৫. সম্পসাদনীযসুত্তং
সারিপুত্তসীহনাদো ১৪১. এৰং মে সুতং – একং সমযং ভগৰা নাল়ন্দাযং ৰিহরতি পাৰারিকম্বৰনে। অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘এৰংপসন্নো অহং, ভন্তে, ভগৰতি, ন চাহু ন চ ভৰিস্সতি ন চেতরহি ৰিজ্জতি অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো যদিদং সম্বোধিয’’ন্তি। ১৪২. ‘‘উল়ারা খো তে অযং, সারিপুত্ত, আসভী ৰাচা ভাসিতা, একংসো গহিতো, সীহনাদো নদিতো – ‘এৰংপসন্নো অহং, ভন্তে, ভগৰতি; ন চাহু ন চ ভৰিস্সতি ন চেতরহি ৰিজ্জতি অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো যদিদং সম্বোধিয’ন্তি। কিং তে [কিং নু (সী॰ পী॰), কিং নু খো তে (স্যা॰)], সারিপুত্ত, যে তে অহেসুং অতীতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা, সব্বে তে ভগৰন্তো চেতসা চেতো পরিচ্চ ৰিদিতা – ‘এৰংসীলা তে ভগৰন্তো অহেসুং ইতিপি, এৰংধম্মা তে ভগৰন্তো অহেসুং ইতিপি , এৰংপঞ্ঞা তে ভগৰন্তো অহেসুং ইতিপি, এৰংৰিহারী তে ভগৰন্তো অহেসুং ইতিপি, এৰংৰিমুত্তা তে ভগৰন্তো অহেসুং ইতিপী’’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’। ‘‘কিং পন তে [কিং পন (সী॰ পী॰)], সারিপুত্ত, যে তে ভৰিস্সন্তি অনাগতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা , সব্বে তে ভগৰন্তো চেতসা চেতো পরিচ্চ ৰিদিতা, `এৰংসীলা তে ভগৰন্তো ভৰিস্সন্তি ইতিপি, এৰংধম্মা…পে॰… এৰংপঞ্ঞা… এৰংৰিহারী… এৰংৰিমুত্তা তে ভগৰন্তো ভৰিস্সন্তি ইতিপী’’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’। ‘‘কিং পন তে [কিং পন (সী॰ পী॰)], সারিপুত্ত, অহং এতরহি অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো চেতসা চেতো পরিচ্চ ৰিদিতো – ‘এৰংসীলো ভগৰা ইতিপি, এৰংধম্মো…পে॰… এৰংপঞ্ঞো … এৰংৰিহারী… এৰংৰিমুত্তো ভগৰা ইতিপী’’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’। ‘‘এত্থ চ হি তে, সারিপুত্ত, অতীতানাগতপচ্চুপ্পন্নেসু অরহন্তেসু সম্মাসম্বুদ্ধেসু চেতোপরিযঞাণং নত্থি। অথ কিং চরহি তে অযং, সারিপুত্ত, উল়ারা আসভী ৰাচা ভাসিতা, একংসো গহিতো, সীহনাদো নদিতো – ‘এৰংপসন্নো অহং, ভন্তে, ভগৰতি, ন চাহু ন চ ভৰিস্সতি ন চেতরহি ৰিজ্জতি অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো যদিদং সম্বোধিয’’’ন্তি? ১৪৩. ‘‘ন খো মে [ন খো পনেতং (স্যা॰ ক॰)], ভন্তে, অতীতানাগতপচ্চুপ্পন্নেসু অরহন্তেসু সম্মাসম্বুদ্ধেসু চেতোপরিযঞাণং অত্থি। অপি চ, মে [মে ভন্তে (সী॰ পী॰ ক॰)]ধম্মন্ৰযো ৰিদিতো। সেয্যথাপি, ভন্তে , রঞ্ঞো পচ্চন্তিমং নগরং দল়্হুদ্ধাপং [দল়্হুদ্দাপং (সী॰ পী॰ ক॰)] দল়্হপাকারতোরণং একদ্ৰারং। তত্রস্স দোৰারিকো পণ্ডিতো ব্যত্তো মেধাৰী অঞ্ঞাতানং নিৰারেতা, ঞাতানং পৰেসেতা। সো তস্স নগরস্স সমন্তা অনুপরিযাযপথং অনুক্কমমানো ন পস্সেয্য পাকারসন্ধিং ৰা পাকারৰিৰরং ৰা অন্তমসো বিল়ারনিক্খমনমত্তম্পি। তস্স এৰমস্স – ‘যে খো কেচি ওল়ারিকা পাণা ইমং নগরং পৰিসন্তি ৰা নিক্খমন্তি ৰা, সব্বে তে ইমিনাৰ দ্ৰারেন পৰিসন্তি ৰা নিক্খমন্তি ৰা’তি। এৰমেৰ খো মে, ভন্তে, ধম্মন্ৰযো ৰিদিতো। যে তে, ভন্তে, অহেসুং অতীতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা, সব্বে তে ভগৰন্তো পঞ্চ নীৰরণে পহায চেতসো উপক্কিলেসে পঞ্ঞায দুব্বলীকরণে চতূসু সতিপট্ঠানেসু সুপ্পতিট্ঠিতচিত্তা, সত্ত সম্বোজ্ঝঙ্গে যথাভূতং ভাৰেত্ৰা অনুত্তরং সম্মাসম্বোধিং