসনিকা…পে॰… পঞ্চ খলুপচ্ছাভত্তিকা…পে॰… পঞ্চ পত্তপিণ্ডিকা – মন্দত্তা মোমূহত্তা পত্তপিণ্ডিকো হোতি, পাপিচ্ছো ইচ্ছাপকতো পত্তপিণ্ডিকো হোতি, উম্মাদা চিত্তক্খেপা পত্তপিণ্ডিকো হোতি, ৰণ্ণিতং বুদ্ধেহি বুদ্ধসাৰকেহীতি পত্তপিণ্ডিকো হোতি, অপি চ অপ্পিচ্ছঞ্ঞেৰ নিস্সায সন্তুট্ঠিঞ্ঞেৰ নিস্সায সল্লেখঞ্ঞেৰ নিস্সায পৰিৰেকঞ্ঞেৰ নিস্সায ইদমত্থিতঞ্ঞেৰ নিস্সায পত্তপিণ্ডিকো হোতি। [পরি॰ ৪১৭] পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা নানিস্সিতেন ৰত্থব্বং – উপোসথং ন জানাতি, উপোসথকম্মং ন জানাতি, পাতিমোক্খং ন জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সো হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং – উপোসথং জানাতি, উপোসথকম্মং জানাতি, পাতিমোক্খং জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং জানাতি, পঞ্চৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সো ৰা। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা নানিস্সিতেন ৰত্থব্বং – পৰারণং ন জানাতি, পৰারণাকম্মং ন জানাতি, পাতিমোক্খং ন জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সো হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং – পৰারণং জানাতি, পৰারণাকম্মং জানাতি, পাতিমোক্খং জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং জানাতি, পঞ্চৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সো ৰা। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা নানিস্সিতেন ৰত্থব্বং – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সো হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, পঞ্চৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সো ৰা। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা নানিস্সিতায ৰত্থব্বং – উপোসথং ন জানাতি, উপোসথকম্মং ন জানাতি, পাতিমোক্খং ন জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সা হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা অনিস্সিতায ৰত্থব্বং – উপোসথং জানাতি, উপোসথকম্মং জানাতি, পাতিমোক্খং জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং জানাতি, পঞ্চৰস্সা ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সা ৰা। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা নানিস্সিতায ৰত্থব্বং – পৰারণং ন জানাতি, পৰারণাকম্মং ন জানাতি, পাতিমোক্খং ন জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সা হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা অনিস্সিতায ৰত্থব্বং – পৰারণং জানাতি, পৰারণাকম্মং জানাতি, পাতিমোক্খং জানাতি, পাতিমোক্খুদ্দেসং জানাতি, পঞ্চৰস্সা ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সা ৰা। অপরেহিপি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা নানিস্সিতায ৰত্থব্বং – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সা হোতি। