৪. সমথক্খন্ধকং
১. সম্মুখাৰিনযো ১৮৫. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তেসং মোঘপুরিসানং অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং। কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ন, ভিক্খৰে, অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মং কাতব্বং – তজ্জনীযং ৰা, নিযস্সং ৰা, পব্বাজনীযং ৰা, পটিসারণীযং ৰা, উক্খেপনীযং ৰা। যো করেয্য , আপত্তি দুক্কটস্স। ১৮৬. ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদী সঙ্ঘো। ধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদী সঙ্ঘো। কণ্হপক্খনৰকং ১৮৭. ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো , ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি [ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি (ক॰)]। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। ‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেনৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন। কণ্হপক্খনৰকং নিট্ঠিতং। সুক্কপক্খনৰকং ১৮৮. ‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি , ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং , ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন। ‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি। এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেনা’’তি। সুক্কপক্খনৰকং নিট্ঠিতং। ২. সতিৰিনযো ১৮৯. [ইদং ৰত্থু পারা॰ ৩৮০ আদযো] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে। তেন খো পন সমযেন আযস্মতা দব্বেন মল্লপুত্তেন জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং হোতি । যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং সব্বং তেন অনুপ্পত্তং হোতি। নত্থি চস্স কিঞ্চি উত্তরি [উত্তরিং (সী॰)] করণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো। অথ খো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘‘মযা খো জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং। যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং সব্বং মযা অনুপ্পত্তং। নত্থি চ মে কিঞ্চি উত্তরিকরণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো। কিং নু খো অহং সঙ্ঘস্স ৰেয্যাৰচ্চং করেয্য’’ন্তি? অথ খো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেয্যং ভত্তানি চ উদ্দিসেয্য’’ন্তি। অথ খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সাযন্হসমযং পটিসল্লানা ৰুট্ঠিতো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘মযা খো জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং। যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং, সব্বং মযা অনুপ্পত্তং। নত্থি চ মে কিঞ্চি উত্তরিকরণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো। কিং নু খো অহং সঙ্ঘস্স ৰেয্যাৰচ্চং করেয্য’ন্তি ? তস্স ময্হং, ভন্তে, এতদহোসি – ‘যংনূনাহং সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেয্যং ভত্তানি চ উদ্দিসেয্য’ন্তি। ইচ্ছামহং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞাপেতুং ভত্তানি চ উদ্দিসিতু’’ন্তি। ‘‘সাধু সাধু, দব্ব। তেন হি ত্ৰং, দব্ব, সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেহি ভত্তানি চ উদ্দিসাহী’’তি [উদ্দিসাতি (পারা॰ ৩৮০)]। ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ভগৰতো পচ্চস্সোসি। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নতু। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং দব্বো মল্লপুত্তো যাচিতব্বো [দব্বো যাচিতব্বো (স্যা॰ ক॰)]। যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ১৯০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সেনাসনপঞ্ঞাপকস্স চ ভত্তুদ্দেসকস্স চ সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সেনাসনপঞ্ঞাপকো চ ভত্তুদ্দেসকো চ। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি । ১৯১. সম্মতো চ পনাযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সভাগানং ভিক্খূনং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি। যে তে ভিক্খূ সুত্তন্তিকা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সুত্তন্তং সঙ্গাযিস্সন্তীতি। যে তে ভিক্খূ ৰিনযধরা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰিনযং ৰিনিচ্ছিনিস্সন্তীতি। যে তে ভিক্খূ ধম্মকথিকা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ধম্মং সাকচ্ছিস্সন্তীতি। যে তে ভিক্খূ ঝাযিনো তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ন ব্যাবাধিস্সন্তীতি । যে তে ভিক্খূ তিরচ্ছানকথিকা কাযদল়্হিবহুলা [কাযদড্ঢিবহুলা (সী॰)] ৰিহরন্তি তেসম্পি একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – ইমাযপিমে আযস্মন্তো রতিযা অচ্ছিস্সন্তীতি। যেপি তে ভিক্খূ ৰিকালে আগচ্ছন্তি তেসম্পি তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা তেনেৰ আলোকেন সেনাসনং পঞ্ঞপেতি; অপিসু ভিক্খূ সঞ্চিচ্চ ৰিকালে আগচ্ছন্তি – মযং আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স ইদ্ধিপাটিহারিযং পস্সিস্সামাতি। তে আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো দব্ব, সেনাসনং পঞ্ঞপেহী’’তি। তে আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং ৰদেতি – ‘‘কত্থ আযস্মন্তা ইচ্ছন্তি কত্থ পঞ্ঞপেমী’’তি? তে সঞ্চিচ্চ দূরে অপদিসন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো দব্ব, গিজ্ঝকূটে পব্বতে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, চোরপপাতে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, ইসিগিলিপস্সে কাল়সিলাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, ৰেভারপস্সে সত্তপণ্ণিগুহাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, সীতৰনে সপ্পসোণ্ডিকপব্ভারে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, গোতমককন্দরাযং [গোমটকন্দরাযং (স্যা॰ কং॰)] সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, তিন্দুককন্দরাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, তপোদকন্দরাযং [কপোতকন্দরাযং (ক॰)] সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, তপোদারামে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, জীৰকম্বৰনে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি। অম্হাকং, আৰুসো, মদ্দকুচ্ছিম্হি মিগদাযে সেনাসনং পঞ্ঞপেহী’’তি। তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা অঙ্গুলিযা জলমানায পুরতো পুরতো গচ্ছতি। তেপি তেনেৰ আলোকেন আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গচ্ছন্তি। তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – অযং মঞ্চো, ইদং পীঠং , অযং ভিসি, ইদং বিব্বোহনং [বিম্বোহনং (সী॰ স্যা॰ কং॰)], ইদং ৰচ্চট্ঠানং, ইদং পস্সাৰট্ঠানং, ইদং পানীযং, ইদং পরিভোজনীযং, অযং কত্তরদণ্ডো, ইদং সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং, ইমং কালং পৰিসিতব্বং , ইমং কালং নিক্খমিতব্বন্তি। তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং সেনাসনং পঞ্ঞপেত্ৰা পুনদেৰ ৰেল়ুৰনং পচ্চাগচ্ছতি। ১৯২. তেন খো পন সমযেন মেত্তিযভূমজকা [মেত্তিযভুম্মজকা (সী॰ স্যা॰ কং॰)] ভিক্খূ নৰকা চেৰ হোন্তি অপ্পপুঞ্ঞা চ। যানি সঙ্ঘস্স লামকানি সেনাসনানি তানি তেসং পাপুণন্তি লামকানি চ ভত্তানি। তেন খো পন সমযেন রাজগহে মনুস্সা ইচ্ছন্তি থেরানং ভিক্খূনং অভিসঙ্খারিকং পিণ্ডপাতং দাতুং – সপ্পিম্পি, তেলম্পি, উত্তরিভঙ্গম্পি। মেত্তিযভূমজকানং পন ভিক্খূনং পাকতিকং দেন্তি – যথারন্ধং [যথারদ্ধং (স্যা॰)] কণাজকং বিলঙ্গদুতিযং। তে পচ্ছাভত্তং পিণ্ডপাতপ্পটিক্কন্তা থেরে ভিক্খূ পুচ্ছন্তি – ‘‘তুম্হাকং, আৰুসো, ভত্তগ্গে কিং অহোসি, তুম্হাকং কিং অহোসী’’তি [কিং নাহোসি (স্যা॰ কং॰)]? একচ্চে থেরা এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, সপ্পি অহোসি, তেলং অহোসি, উত্তরিভঙ্গং অহোসী’’তি। মেত্তিযভূমজকা পন ভিক্খূ এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, ন কিঞ্চি অহোসি – পাকতিকং যথারন্ধং কণাজকং বিলঙ্গদুতিয’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন কল্যাণভত্তিকো গহপতি সঙ্ঘস্স চতুক্কভত্তং দেতি নিচ্চভত্তং। সো ভত্তগ্গে সপুত্তদারো উপতিট্ঠিত্ৰা পরিৰিসতি – অঞ্ঞে ওদনেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে সূপেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে তেলেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে উত্তরিভঙ্গেন পুচ্ছন্তি। তেন খো পন সমযেন কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো ভত্তং স্ৰাতনায মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং উদ্দিট্ঠং হোতি। অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি আরামং অগমাসি কেনচিদেৰ করণীযেন। সো যেনাযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নং খো কল্যাণভত্তিকং