অভিসম্বুজ্ঝিংসু। যেপি তে, ভন্তে, ভৰিস্সন্তি অনাগতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা, সব্বে তে ভগৰন্তো পঞ্চ নীৰরণে পহায চেতসো উপক্কিলেসে পঞ্ঞায দুব্বলীকরণে চতূসু সতিপট্ঠানেসু সুপ্পতিট্ঠিতচিত্তা, সত্ত সম্বোজ্ঝঙ্গে যথাভূতং ভাৰেত্ৰা অনুত্তরং সম্মাসম্বোধিং অভিসম্বুজ্ঝিস্সন্তি। ভগৰাপি, ভন্তে, এতরহি অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো পঞ্চ নীৰরণে পহায চেতসো উপক্কিলেসে পঞ্ঞায দুব্বলীকরণে চতূসু সতিপট্ঠানেসু সুপ্পতিট্ঠিতচিত্তো সত্ত সম্বোজ্ঝঙ্গে যথাভূতং ভাৰেত্ৰা অনুত্তরং সম্মাসম্বোধিং অভিসম্বুদ্ধো। ১৪৪. ‘‘ইধাহং, ভন্তে, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিং ধম্মস্সৰনায। তস্স মে, ভন্তে, ভগৰা ধম্মং দেসেতি উত্তরুত্তরং পণীতপণীতং কণ্হসুক্কসপ্পটিভাগং। যথা যথা মে, ভন্তে, ভগৰা ধম্মং দেসেসি উত্তরুত্তরং পণীতপণীতং কণ্হসুক্কসপ্পটিভাগং, তথা তথাহং তস্মিং ধম্মে অভিঞ্ঞা ইধেকচ্চং ধম্মং ধম্মেসু নিট্ঠমগমং; সত্থরি পসীদিং – ‘সম্মাসম্বুদ্ধো ভগৰা, স্ৰাক্খাতো ভগৰতা ধম্মো, সুপ্পটিপন্নো সাৰকসঙ্ঘো’তি। কুসলধম্মদেসনা ১৪৫. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি কুসলেসু ধম্মেসু। তত্রিমে কুসলা ধম্মা সেয্যথিদং, চত্তারো সতিপট্ঠানা, চত্তারো সম্মপ্পধানা, চত্তারো ইদ্ধিপাদা, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা, অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো। ইধ, ভন্তে, ভিক্খু আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, কুসলেসু ধম্মেসু। তং ভগৰা অসেসমভিজানাতি, তং ভগৰতো অসেসমভিজানতো উত্তরি অভিঞ্ঞেয্যং নত্থি, যদভিজানং অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো অস্স, যদিদং কুসলেসু ধম্মেসু। আযতনপণ্ণত্তিদেসনা ১৪৬. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি আযতনপণ্ণত্তীসু। ছযিমানি, ভন্তে, অজ্ঝত্তিকবাহিরানি আযতনানি। চক্খুঞ্চেৰ রূপা [রূপানি (ক॰)] চ, সোতঞ্চেৰ সদ্দা চ, ঘানঞ্চেৰ গন্ধা চ, জিৰ্হা চেৰ রসা চ, কাযো চেৰ ফোট্ঠব্বা চ, মনো চেৰ ধম্মা চ। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, আযতনপণ্ণত্তীসু। তং ভগৰা অসেসমভিজানাতি, তং ভগৰতো অসেসমভিজানতো উত্তরি অভিঞ্ঞেয্যং নত্থি, যদভিজানং অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো অস্স যদিদং আযতনপণ্ণত্তীসু। গব্ভাৰক্কন্তিদেসনা ১৪৭. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি গব্ভাৰক্কন্তীসু। চতস্সো ইমা, ভন্তে, গব্ভাৰক্কন্তিযো। ইধ , ভন্তে, একচ্চো অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিং ওক্কমতি; অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিস্মিং ঠাতি; অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিম্হা নিক্খমতি। অযং পঠমা গব্ভাৰক্কন্তি। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সম্পজানো মাতুকুচ্ছিং ওক্কমতি; অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিস্মিং ঠাতি; অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিম্হা নিক্খমতি। অযং দুতিযা গব্ভাৰক্কন্তি। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সম্পজানো মাতুকুচ্ছিং ওক্কমতি; সম্পজানো মাতুকুচ্ছিস্মিং ঠাতি; অসম্পজানো মাতুকুচ্ছিম্হা নিক্খমতি। অযং ততিযা গব্ভাৰক্কন্তি। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সম্পজানো মাতুকুচ্ছিং ওক্কমতি; সম্পজানো মাতুকুচ্ছিস্মিং ঠাতি; সম্পজানো মাতুকুচ্ছিম্হা নিক্খমতি। অযং চতুত্থা গব্ভাৰক্কন্তি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, গব্ভাৰক্কন্তীসু। আদেসনৰিধাদেসনা ১৪৮. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি আদেসনৰিধাসু। চতস্সো ইমা, ভন্তে, আদেসনৰিধা। ইধ, ভন্তে, একচ্চো নিমিত্তেন আদিসতি – ‘এৰম্পি তে মনো, ইত্থম্পি তে মনো, ইতিপি তে চিত্ত’ন্তি। সো বহুং চেপি আদিসতি, তথেৰ তং হোতি, নো অঞ্ঞথা। অযং পঠমা আদেসনৰিধা। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো ন হেৰ খো নিমিত্তেন আদিসতি। অপি চ খো মনুস্সানং ৰা অমনুস্সানং ৰা দেৰতানং ৰা সদ্দং সুত্ৰা আদিসতি – ‘এৰম্পি তে মনো, ইত্থম্পি তে মনো, ইতিপি তে চিত্ত’ন্তি। সো বহুং চেপি আদিসতি, তথেৰ তং হোতি, নো অঞ্ঞথা। অযং দুতিযা আদেসনৰিধা। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো ন হেৰ খো নিমিত্তেন আদিসতি, নাপি মনুস্সানং ৰা অমনুস্সানং ৰা দেৰতানং ৰা সদ্দং সুত্ৰা আদিসতি। অপি চ খো ৰিতক্কযতো ৰিচারযতো ৰিতক্কৰিপ্ফারসদ্দং সুত্ৰা আদিসতি – ‘এৰম্পি তে মনো, ইত্থম্পি তে মনো, ইতিপি তে চিত্ত’ন্তি। সো বহুং চেপি আদিসতি, তথেৰ তং হোতি, নো অঞ্ঞথা। অযং ততিযা আদেসনৰিধা। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো ন হেৰ খো নিমিত্তেন আদিসতি, নাপি মনুস্সানং ৰা অমনুস্সানং ৰা দেৰতানং ৰা সদ্দং সুত্ৰা আদিসতি, নাপি ৰিতক্কযতো ৰিচারযতো ৰিতক্কৰিপ্ফারসদ্দং সুত্ৰা আদিসতি। অপি চ খো অৰিতক্কং অৰিচারং সমাধিং সমাপন্নস্স [ৰিতক্কৰিচারসমাধিসমাপন্নস্স (স্যা॰ ক॰) অ॰ নি॰ ৩.৬১ পস্সিতব্বং] চেতসা চেতো পরিচ্চ পজানাতি – ‘যথা ইমস্স ভোতো মনোসঙ্খারা পণিহিতা। তথা ইমস্স চিত্তস্স অনন্তরা ইমং নাম ৰিতক্কং ৰিতক্কেস্সতী’তি। সো বহুং চেপি আদিসতি, তথেৰ তং হোতি, নো অঞ্ঞথা। অযং চতুত্থা আদেসনৰিধা। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, আদেসনৰিধাসু। দস্সনসমাপত্তিদেসনা ১৪৯. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি দস্সনসমাপত্তীসু। চতস্সো ইমা, ভন্তে, দস্সনসমাপত্তিযো। ইধ, ভন্তে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায পধানমন্ৰায অনুযোগমন্ৰায অপ্পমাদমন্ৰায সম্মামনসিকারমন্ৰায তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে ইমমেৰ কাযং উদ্ধং পাদতলা অধো কেসমত্থকা তচপরিযন্তং পূরং নানপ্পকারস্স অসুচিনো পচ্চৰেক্খতি – ‘অত্থি ইমস্মিং কাযে কেসা লোমা নখা দন্তা তচো মংসং ন্হারু অট্ঠি অট্ঠিমিঞ্জং ৰক্কং হদযং যকনং কিলোমকং পিহকং পপ্ফাসং অন্তং অন্তগুণং উদরিযং করীসং পিত্তং সেম্হং পুব্বো লোহিতং সেদো মেদো অস্সু ৰসা খেল়ো সিঙ্ঘানিকা লসিকা মুত্ত’ন্তি। অযং পঠমা দস্সনসমাপত্তি। ‘‘পুন চপরং , ভন্তে, ইধেকচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে ইমমেৰ কাযং উদ্ধং পাদতলা অধো কেসমত্থকা তচপরিযন্তং পূরং নানপ্পকারস্স অসুচিনো পচ্চৰেক্খতি – ‘অত্থি ইমস্মিং কাযে কেসা লোমা…পে॰… লসিকা মুত্ত’ন্তি। অতিক্কম্ম চ পুরিসস্স ছৰিমংসলোহিতং অট্ঠিং পচ্চৰেক্খতি। অযং দুতিযা দস্সনসমাপত্তি। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে ইমমেৰ কাযং উদ্ধং পাদতলা অধো কেসমত্থকা তচপরিযন্তং পূরং নানপ্পকারস্স অসুচিনো পচ্চৰেক্খতি – ‘অত্থি ইমস্মিং কাযে কেসা লোমা…পে॰… লসিকা মুত্ত’ন্তি। অতিক্কম্ম চ পুরিসস্স ছৰিমংসলোহিতং অট্ঠিং পচ্চৰেক্খতি। পুরিসস্স চ ৰিঞ্ঞাণসোতং পজানাতি, উভযতো অব্বোচ্ছিন্নং ইধ লোকে পতিট্ঠিতঞ্চ পরলোকে পতিট্ঠিতঞ্চ। অযং ততিযা দস্সনসমাপত্তি। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে ইমমেৰ কাযং উদ্ধং পাদতলা অধো কেসমত্থকা তচপরিযন্তং পূরং নানপ্পকারস্স অসুচিনো পচ্চৰেক্খতি – ‘অত্থি ইমস্মিং কাযে কেসা লোমা…পে॰… লসিকা মুত্ত’ন্তি। অতিক্কম্ম চ পুরিসস্স ছৰিমংসলোহিতং অট্ঠিং পচ্চৰেক্খতি। পুরিসস্স চ ৰিঞ্ঞাণসোতং পজানাতি, উভযতো অব্বোচ্ছিন্নং ইধ লোকে অপ্পতিট্ঠিতঞ্চ পরলোকে অপ্পতিট্ঠিতঞ্চ। অযং চতুত্থা দস্সনসমাপত্তি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, দস্সনসমাপত্তীসু। পুগ্গলপণ্ণত্তিদেসনা ১৫০. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পুগ্গলপণ্ণত্তীসু। সত্তিমে, ভন্তে, পুগ্গলা। উভতোভাগৰিমুত্তো পঞ্ঞাৰিমুত্তো কাযসক্খী দিট্ঠিপ্পত্তো সদ্ধাৰিমুত্তো ধম্মানুসারী সদ্ধানুসারী। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পুগ্গলপণ্ণত্তীসু। পধানদেসনা ১৫১. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পধানেসু। সত্তিমে, ভন্তে সম্বোজ্ঝঙ্গা সতিসম্বোজ্ঝঙ্গো ধম্মৰিচযসম্বোজ্ঝঙ্গো ৰীরিযসম্বোজ্ঝঙ্গো পীতিসম্বোজ্ঝঙ্গো পস্সদ্ধিসম্বোজ্ঝঙ্গো সমাধিসম্বোজ্ঝঙ্গো উপেক্খাসম্বোজ্ঝঙ্গো। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পধানেসু। পটিপদাদেসনা ১৫২. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পটিপদাসু। চতস্সো ইমা, ভন্তে, পটিপদা দুক্খা পটিপদা দন্ধাভিঞ্ঞা, দুক্খা পটিপদা খিপ্পাভিঞ্ঞা, সুখা পটিপদা দন্ধাভিঞ্ঞা, সুখা পটিপদা খিপ্পাভিঞ্ঞাতি। তত্র, ভন্তে, যাযং পটিপদা দুক্খা দন্ধাভিঞ্ঞা, অযং, ভন্তে, পটিপদা উভযেনেৰ হীনা অক্খাযতি দুক্খত্তা চ দন্ধত্তা চ। তত্র, ভন্তে, যাযং পটিপদা দুক্খা খিপ্পাভিঞ্ঞা, অযং পন, ভন্তে, পটিপদা দুক্খত্তা হীনা অক্খাযতি । তত্র, ভন্তে, যাযং পটিপদা সুখা দন্ধাভিঞ্ঞা, অযং পন, ভন্তে, পটিপদা দন্ধত্তা হীনা অক্খাযতি। তত্র, ভন্তে, যাযং পটিপদা সুখা খিপ্পাভিঞ্ঞা, অযং পন, ভন্তে, পটিপদা উভযেনেৰ পণীতা অক্খাযতি সুখত্তা চ খিপ্পত্তা চ। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পটিপদাসু। ভস্সসমাচারাদিদেসনা ১৫৩. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি ভস্সসমাচারে। ইধ, ভন্তে, একচ্চো ন চেৰ মুসাৰাদুপসঞ্হিতং ৰাচং ভাসতি ন চ ৰেভূতিযং ন চ পেসুণিযং ন চ সারম্ভজং জযাপেক্খো; মন্তা মন্তা চ ৰাচং ভাসতি নিধানৰতিং কালেন। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, ভস্সসমাচারে। ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পুরিসসীলসমাচারে। ইধ, ভন্তে, একচ্চো সচ্চো চস্স সদ্ধো চ, ন চ কুহকো, ন চ লপকো, ন চ নেমিত্তিকো, ন চ নিপ্পেসিকো, ন চ লাভেন লাভং নিজিগীসনকো [জিজিগিংসনকো (স্যা॰), নিজিগিংসিতা (সী॰ পী॰)], ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারো, ভোজনে মত্তঞ্ঞূ, সমকারী, জাগরিযানুযোগমনুযুত্তো, অতন্দিতো, আরদ্ধৰীরিযো, ঝাযী, সতিমা, কল্যাণপটিভানো, গতিমা, ধিতিমা, মতিমা, ন চ কামেসু গিদ্ধো, সতো চ নিপকো চ। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পুরিসসীলসমাচারে। অনুসাসনৰিধাদেসনা ১৫৪. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি অনুসাসনৰিধাসু। চতস্সো ইমা ভন্তে অনুসাসনৰিধা – জানাতি , ভন্তে, ভগৰা অপরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা ‘অযং পুগ্গলো যথানুসিট্ঠং তথা পটিপজ্জমানো তিণ্ণং সংযোজনানং পরিক্খযা সোতাপন্নো ভৰিস্সতি অৰিনিপাতধম্মো নিযতো সম্বোধিপরাযণো’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো যথানুসিট্ঠং তথা পটিপজ্জমানো তিণ্ণং সংযোজনানং পরিক্খযা রাগদোসমোহানং তনুত্তা সকদাগামী ভৰিস্সতি, সকিদেৰ ইমং লোকং আগন্ত্ৰা দুক্খস্সন্তং করিস্সতী’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো যথানুসিট্ঠং তথা পটিপজ্জমানো পঞ্চন্নং ওরম্ভাগিযানং সংযোজনানং পরিক্খযা ওপপাতিকো ভৰিস্সতি তত্থ পরিনিব্বাযী অনাৰত্তিধম্মো তস্মা লোকা’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো যথানুসিট্ঠং তথা পটিপজ্জমানো আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরিস্সতী’তি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, অনুসাসনৰিধাসু। পরপুগ্গলৰিমুত্তিঞাণদেসনা ১৫৫. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পরপুগ্গলৰিমুত্তিঞাণে। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো তিণ্ণং সংযোজনানং পরিক্খযা সোতাপন্নো ভৰিস্সতি অৰিনিপাতধম্মো নিযতো সম্বোধিপরাযণো’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো তিণ্ণং সংযোজনানং পরিক্খযা রাগদোসমোহানং তনুত্তা সকদাগামী ভৰিস্সতি, সকিদেৰ ইমং লোকং আগন্ত্ৰা দুক্খস্সন্তং করিস্সতী’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো পঞ্চন্নং ওরম্ভাগিযানং সংযোজনানং পরিক্খযা ওপপাতিকো ভৰিস্সতি তত্থ পরিনিব্বাযী অনাৰত্তিধম্মো তস্মা লোকা’তি। জানাতি, ভন্তে, ভগৰা পরং পুগ্গলং পচ্চত্তং যোনিসোমনসিকারা – ‘অযং পুগ্গলো আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরিস্সতী’তি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পরপুগ্গলৰিমুত্তিঞাণে। সস্সতৰাদদেসনা ১৫৬. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি সস্সতৰাদেসু। তযোমে, ভন্তে, সস্সতৰাদা। ইধ, ভন্তে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং, একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকানিপি জাতিসতানি অনেকানিপি জাতিসহস্সানি অনেকানিপি জাতিসতসহস্সানি, ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সো এৰমাহ – ‘অতীতংপাহং অদ্ধানং জানামি – সংৰট্টি ৰা লোকো ৰিৰট্টি ৰাতি। অনাগতংপাহং অদ্ধানং জানামি – সংৰট্টিস্সতি ৰা লোকো ৰিৰট্টিস্সতি ৰাতি। সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো। তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’ন্তি। অযং পঠমো সস্সতৰাদো। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং, একম্পি সংৰট্টৰিৰট্টং দ্ৰেপি সংৰট্টৰিৰট্টানি তীণিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তারিপি সংৰট্টৰিৰট্টানি পঞ্চপি সংৰট্টৰিৰট্টানি দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি, ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সো এৰমাহ – ‘অতীতংপাহং অদ্ধানং জানামি সংৰট্টি ৰা লোকো ৰিৰট্টি ৰাতি । অনাগতংপাহং অদ্ধানং জানামি সংৰট্টিস্সতি ৰা লোকো ৰিৰট্টিস্সতি ৰাতি। সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো। তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’ন্তি। অযং দুতিযো সস্সতৰাদো। ‘‘পুন চপরং, ভন্তে, ইধেকচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং, দসপি সংৰট্টৰিৰট্টানি ৰীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি তিংসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি চত্তালীসম্পি সংৰট্টৰিৰট্টানি, ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সো এৰমাহ – ‘অতীতংপাহং অদ্ধানং জানামি সংৰট্টিপি লোকো ৰিৰট্টিপীতি; অনাগতংপাহং অদ্ধানং জানামি সংৰট্টিস্সতিপি লোকো ৰিৰট্টিস্সতিপীতি। সস্সতো অত্তা চ লোকো চ ৰঞ্ঝো কূটট্ঠো এসিকট্ঠাযিট্ঠিতো। তে চ সত্তা সন্ধাৰন্তি সংসরন্তি চৰন্তি উপপজ্জন্তি, অত্থিত্ৰেৰ সস্সতিসম’ন্তি। অযং ততিযো সস্সতৰাদো, এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, সস্সতৰাদেসু। পুব্বেনিৰাসানুস্সতিঞাণদেসনা ১৫৭. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি পুব্বেনিৰাসানুস্সতিঞাণে। ইধ, ভন্তে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সেয্যথিদং, একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকেপি সংৰট্টকপ্পে অনেকেপি ৰিৰট্টকপ্পে অনেকেপি সংৰট্টৰিৰট্টকপ্পে, ‘অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নো’তি। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। সন্তি, ভন্তে, দেৰা [সত্তা (স্যা॰)], যেসং ন সক্কা গণনায ৰা সঙ্খানেন ৰা আযু সঙ্খাতুং। অপি চ, যস্মিং যস্মিং অত্তভাৰে অভিনিৰুট্ঠপুব্বো [অভিনিৰুত্থপুব্বো (সী॰ স্যা॰ পী॰)] হোতি যদি ৰা রূপীসু যদি ৰা অরূপীসু যদি ৰা সঞ্ঞীসু যদি ৰা অসঞ্ঞীসু যদি ৰা নেৰসঞ্ঞীনাসঞ্ঞীসু। ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, পুব্বেনিৰাসানুস্সতিঞাণে। চুতূপপাতঞাণদেসনা ১৫৮. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি সত্তানং চুতূপপাতঞাণে। ইধ, ভন্তে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি – ‘ইমে ৰত ভোন্তো সত্তা কাযদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা ৰচীদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা মনোদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং উপৰাদকা মিচ্ছাদিট্ঠিকা মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানা। তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপন্না। ইমে ৰা পন ভোন্তো সত্তা কাযসুচরিতেন সমন্নাগতা ৰচীসুচরিতেন সমন্নাগতা মনোসুচরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং অনুপৰাদকা সম্মাদিট্ঠিকা সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানা। তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপন্না’তি। ইতি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সতি চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, সত্তানং চুতূপপাতঞাণে। ইদ্ধিৰিধদেসনা ১৫৯. ‘‘অপরং পন, ভন্তে, এতদানুত্তরিযং, যথা ভগৰা ধম্মং দেসেতি ইদ্ধিৰিধাসু। দ্ৰেমা, ভন্তে, ইদ্ধিৰিধাযো – অত্থি, ভন্তে, ইদ্ধি সাসৰা সউপধিকা, ‘নো অরিযা’তি ৰুচ্চতি। অত্থি, ভন্তে, ইদ্ধি অনাসৰা অনুপধিকা ‘অরিযা’তি ৰুচ্চতি। ‘‘কতমা চ, ভন্তে, ইদ্ধি সাসৰা