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতায ভিক্খুনিযা অনিস্সিতায ৰত্থব্বং – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, পঞ্চৰস্সা ৰা হোতি অতিরেকপঞ্চৰস্সা ৰা। পঞ্চ আদীনৰা অপাসাদিকে – অত্তাপি অত্তানং উপৰদতি, অনুৰিচ্চপি ৰিঞ্ঞূ গরহন্তি, পাপকো কিত্তিসদ্দো অব্ভুগ্গচ্ছতি, সম্মূল়্হো কালং করোতি, কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপজ্জতি। পঞ্চানিসংসা পাসাদিকে – অত্তাপি অত্তানং ন উপৰদতি, অনুৰিচ্চপি ৰিঞ্ঞূ পসংসন্তি, কল্যাণো কিত্তিসদ্দো অব্ভুগ্গচ্ছতি, অসম্মূল়্হো কালং করোতি, কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপজ্জতি। অপরেপি পঞ্চ আদীনৰা অপাসাদিকে – অপ্পসন্না ন পসীদন্তি, পসন্নানং একচ্চানং অঞ্ঞথত্তং হোতি, সত্থুসাসনং অকতং হোতি, পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং নাপজ্জতি, চিত্তমস্স ন পসীদতি। পঞ্চানিসংসা পাসাদিকে – অপ্পসন্না পসীদন্তি, পসন্নানং ভিয্যোভাৰায হোতি, সত্থুসাসনং কতং হোতি, পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি, চিত্তমস্স পসীদতি। পঞ্চ আদীনৰা কুলূপকে – অনামন্তচারে আপজ্জতি, রহো নিসজ্জায আপজ্জতি, পটিচ্ছন্নে আসনে আপজ্জতি, মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেন্তো আপজ্জতি, কামসঙ্কপ্পবহুলো চ ৰিহরতি। পঞ্চ আদীনৰা কুলূপকস্স ভিক্খুনো – অতিৰেলং কুলেসু সংসট্ঠস্স ৰিহরতো মাতুগামস্স অভিণ্হদস্সনং, দস্সনে সতি সংসগ্গো, সংসগ্গে সতি ৰিস্সাসো, ৰিস্সাসে সতি ওতারো, ওতিণ্ণচিত্তস্সেতং ভিক্খুনো পাটিকঙ্খং অনভিরতো ৰা ব্রহ্মচরিযং চরিস্সতি অঞ্ঞতরং ৰা সংকিলিট্ঠং আপত্তিং আপজ্জিস্সতি সিক্খং ৰা পচ্চক্খায হীনাযাৰত্তিস্সতি। [পাচি॰ ৯২] পঞ্চ বীজজাতানি – মূলবীজং, খন্ধবীজং, ফল়ুবীজং, অগ্গবীজং, বীজবীজঞ্ঞেৰ [বীজবীজমেৰ (ক॰)] পঞ্চমং। পঞ্চহি সমণকপ্পেহি ফলং পরিভুঞ্জিতব্বং – অগ্গিপরিজিতং, সত্থপরিজিতং, নখপরিজিতং, অবীজং, নিব্বত্তবীজঞ্ঞেৰ [নিব্বট্টবীজঞ্ঞেৰ (সী॰), নিব্বটবীজঞ্ঞেৰ (স্যা॰), নিপ্পট্টবীজঞ্ঞেৰ (ক॰)] পঞ্চমং। পঞ্চ ৰিসুদ্ধিযো – নিদানং উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং পঠমা ৰিসুদ্ধি; নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং দুতিযা ৰিসুদ্ধি; নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং ততিযা ৰিসুদ্ধি; নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা দ্ৰে অনিযতে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং চতুত্থা ৰিসুদ্ধি; ৰিত্থারেনেৰ পঞ্চমী। অপরাপি পঞ্চ ৰিসুদ্ধিযো – সুত্তুদ্দেসো, পারিসুদ্ধিউপোসথো, অধিট্ঠানুপোসথো, পৰারণা, সামগ্গীউপোসথোযেৰ পঞ্চমো। পঞ্চানিসংসা ৰিনযধরে – অত্তনো সীলক্খন্ধো সুগুত্তো হোতি সুরক্খিতো, কুক্কুচ্চপকতানং পটিসরণং হোতি, ৰিসারদো সঙ্ঘমজ্ঝে ৰোহরতি, পচ্চত্থিকে সহধম্মেন সুনিগ্গহিতং নিগ্গণ্হাতি, সদ্ধম্মট্ঠিতিযা পটিপন্নো হোতি। পঞ্চ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি । পঞ্চ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানীতি। পঞ্চকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – আপত্তি আপত্তিক্খন্ধা, ৰিনীতানন্তরেন চ। পুগ্গলা ছেদনা চেৰ, আপজ্জতি চ পচ্চযা॥ ন উপেতি উপেতি চ, কপ্পন্তুসঙ্কিতেলঞ্চ। ৰসং ব্যসনা সম্পদা, পস্সদ্ধি পুগ্গলেন চ॥ সোসানিকং খাযিতঞ্চ, থেয্যং চোরো চ ৰুচ্চতি। অৰিস্সজ্জি অৰেভঙ্গি, কাযতো কাযৰাচতো॥ দেসনা সঙ্ঘং উদ্দেসং, পচ্চন্তিকথিনেন চ। কম্মানি যাৰততিযং, পারাজিথুল্লদুক্কটং॥ অকপ্পিযং কপ্পিযঞ্চ, অপুঞ্ঞদুৰিনোদযা। সম্মজ্জনী অপরে চ, ভাসং আপত্তিমেৰ চ॥ অধিকরণং ৰত্থু ঞত্তি, আপত্তা উভযানি চ। লহুকট্ঠমকা এতে, কণ্হসুক্কা ৰিজানথ॥ অরঞ্ঞং পিণ্ডপাতঞ্চ, পংসুরুক্খসুসানিকা। অব্ভোকাসো চীৰরঞ্চ, সপদানো নিসজ্জিকো॥ সন্থতি খলু পচ্ছাপি, পত্তপিণ্ডিকমেৰ চ। উপোসথং পৰারণং, আপত্তানাপত্তিপি চ॥ কণ্হসুক্কপদা এতে, ভিক্খুনীনম্পি তে তথা। অপাসাদিকপাসাদি, তথেৰ অপরে দুৰে॥ কুলূপকে অতিৰেলং, বীজং সমণকপ্পি চ। ৰিসুদ্ধি অপরে চেৰ, ৰিনযাধম্মিকেন চ। ধম্মিকা চ তথা ৰুত্তা, নিট্ঠিতা সুদ্ধিপঞ্চকাতি॥ ৬. ছক্কৰারো ৩২৬. [দী॰ নি॰ ৩.৩২৪] ছ অগারৰা। ছ গারৰা। ছ ৰিনীতৰত্থূনি। ছ সামীচিযো। ছ আপত্তিসমুট্ঠানা। ছচ্ছেদনকা আপত্তিযো। ছহাকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি। ছানিসংসা ৰিনযধরে। ছ পরমানি। ছারত্তং তিচীৰরেন ৰিপ্পৰসিতব্বং। ছ চীৰরানি । ছ রজনানি। ছ আপত্তিযো কাযতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠন্তি ন ৰাচতো। ছ আপত্তিযো ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠন্তি ন কাযতো। ছ আপত্তিযো কাযতো চ ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠন্তি। ছ কম্মানি। ছ ৰিৰাদমূলানি। ছ অনুৰাদমূলানি। ছ সারণীযা ধম্মা দীঘসো। ছ ৰিদত্থিযো, সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং ছ ৰিদত্থিযো। ছ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা। ছ নহানে অনুপঞ্ঞত্তিযো – ৰিপ্পকতচীৰরং আদায পক্কমতি, ৰিপ্পকতচীৰরং সমাদায পক্কমতি। [মহাৰ॰ ৮৫ আদযো] ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন পঞ্ঞক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – অত্তনা অসেক্খেন সীলক্খন্ধে সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন পঞ্ঞক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে পঞ্ঞক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা; দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – সদ্ধো হোতি, হিরিমা হোতি, ওত্তপ্পী হোতি, আরদ্ধৰীরিযো হোতি , উপট্ঠিতস্সতি হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – ন অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, ন অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, ন অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, বহুস্সুতো হোতি, পঞ্ঞৰা হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা [অনভিরতিং (ক॰)], উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং [ৰিনোদেতুং ৰা ৰিনোদাপেতুং ৰা (স্যা॰) মহাৰ॰ ৮৫], আপত্তিং জানাতি, আপত্তিৰুট্ঠানং জানাতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা আভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচারিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। অপরেহিপি ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা। ছ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, ছ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানীতি। ছক্কং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – অগারৰা গারৰা চ, ৰিনীতা সামীচিপি চ। সমুট্ঠানা ছেদনা চেৰ, আকারানিসংসেন চ॥ পরমানি চ ছারত্তং, চীৰরং রজনানি চ। কাযতো চিত্ততো চাপি, ৰাচতো চিত্ততোপি চ॥ কাযৰাচাচিত্ততো চ, কম্মৰিৰাদমেৰ চ। অনুৰাদা দীঘসো চ, তিরিযং নিস্সযেন চ॥ অনুপঞ্ঞত্তি আদায, সমাদায তথেৰ চ। অসেক্খে সমাদপেতা, সদ্ধো অধিসীলেন চ। গিলানাভিসমাচারী, আপত্তাধম্মধম্মিকাতি॥ ৭. সত্তকৰারো ৩২৭. সত্তাপত্তিযো । সত্তাপত্তিক্খন্ধা। সত্ত ৰিনীতৰত্থূনি। সত্ত সামীচিযো। সত্ত অধম্মিকা পটিঞ্ঞাতকরণা। সত্ত ধম্মিকা পটিঞ্ঞাতকরণা। সত্তন্নং অনাপত্তি সত্তাহকরণীযেন গন্তুং। সত্তানিসংসা ৰিনযধরে। সত্ত পরমানি । সত্তমে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযং হোতি। সত্ত সমথা। সত্ত কম্মানি। সত্ত আমকধঞ্ঞানি। তিরিযং সত্তন্তরা। গণভোজনে সত্ত অনুপঞ্ঞত্তিযো। ভেসজ্জানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহপরমং সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানি। কতচীৰরং আদায পক্কমতি। কতচীৰরং সমাদায পক্কমতি। ভিক্খুস্স ন হোতি আপত্তি দট্ঠব্বা। ভিক্খুস্স হোতি আপত্তি দট্ঠব্বা। ভিক্খুস্স হোতি আপত্তি দট্ঠব্বা [পটিকাতব্বা (সব্বত্থ) অট্ঠকথা চ চম্পেয্যক্খন্ধকে অধম্মকম্মাদিকথা চ ওলোকেতব্বা]। সত্ত অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। সত্ত ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। [অ॰ নি॰ ৭.৭৫] সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ৰিনযধরো হোতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু, চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ৰিনযধরো হোতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি তথারূপস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা [ধতা (সী॰ স্যা॰)] ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা, চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ৰিনযধরো হোতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ৰিনযধরো হোতি – আপত্তিং জানাতি; অনাপত্তিং জানাতি; লহুকং আপত্তিং জানাতি; গরুকং আপত্তিং জানাতি; অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকেপি সংৰট্টকপ্পে অনেকেপি ৰিৰট্টকপ্পে অনেকেপি সংৰট্টৰিৰট্টকপ্পে – ‘‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’’তি ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি; দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন [অতিক্কন্তমানুস্সকেন (ক॰)] সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে, সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি – ‘‘ইমে ৰত ভোন্তো সত্তা কাযদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা ৰচীদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা মনোদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং উপৰাদকা মিচ্ছাদিট্ঠিকা মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানা, তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপন্না, ইমে ৰা পন ভোন্তো সত্তা কাযসুচরিতেন সমন্নাগতা ৰচীসুচরিতেন সমন্নাগতা মনোসুচরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং অনুপৰাদকা সম্মাদিট্ঠিকা সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানা, তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপন্না’’তি ইতি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি; আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো সোভতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, সীলৰা হোতি…পে॰… সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু, চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো। সোভতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, বহুস্সুতো হোতি…পে॰… দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধো চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো সোভতি – আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অপরেহিপি সত্তহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো সোভতি – আপত্তিং জানাতি; অনাপত্তিং জানাতি; লহুকং আপত্তিং জানাতি; গরুকং আপত্তিং জানাতি; অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো…পে॰… ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি…পে॰… ইতি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি; আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। [দী॰ নি॰ ৩.৩৩০] সত্ত অসদ্ধম্মা – অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি। [দী॰ নি॰ ৩.৩৩০] সত্ত সদ্ধম্মা – সদ্ধো হোতি, হিরিমা হোতি, ওত্তপ্পী হোতি, বহুস্সুতো হোতি, আরদ্ধৰীরিযো হোতি, উপট্ঠিতস্সতি হোতি, পঞ্ঞৰা হোতীতি। সত্তকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – আপত্তি আপত্তিক্খন্ধা, ৰিনীতা সামীচিপি চ। অধম্মিকা ধম্মিকা চ, অনাপত্তি চ সত্তাহং॥ আনিসংসা পরমানি, অরুণসমথেন চ। কম্মা আমকধঞ্ঞা চ, তিরিযং গণভোজনে॥ সত্তাহপরমং আদায, সমাদায তথেৰ চ। ন হোতি হোতি হোতি চ, অধম্মা ধম্মিকানি চ॥ চতুরো ৰিনযধরা, চতুভিক্খূ চ সোভনে। সত্ত চেৰ অসদ্ধম্মা, সত্ত সদ্ধম্মা দেসিতাতি॥ ৮. অট্ঠকৰারো ৩২৮. অট্ঠানিসংসে সম্পস্সমানেন ন সো ভিক্খু আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিপিতব্বো। অট্ঠানিসংসে সম্পস্সমানেন পরেসম্পি সদ্ধায সা আপত্তি দেসেতব্বা। অট্ঠ যাৰততিযকা। অট্ঠহাকারেহি কুলানি দূসেতি। অট্ঠ মাতিকা চীৰরস্স উপ্পাদায। অট্ঠ মাতিকা কথিনস্স উব্ভারায। অট্ঠ পানানি। [চূল়ৰ॰ ৩৪৮; অ॰ নি॰ ৮.৭] অট্ঠহি অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো । অট্ঠ লোকধম্মা। অট্ঠ গরুধম্মা। অট্ঠ পাটিদেসনীযা। অট্ঠঙ্গিকো মুসাৰাদো । অট্ঠ উপোসথঙ্গানি। অট্ঠ দূতেয্যঙ্গানি। অট্ঠ তিত্থিযৰত্তানি। অট্ঠ অচ্ছরিযা অব্ভুতধম্মা মহাসমুদ্দে। অট্ঠ অচ্ছরিযা অব্ভুতধম্মা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে। অট্ঠ অনতিরিত্তা। অট্ঠ অতিরিত্তা। অট্ঠমে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযং হোতি। অট্ঠ পারাজিকা। অট্ঠমং ৰত্থুং পরিপূরেন্তী নাসেতব্বা। অট্ঠমং ৰত্থুং পরিপূরেন্তিযা দেসিতাপি অদেসিতা হোতি। অট্ঠৰাচিকা উপসম্পদা। অট্ঠন্নং