সউপধিকা, ‘নো অরিযা’তি ৰুচ্চতি? ইধ, ভন্তে, একচ্চো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা আতপ্পমন্ৰায…পে॰… তথারূপং চেতোসমাধিং ফুসতি, যথাসমাহিতে চিত্তে অনেকৰিহিতং ইদ্ধিৰিধং পচ্চনুভোতি। একোপি হুত্ৰা বহুধা হোতি, বহুধাপি হুত্ৰা একো হোতি; আৰিভাৰং তিরোভাৰং তিরোকুট্টং তিরোপাকারং তিরোপব্বতং অসজ্জমানো গচ্ছতি সেয্যথাপি আকাসে। পথৰিযাপি উম্মুজ্জনিমুজ্জং করোতি, সেয্যথাপি উদকে। উদকেপি অভিজ্জমানে গচ্ছতি, সেয্যথাপি পথৰিযং। আকাসেপি পল্লঙ্কেন কমতি, সেয্যথাপি পক্খী সকুণো। ইমেপি চন্দিমসূরিযে এৰংমহিদ্ধিকে এৰংমহানুভাৰে পাণিনা পরামসতি পরিমজ্জতি। যাৰ ব্রহ্মলোকাপি কাযেন ৰসং ৰত্তেতি। অযং, ভন্তে, ইদ্ধি সাসৰা সউপধিকা, ‘নো অরিযা’তি ৰুচ্চতি। ‘‘কতমা পন, ভন্তে, ইদ্ধি অনাসৰা অনুপধিকা, ‘অরিযা’তি ৰুচ্চতি? ইধ, ভন্তে, ভিক্খু সচে আকঙ্খতি – ‘পটিকূলে অপ্পটিকূলসঞ্ঞী ৰিহরেয্য’ন্তি, অপ্পটিকূলসঞ্ঞী তত্থ ৰিহরতি। সচে আকঙ্খতি – ‘অপ্পটিকূলে পটিকূলসঞ্ঞী ৰিহরেয্য’ন্তি, পটিকূলসঞ্ঞী তত্থ ৰিহরতি। সচে আকঙ্খতি – ‘পটিকূলে চ অপ্পটিকূলে চ অপ্পটিকূলসঞ্ঞী ৰিহরেয্য’ন্তি, অপ্পটিকূলসঞ্ঞী তত্থ ৰিহরতি। সচে আকঙ্খতি – ‘পটিকূলে চ অপ্পটিকূলে চ পটিকূলসঞ্ঞী ৰিহরেয্য’ন্তি, পটিকূলসঞ্ঞী তত্থ ৰিহরতি। সচে আকঙ্খতি – ‘পটিকূলঞ্চ অপ্পটিকূলঞ্চ তদুভযং অভিনিৰজ্জেত্ৰা উপেক্খকো ৰিহরেয্যং সতো সম্পজানো’তি, উপেক্খকো তত্থ ৰিহরতি সতো সম্পজানো। অযং, ভন্তে, ইদ্ধি অনাসৰা অনুপধিকা ‘অরিযা’তি ৰুচ্চতি। এতদানুত্তরিযং, ভন্তে, ইদ্ধিৰিধাসু । তং ভগৰা অসেসমভিজানাতি, তং ভগৰতো অসেসমভিজানতো উত্তরি অভিঞ্ঞেয্যং নত্থি, যদভিজানং অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো অস্স যদিদং ইদ্ধিৰিধাসু। অঞ্ঞথাসত্থুগুণদস্সনং ১৬০. ‘‘যং তং, ভন্তে, সদ্ধেন কুলপুত্তেন পত্তব্বং আরদ্ধৰীরিযেন থামৰতা পুরিসথামেন পুরিসৰীরিযেন পুরিসপরক্কমেন পুরিসধোরয্হেন, অনুপ্পত্তং তং ভগৰতা। ন চ, ভন্তে, ভগৰা কামেসু কামসুখল্লিকানুযোগমনুযুত্তো হীনং গম্মং পোথুজ্জনিকং অনরিযং অনত্থসংহিতং, ন চ অত্তকিলমথানুযোগমনুযুত্তো দুক্খং অনরিযং অনত্থসংহিতং। চতুন্নঞ্চ ভগৰা ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী। অনুযোগদানপ্পকারো ১৬১. ‘‘সচে মং, ভন্তে, এৰং পুচ্ছেয্য – ‘কিং নু খো, আৰুসো সারিপুত্ত, অহেসুং অতীতমদ্ধানং অঞ্ঞে সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরা সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, ‘নো’তি ৰদেয্যং। ‘কিং পনাৰুসো সারিপুত্ত, ভৰিস্সন্তি অনাগতমদ্ধানং অঞ্ঞে সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরা সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, ‘নো’তি ৰদেয্যং । ‘কিং পনাৰুসো সারিপুত্ত, অত্থেতরহি অঞ্ঞো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা ভগৰতা ভিয্যোভিঞ্ঞতরো সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, ‘নো’তি ৰদেয্যং। ‘‘সচে পন মং, ভন্তে, এৰং পুচ্ছেয্য – ‘কিং নু খো, আৰুসো সারিপুত্ত, অহেসুং অতীতমদ্ধানং অঞ্ঞে সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা ভগৰতা সমসমা সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, ‘এৰ’ন্তি ৰদেয্যং। ‘কিং পনাৰুসো সারিপুত্ত, ভৰিস্সন্তি অনাগতমদ্ধানং অঞ্ঞে সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা ভগৰতা সমসমা সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, ‘‘এৰ’’ন্তি ৰদেয্যং । ‘কিং পনাৰুসো সারিপুত্ত, অত্থেতরহি অঞ্ঞে সমণা ৰা ব্রাহ্মণা ৰা ভগৰতা সমসমা সম্বোধিয’ন্তি, এৰং পুট্ঠো অহং ভন্তে ‘নো’তি ৰদেয্যং। ‘‘সচে পন মং, ভন্তে, এৰং পুচ্ছেয্য – ‘কিং পনাযস্মা সারিপুত্তো একচ্চং অব্ভনুজানাতি , একচ্চং ন অব্ভনুজানাতী’তি, এৰং পুট্ঠো অহং, ভন্তে, এৰং ব্যাকরেয্যং – ‘সম্মুখা মেতং, আৰুসো, ভগৰতো সুতং, সম্মুখা পটিগ্গহিতং – ‘‘অহেসুং অতীতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা মযা সমসমা সম্বোধিয’’ন্তি। সম্মুখা মেতং, আৰুসো, ভগৰতো সুতং, সম্মুখা পটিগ্গহিতং – ‘‘ভৰিস্সন্তি অনাগতমদ্ধানং অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা মযা সমসমা সম্বোধিয’’ন্তি। সম্মুখা মেতং, আৰুসো, ভগৰতো সুতং সম্মুখা পটিগ্গহিতং – ‘‘অট্ঠানমেতং অনৰকাসো যং একিস্সা লোকধাতুযা দ্ৰে অরহন্তো সম্মাসম্বুদ্ধা অপুব্বং অচরিমং উপ্পজ্জেয্যুং, নেতং ঠানং ৰিজ্জতী’’’তি। ‘‘কচ্চাহং, ভন্তে, এৰং পুট্ঠো এৰং ব্যাকরমানো ৰুত্তৰাদী চেৰ ভগৰতো হোমি, ন চ ভগৰন্তং অভূতেন অব্ভাচিক্খামি, ধম্মস্স চানুধম্মং ব্যাকরোমি, ন চ কোচি সহধম্মিকো ৰাদানুৰাদো [ৰাদানুপাতো (সী॰)] গারয্হং ঠানং আগচ্ছতী’’তি? ‘‘তগ্ঘ ত্ৰং, সারিপুত্ত, এৰং পুট্ঠো এৰং ব্যাকরমানো ৰুত্তৰাদী চেৰ মে হোসি, ন চ মং অভূতেন অব্ভাচিক্খসি, ধম্মস্স চানুধম্মং ব্যাকরোসি, ন চ কোচি সহধম্মিকো ৰাদানুৰাদো গারয্হং ঠানং আগচ্ছতী’’তি। অচ্ছরিযঅব্ভুতং ১৬২. এৰং ৰুত্তে, আযস্মা উদাযী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অচ্ছরিযং, ভন্তে, অব্ভুতং, ভন্তে, তথাগতস্স অপ্পিচ্ছতা সন্তুট্ঠিতা সল্লেখতা। যত্র হি নাম তথাগতো এৰংমহিদ্ধিকো এৰংমহানুভাৰো, অথ চ পন নেৰত্তানং পাতুকরিস্সতি! একমেকঞ্চেপি ইতো, ভন্তে, ধম্মং অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা অত্তনি সমনুপস্সেয্যুং, তে তাৰতকেনেৰ পটাকং পরিহরেয্যুং। অচ্ছরিযং, ভন্তে, অব্ভুতং, ভন্তে, তথাগতস্স অপ্পিচ্ছতা সন্তুট্ঠিতা সল্লেখতা। যত্র হি নাম তথাগতো এৰং মহিদ্ধিকো এৰংমহানুভাৰো। অথ চ পন নেৰত্তানং পাতুকরিস্সতী’’তি! ‘‘পস্স খো ত্ৰং, উদাযি, ‘তথাগতস্স অপ্পিচ্ছতা সন্তুট্ঠিতা সল্লেখতা। যত্র হি নাম তথাগতো এৰংমহিদ্ধিকো এৰংমহানুভাৰো, অথ চ পন নেৰত্তানং পাতুকরিস্সতি’! একমেকঞ্চেপি ইতো, উদাযি, ধম্মং অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা অত্তনি সমনুপস্সেয্যুং, তে তাৰতকেনেৰ পটাকং পরিহরেয্যুং। পস্স খো ত্ৰং, উদাযি, ‘তথাগতস্স অপ্পিচ্ছতা সন্তুট্ঠিতা সল্লেখতা। যত্র হি নাম তথাগতো এৰংমহিদ্ধিকো এৰংমহানুভাৰো, অথ চ পন নেৰত্তানং পাতুকরিস্সতী’’’তি! ১৬৩. অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং সারিপুত্তং আমন্তেসি – ‘‘তস্মা তিহ ত্ৰং, সারিপুত্ত, ইমং ধম্মপরিযাযং অভিক্খণং ভাসেয্যাসি ভিক্খূনং ভিক্খুনীনং উপাসকানং উপাসিকানং। যেসম্পি হি, সারিপুত্ত, মোঘপুরিসানং ভৰিস্সতি তথাগতে কঙ্খা ৰা ৰিমতি ৰা, তেসমিমং ধম্মপরিযাযং সুত্ৰা তথাগতে কঙ্খা ৰা ৰিমতি ৰা, সা পহীযিস্সতী’’তি। ইতি হিদং আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰতো সম্মুখা সম্পসাদং পৰেদেসি। তস্মা ইমস্স ৰেয্যাকরণস্স সম্পসাদনীযং ত্ৰেৰ অধিৰচনন্তি। সম্পসাদনীযসুত্তং নিট্ঠিতং পঞ্চমং। |