পচ্চুট্ঠাতব্বং। অট্ঠন্নংআসনং দাতব্বং। উপাসিকা অট্ঠ ৰরানি যাচতি। অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মন্নিতব্বো [সম্মনিতব্বো (ক॰)]। অট্ঠানিসংসা ৰিনযধরে। অট্ঠ পরমানি। তস্সপাপিযসিককম্মকতেন ভিক্খুনা অট্ঠসু ধম্মেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং। অট্ঠ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি অট্ঠ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানীতি। অট্ঠকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – ন সো ভিক্খু পরেসম্পি, যাৰততিযদূসনা। মাতিকা কথিনুব্ভারা, পানা অভিভূতেন চ॥ লোকধম্মা গরুধম্মা, পাটিদেসনীযা মুসা। উপোসথা চ দূতঙ্গা, তিত্থিযা সমুদ্দেপি চ॥ অব্ভুতা অনতিরিত্তং, অতিরিত্তং নিস্সগ্গিযং। পারাজিকট্ঠমং ৰত্থু, অদেসিতূপসম্পদা॥ পচ্চুট্ঠানাসনঞ্চেৰ, ৰরং ওৰাদকেন চ। আনিসংসা পরমানি, অট্ঠধম্মেসু ৰত্তনা। অধম্মিকা ধম্মিকা চ, অট্ঠকা সুপ্পকাসিতাতি॥ ৯. নৰকৰারো ৩২৯. নৰ আঘাতৰত্থূনি। নৰ আঘাতপটিৰিনযা। নৰ ৰিনীতৰত্থূনি। নৰ পঠমাপত্তিকা। নৰহি সঙ্ঘো ভিজ্জতি। নৰ পণীতভোজনানি । নৰমংসেহি দুক্কটং। নৰ পাতিমোক্খুদ্দেসা। নৰ পরমানি। নৰ তণ্হামূলকা ধম্মা। নৰ ৰিধমানা। নৰ চীৰরানি অধিট্ঠাতব্বানি। নৰ চীৰরানি ন ৰিকপ্পেতব্বানি। দীঘসো নৰ ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা। নৰ অধম্মিকানি দানানি। নৰ অধম্মিকা পটিগ্গহা। নৰ অধম্মিকা পরিভোগা – তীণি ধম্মিকানি দানানি, তযো ধম্মিকা পটিগ্গহা, তযো ধম্মিকা পরিভোগা। নৰ অধম্মিকা সঞ্ঞত্তিযো [পঞ্ঞত্তিযো (সব্বত্থ) অট্ঠকথা চ সমথক্খন্ধকে কণ্হপক্খনৰকঞ্চ ওলোকেতব্বং]। নৰ ধম্মিকা সঞ্ঞত্তিযো। অধম্মকম্মে দ্ৰে নৰকানি। ধম্মকম্মে দ্ৰে নৰকানি। নৰ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। নৰ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানীতি। নৰকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – আঘাতৰত্থুৰিনযা, ৰিনীতা পঠমেন চ। ভিজ্জতি চ পণীতঞ্চ, মংসুদ্দেসপরমানি চ॥ তণ্হা মানা অধিট্ঠানা, ৰিকপ্পে চ ৰিদত্থিযো। দানা পটিগ্গহা ভোগা, তিৰিধা পুন ধম্মিকা॥ অধম্মধম্মসঞ্ঞত্তি, দুৰে দ্ৰে নৰকানি চ। পাতিমোক্খট্ঠপনানি, অধম্মধম্মিকানি চাতি॥ ১০. দসকৰারো ৩৩০. দস আঘাতৰত্থূনি। দস আঘাতপটিৰিনযা। দস ৰিনীতৰত্থূনি। দসৰত্থুকা মিচ্ছাদিট্ঠি। দসৰত্থুকা সম্মাদিট্ঠি। দস অন্তগ্গাহিকা দিট্ঠি। দস মিচ্ছত্তা। দস সম্মত্তা। দস অকুসলকম্মপথা। দস কুসলকম্মপথা। দস অধম্মিকা সলাকগ্গাহা। দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা। সামণেরানং দস সিক্খাপদানি। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো সামণেরো নাসেতব্বো। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অত্তনো ভাসপরিযন্তং ন উগ্গণ্হাতি, পরস্স ভাসপরিযন্তং ন উগ্গণ্হাতি , অত্তনো ভাসপরিযন্তং অনুগ্গহেত্ৰা পরস্স ভাসপরিযন্তং অনুগ্গহেত্ৰা অধম্মেন কারেতি, অপ্পটিঞ্ঞায আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা মূলং ন জানাতি, আপত্তিসমুদযং ন জানাতি, আপত্তিনিরোধং ন জানাতি, আপত্তিনিরোধগামিনিং পটিপদং ন জানাতি। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অত্তনো ভাসপরিযন্তং উগ্গণ্হাতি, পরস্স ভাসপরিযন্তং উগ্গণ্হাতি, অত্তনো ভাসপরিযন্তং উগ্গহেত্ৰা পরস্স ভাসপরিযন্তং উগ্গহেত্ৰা ধম্মেন কারেতি, পটিঞ্ঞায আপত্তিং জানাতি, আপত্তিযা মূলং জানাতি, আপত্তিসমুদযং জানাতি, আপত্তিনিরোধং জানাতি, আপত্তিনিরোধগামিনিং পটিপদং জানাতি। অপরেহিপি দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অধিকরণং ন জানাতি, অধিকরণস্স মূলং ন জানাতি, অধিকরণসমুদযং ন জানাতি, অধিকরণনিরোধং ন জানাতি, অধিকরণনিরোধগামিনিং পটিপদং ন জানাতি, ৰত্থুং ন জানাতি, নিদানং [উদ্দানং (ক॰)] ন জানাতি, পঞ্ঞত্তিং ন জানাতি, অনুপঞ্ঞত্তিং ন জানাতি , অনুসন্ধিৰচনপথং ন জানাতি। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – অধিকরণং জানাতি, অধিকরণস্স মূলং জানাতি, অধিকরণসমুদযং জানাতি, অধিকরণনিরোধং জানাতি, অধিকরণনিরোধগামিনিং পটিপদং জানাতি, ৰত্থুং জানাতি, নিদানং জানাতি, পঞ্ঞত্তিং জানাতি, অনুপঞ্ঞত্তিং জানাতি, অনুসন্ধিৰচনপথং জানাতি। অপরেহিপি দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ঞত্তিং ন জানাতি, ঞত্তিযা করণং ন জানাতি, ন পুব্বকুসলো হোতি, ন অপরকুসলো হোতি, অকালঞ্ঞূ চ হোতি, আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, আচরিযপরম্পরা খো পনস্স ন সুগ্গহিতা হোতি ন সুমনসিকতা ন সূপধারিতা। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – ঞত্তিং জানাতি, ঞত্তিযা করণং জানাতি, পুব্বকুসলো হোতি, অপরকুসলো হোতি, কালঞ্ঞূ চ হোতি, আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, আচরিযপরম্পরা খো পনস্স সুগ্গহিতা হোতি সুমনসিকতা সূপধারিতা। অপরেহিপি দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো বালো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো , আপত্তানাপত্তিং ন জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং ন জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং ন জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং ন জানাতি, অধিকরণে চ ন ৰিনিচ্ছযকুসলো হোতি। দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ৰিনযধরো পণ্ডিতো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি – আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, আপত্তানাপত্তিং জানাতি, লহুকগরুকং আপত্তিং জানাতি, সাৰসেসানৰসেসং আপত্তিং জানাতি, দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আপত্তিং জানাতি, অধিকরণে চ ৰিনিচ্ছযকুসলো হোতি। [অ॰ নি॰ ১০.৩৩] দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু উব্বাহিকায সম্মন্নিতব্বো। দস অত্থৰসে পটিচ্চ তথাগতেন সাৰকানং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং। দস আদীনৰা রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে। দস দানৰত্থূনি। দস রতনানি। দসৰগ্গো ভিক্খুসঙ্ঘো। দসৰগ্গেন গণেন উপসম্পাদেতব্বং। দস পংসুকূলানি। দস চীৰরধারণা [চীৰরধারণানি (স্যা॰)]। দসাহপরমং অতিরেকচীৰরং ধারেতব্বং । দস সুক্কানি। দস ইত্থিযো। দস ভরিযাযো। ৰেসালিযা দস ৰত্থূনি দীপেন্তি। দস পুগ্গলা অৰন্দিযা। দস অক্কোসৰত্থূনি। দসহাকারেহি পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি। দস সেনাসনানি। দস ৰরানি যাচিংসু। দস অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। দস ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি। দসানিসংসা যাগুযা। দস মংসা অকপ্পিযা। দস পরমানি। দসৰস্সেন ভিক্খুনা ব্যত্তেন পটিবলেন পব্বাজেতব্বং উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। দসৰস্সায ভিক্খুনিযা ব্যত্তায পটিবলায পব্বাজেতব্বং উপসম্পাদেতব্বং নিস্সযো দাতব্বো সামণেরী উপট্ঠাপেতব্বা। দসৰস্সায ভিক্খুনিযা ব্যত্তায পটিবলায ৰুট্ঠাপনসম্মুতি সাদিতব্বা। দসৰস্সায গিহিগতায সিক্খা দাতব্বাতি। দসকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – আঘাতং ৰিনযং ৰত্থু, মিচ্ছা সম্মা চ অন্তগা। মিচ্ছত্তা চেৰ সম্মত্তা, অকুসলা কুসলাপি চ॥ সলাকা অধম্মা ধম্মা, সামণেরা চ নাসনা। ভাসাধিকরণঞ্চেৰ, ঞত্তিলহুকমেৰ চ॥ লহুকা গরুকা এতে, কণ্হসুক্কা ৰিজানথ। উব্বাহিকা চ সিক্খা চ, অন্তেপুরে চ ৰত্থূনি॥ রতনং দসৰগ্গো চ, তথেৰ উপসম্পদা। পংসুকূলধারণা চ, দসাহসুক্কইত্থিযো॥ ভরিযা দস ৰত্থূনি, অৰন্দিযক্কোসেন চ। পেসুঞ্ঞঞ্চেৰ সেনানি, ৰরানি চ অধম্মিকা॥ ধম্মিকা যাগুমংসা চ, পরমা ভিক্খু ভিক্খুনী। ৰুট্ঠাপনা গিহিগতা, দসকা সুপ্পকাসিতাতি॥ ১১. একাদসকৰারো ৩৩১. একাদ পুগ্গলা অনুপসম্পন্না ন উপসম্পাদেতব্বা, উপসম্পন্না নাসেতব্বা। একাদস পাদুকা অকপ্পিযা। একাদস পত্তা অকপ্পিযা। একাদস চীৰরানি অকপ্পিযানি। একাদস যাৰততিযকা। ভিক্খুনীনং একাদস অন্তরাযিকা ধম্মা পুচ্ছিতব্বা। একাদস চীৰরানি অধিট্ঠাতব্বানি। একাদস চীৰরানি ন ৰিকপ্পেতব্বানি। একাদসে অরুণুগ্গমনে নিস্সগ্গিযং হোতি। একাদস গণ্ঠিকা কপ্পিযা। একাদস ৰিধা [ৰীথা (স্যা॰)] কপ্পিযা। একাদস পথৰী অকপ্পিযা। একাদস পথৰী কপ্পিযা। একাদস নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো। একাদস পুগ্গলা অৰন্দিযা। একাদস পরমানি। একাদস ৰরানি যাচিংসু। একাদস সীমাদোসা। অক্কোসকপরিভাসকে পুগ্গলে একাদসাদীনৰা পাটিকঙ্খা। [অ॰ নি॰ ১১.১৫; মি॰ প॰ ৪.৪.৬] মেত্তায চেতোৰিমুত্তিযা আসেৰিতায ভাৰিতায বহুলীকতায যানীকতায ৰত্থুকতায অনুট্ঠিতায পরিচিতায সুসমারদ্ধায একাদসানিসংসা পাটিকঙ্খা । সুখং সুপতি, সুখং পটিবুজ্ঝতি, ন পাপকং সুপিনং পস্সতি, মনুস্সানং পিযো হোতি, অমনুস্সানং পিযো হোতি, দেৰতা রক্খন্তি, নাস্স অগ্গি ৰা ৰিসং ৰা সত্থং ৰা কমতি, তুৰট্টং চিত্তং সমাধিযতি, মুখৰণ্ণো ৰিপ্পসীদতি, অসম্মূল়্হো কালঙ্করোতি, উত্তরি অপ্পটিৰিজ্ঝন্তো ব্রহ্মলোকূপগো হোতি – মেত্তায চেতোৰিমুত্তিযাআসেৰিতায ভাৰিতায বহুলীকতায যানীকতায ৰত্থুকতায অনুট্ঠিতায পরিচিতায সুসমারদ্ধায ইমে একাদসানিসংসা পাটিকঙ্খাতি। একাদসকং নিট্ঠিতং। তস্সুদ্দানং – নাসেতব্বা পাদুকা চ, পত্তা চ চীৰরানি চ। ততিযা পুচ্ছিতব্বা চ, অধিট্ঠানৰিকপ্পনা॥ অরুণা গণ্ঠিকা ৰিধা, অকপ্পিযা চ কপ্পিযং। নিস্সযাৰন্দিযা চেৰ, পরমানি ৰরানি চ। সীমাদোসা চ অক্কোসা, মেত্তাযেকাদসা কতাতি॥ একুত্তরিকনযো। তস্সুদ্দানং – এককা চ দুকা চেৰ, তিকা চ চতুপঞ্চকা। ছসত্তট্ঠনৰকা চ, দস একাদসানি চ॥ হিতায সব্বসত্তানং, ঞাতধম্মেন তাদিনা। একুত্তরিকা ৰিমলা, মহাৰীরেন দেসিতাতি॥ একুত্তরিকনযো নিট্ঠিতো। |
Copyright © 2011 Bangladesh Buddhist. All rights reserved |