গহপতিং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি। অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি আযস্মতা দব্বেন মল্লপুত্তেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘কস্স, ভন্তে, অম্হাকং ঘরে স্ৰাতনায ভত্তং উদ্দিট্ঠ’’ন্তি? ‘‘মেত্তিযভূমজকানং খো, গহপতি, ভিক্খূনং তুম্হাকং ঘরে স্ৰাতনায ভত্তং উদ্দিট্ঠ’’ন্তি। অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি অনত্তমনো অহোসি। কথঞ্হি নাম পাপভিক্খূ অম্হাকং ঘরে ভুঞ্জিস্সন্তীতি ঘরং গন্ত্ৰা দাসিং আণাপেসি – ‘‘যে, জে, স্ৰে ভত্তিকা আগচ্ছন্তি তে কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা কণাজকেন বিলঙ্গদুতিযেন পরিৰিসা’’তি। ‘‘এৰং অয্যা’’তি খো সা দাসী কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো পচ্চস্সোসি। অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ – হিয্যো খো, আৰুসো, অম্হাকং কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো ভত্তং উদ্দিট্ঠং; স্ৰে অম্হে কল্যাণভত্তিকো গহপতি সপুত্তদারো উপতিট্ঠিত্ৰা পরিৰিসিস্সতি; অঞ্ঞে ওদনেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে সূপেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে তেলেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে উত্তরিভঙ্গেন পুচ্ছিস্সন্তীতি। তে তেনেৰ সোমনস্সেন ন চিত্তরূপং রত্তিযা সুপিংসু। অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমিংসু। অদ্দসা খো সা দাসী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ দূরতোৰ আগচ্ছন্তে; দিস্ৰান কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘নিসীদথ, ভন্তে’’তি। অথ খো মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো ন তাৰ ভত্তং সিদ্ধং ভৰিস্সতি যথা মযং কোট্ঠকে নিসীদাপিযামা’’তি [নিসীদাপেয্যামাতি (ক॰)]। অথ খো সা দাসী কণাজকেন [কাণাজকেন (স্যা॰ কং॰)] বিলঙ্গদুতিযেন উপগঞ্ছি – ভুঞ্জথ, ভন্তেতি। ‘‘মযং খো, ভগিনি, নিচ্চভত্তিকা’’তি। ‘‘জানামি অয্যা নিচ্চভত্তিকাতি। অপি চাহং হিয্যোৰ গহপতিনা আণত্তা – ‘যে, জে, স্ৰে ভত্তিকা আগচ্ছন্তি, তে কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা কণাজকেন বিলঙ্গদুতিযেন পরিৰিসা’তি। ভুঞ্জথ, ভন্তে’’তি। অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ – হিয্যো খো, আৰুসো, কল্যাণভত্তিকো গহপতি আরামং অগমাসি দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সন্তিকে। নিস্সংসযং খো মযং দব্বেন মল্লপুত্তেন গহপতিনো অন্তরে পরিভিন্নাতি [সন্তিকে পরিভিন্নাতি (স্যা॰ কং॰)]। তে তেনেৰ দোমনস্সেন ন চিত্তরূপং ভুঞ্জিংসু। অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ পচ্ছাভত্তং পিণ্ডপাতপ্পটিক্কন্তা আরামং গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিসামেত্ৰা বহারামকোট্ঠকে সঙ্ঘাটিপল্লত্থিকায নিসীদিংসু তুণ্হীভূতা মঙ্কুভূতা পত্তক্খন্ধা অধোমুখা পজ্ঝাযন্তাঅপ্পটিভানা। অথ খো মেত্তিযা ভিক্খুনী যেন মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি। এৰং ৰুত্তে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু। দুতিযম্পি খো…পে॰… ততিযম্পি খো মেত্তিযা ভিক্খুনী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি। ততিযম্পি খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু। ‘‘ক্যাহং অয্যানং অপরজ্ঝামি? কিস্স মং অয্যা নালপন্তী’’তি? ‘‘তথা হি পন ত্ৰং, ভগিনি, অম্হে দব্বেন মল্লপুত্তেন ৰিহেঠিযমানে অজ্ঝুপেক্খসী’’তি? ‘‘ক্যাহং, অয্যা, করোমী’’তি? ‘‘সচে খো ত্ৰং, ভগিনি, ইচ্ছেয্যাসি, অজ্জেৰ ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং নাসাপেয্যা’’তি। ‘‘ক্যাহং, অয্যা, করোমি? কিং মযা সক্কা কাতু’’ন্তি? ‘‘এহি ত্ৰং, ভগিনি, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এৰং ৰদেহি – ‘ইদং , ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং, যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং [ততো পৰাতং (সী॰ স্যা॰ কং॰)]; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেনম্হি দব্বেন মল্লপুত্তেন দূসিতা’’’তি। ‘‘এৰং অয্যা’’তি খো মেত্তিযা ভিক্খুনী মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং পটিস্সুত্ৰা [পটিস্সুণিত্ৰা (স্যা॰ কং॰)] যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মেত্তিযা [সা মেত্তিযা (স্যা॰ ক॰)] ভিক্খুনী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইদং, ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং, যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেনম্হি দব্বেন মল্লপুত্তেন দূসিতা’’তি। ১৯৩. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং পটিপুচ্ছি – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি। দুতিযম্পি খো ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি। ততিযম্পি খো ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি। ‘‘ন খো, দব্ব, দব্বা এৰং নিব্বেঠেন্তি। সচে তযা কতং কতন্তি ৰদেহি। সচে অকতং অকতন্তি ৰদেহী’’তি। ‘‘যতোহং, ভন্তে, জাতো নাভিজানামি সুপিনন্তেনপি মেথুনং ধম্মং পটিসেৰিতা, পগেৰ জাগরো’’তি। অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেথ। ইমে চ ভিক্খূ অনুযুঞ্জথা’’তি। ইদং ৰত্ৰা ভগৰা উট্ঠাযাসনা ৰিহারং পাৰিসি। অথ খো তে ভিক্খূ মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেসুং। অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘মাৰুসো, মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেথ, ন সা কিঞ্চি অপরজ্ঝতি; অম্হেহি সা উস্সাহিতা কুপিতেহি অনত্তমনেহি চাৰনাধিপ্পাযেহী’’তি। ‘‘কিং পন তুম্হে, আৰুসো, আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেথা’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং …পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতু। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, দব্বেন মল্লপুত্তেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ইমে মং, ভন্তে, মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। সোহং, ভন্তে, সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো – ‘ইমে মং, ভন্তে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। সোহং [সোহং ভন্তে (ক॰)] সতিৰেপুল্লপ্পত্তো ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি। ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ১৯৪. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দদেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি। সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি। সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ১৯৫. ‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, ধম্মিকানি সতিৰিনযস্স দানানি। সুদ্ধো হোতি ভিক্খু অনাপত্তিকো, অনুৰদন্তি চ নং, যাচতি চ, তস্স সঙ্ঘো সতিৰিনযং দেতি ধম্মেন সমগ্গেন – ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মিকানি সতিৰিনযস্স দানানী’’তি। ৩. অমূল়্হৰিনযো ১৯৬. তেন খো পন সমযেন গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি, চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং খো, আৰুসো , উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা..পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেস্সন্তি – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি! সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে॰… সচ্চং ভগৰা’’তি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতু। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, গগ্গেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সোহং , ভন্তে, অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সোহং অমূল়্হো [সোহং ভন্তে অমূল়্হো (ক॰)] ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ১৯৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণংভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি, মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দদেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণংভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি। সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী , এৰমেতং ধারযামী’’তি। ১৯৮. ‘‘তীণিমানি, ভিক্খৰে, অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি, তীণি ধম্মিকানি। কম্মানি তীণি অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি? ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, যথাসুপিনন্তেনা’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অনুম্মত্তকো উম্মত্তকালযং করোতি – ‘অহম্পি খো এৰং করোমি। তুম্হেপি এৰং করোথ। ময্হম্পি এতং কপ্পতি। তুম্হাকম্পেতং কপ্পতী’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ইমানি তীণি অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি। ১৯৯. ‘‘কতমানি তীণি ধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি? ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অস্সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি ? সো অস্সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, যথা সুপিনন্তেনা’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো উম্মত্তকো উম্মত্তকালযং করোতি – ‘অহম্পি এৰং করোমি। তুম্হেপি এৰং করোথ। ময্হম্পি এতং কপ্পতি। তুম্হাকম্পেতং কপ্পতী’তি। তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি। ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং। ‘‘ইমানি তীণি ধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানী’’তি। ৪. পটিঞ্ঞাতকরণং ২০০. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে॰… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মং কাতব্বং – তজ্জনীযং ৰা, নিযস্সং ৰা, পব্বাজনীযং ৰা, পটিসারণীযং ৰা, উক্খেপনীযং ৰা। যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। ২০১. ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং, এৰং ধম্মিকং। কথঞ্চ, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং? ‘‘ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো , সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো সঙ্ঘাদিসেসেন কারেতি। অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো, থুল্লচ্চযং…পে॰… পাচিত্তিযং…পে॰… পাটিদেসনীযং…পে॰… দুক্কটং…পে॰… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো দুব্ভাসিতেন কারেতি। অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘ভিক্খু সঙ্ঘাদিসেসং…পে॰… থুল্লচ্চযং…পে॰… পাচিত্তিযং…পে॰… পাটিদেসনীযং…পে॰… দুক্কটং…পে॰… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি ? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো পারাজিকেন কারেতি। অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘ভিক্খু দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো, সঙ্ঘাদিসেসং…পে॰… থুল্লচ্চযং…পে॰… পাচিত্তিযং…পে॰… পাটিদেসনীযং…পে॰… দুক্কটং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো দুক্কটেন কারেতি। অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘কথঞ্চ , ভিক্খৰে, ধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং? ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘আম, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো পারাজিকেন কারেতি। ধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। ‘‘ভিক্খু সঙ্ঘাদিসেসং…পে॰… থুল্লচ্চযং…পে॰… পাচিত্তিযং…পে॰… পাটিদেসনীযং…পে॰… দুক্কটং…পে॰… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি। তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘আম, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো’তি। তং সঙ্ঘো দুব্ভাসিতেন কারেতি। ধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং। এৰং খো, ভিক্খৰে, ধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণ’’ন্তি। ৫. যেভুয্যসিকা ২০২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সঙ্ঘমজ্ঝে ভণ্ডনজাতা কলহজাতা ৰিৰাদাপন্না অঞ্ঞমঞ্ঞং মুখসত্তীহি ৰিতুদন্তা ৰিহরন্তি, ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং যেভুয্যসিকায ৰূপসমেতুং। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতুঞ্চ জানেয্য। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ২০৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সলাকগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ২০৪. ‘‘দসযিমে , ভিক্খৰে, অধম্মিকা সলাকগ্গাহা, দস ধম্মিকা [দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা (ক॰)]। কতমে দস অধম্মিকা সলাকগ্গাহা? ওরমত্তকঞ্চ অধিকরণং হোতি, ন চ গতিগতং হোতি, ন চ সরিতসারিতং হোতি, জানাতি অধম্মৰাদী বহুতরাতি, অপ্পেৰ নাম অধম্মৰাদী বহুতরা অস্সূতি, জানাতি সঙ্ঘো ভিজ্জিস্সতীতি, অপ্পেৰ নাম সঙ্ঘো ভিজ্জেয্যাতি, অধম্মেন গণ্হন্তি, ৰগ্গা গণ্হন্তি, ন চ যথাদিট্ঠিযা গণ্হন্তি – ইমে দস অধম্মিকা সলাকগ্গাহা। ‘‘কতমে দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা? ন চ ওরমত্তকং অধিকরণং হোতি, গতিগতঞ্চ হোতি, সরিতসারিতঞ্চ হোতি, জানাতি ধম্মৰাদী বহুতরাতি, অপ্পেৰ নাম ধম্মৰাদী বহুতরা অস্সূতি, জানাতি সঙ্ঘো ন ভিজ্জিস্সতীতি, অপ্পেৰ নাম সঙ্ঘো ন ভিজ্জেয্যাতি, ধম্মেন গণ্হন্তি, সমগ্গা গণ্হন্তি, যথাদিট্ঠিযা চ গণ্হন্তি – ইমে দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা’’তি। ৬. তস্সপাপিযসিকা ২০৫. তেন খো পন সমযেন উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানিস্সতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানিস্সতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সতি, সম্পজানমুসা ভাসিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে॰… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতু। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং। পঠমং উপৰাল়ো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ২০৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ‘ভাসতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি। সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি। যস্সাযস্মতো খমতি উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘কতং সঙ্ঘেন উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ২০৭. ‘‘পঞ্চিমানি , ভিক্খৰে, ধম্মিকানি তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণানি। অসুচি চ হোতি, অলজ্জী চ, সানুৰাদো চ, তস্স সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি ধম্মেন, সমগ্গেন – ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মিকানি তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণানি। অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং ২০৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ। অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছাকতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি…পে॰… অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ। ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং ২০৯. ‘‘তীহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ। সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছাকতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি…পে॰… ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ। আকঙ্খমানছক্কং ২১০. ‘‘তীহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে॰…। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে॰… বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। ‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। একো ভণ্ডনকারকো হোতি…পে॰… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। ‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে…পে॰…। ‘‘অপরেসম্পি , ভিক্খৰে…পে॰… একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। অট্ঠারসৰত্তং ২১১. ‘‘তস্সপাপিযসিকাকম্মকতেন , ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং। তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা…পে॰… ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি। অথ খো সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং অকাসি। ৭. তিণৰত্থারকং ২১২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায [কক্খল়তায ৰাল়তায (স্যা॰ কং॰)] ভেদায সংৰত্তেয্য। কথং নু খো অম্হেহি পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং । তত্র চে ভিক্খূনং [তত্র চে ভিক্খৰে ভিক্খূনং (স্যা॰)] এৰং হোতি – ‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং; সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্যা’তি, অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ৰূপসমেতব্বং। সব্বেহেৰ একজ্ঝং সন্নিপতিতব্বং, সন্নিপতিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্য, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি। ‘‘একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি। ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি। ২১৩. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ২১৪. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, তে ভিক্খূ তাহি আপত্তীহি ৰুট্ঠিতা হোন্তি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, ঠপেত্ৰা দিট্ঠাৰিকম্মং , ঠপেত্ৰা যে ন তত্থ হোন্তী’’তি। ৮. অধিকরণং ২১৫. তেন খো পন সমযেন (ভিক্খূপি ভিক্খূহি ৰিৰদন্তি,) [( ) নত্থি (সী॰ স্যা॰ কং॰)] ভিক্খূপি ভিক্খুনীহি ৰিৰদন্তি, ভিক্খুনিযোপি ভিক্খূহি ৰিৰদন্তি, ছন্নোপি ভিক্খু ভিক্খুনীনং অনুপখজ্জ ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰিৰদতি, ভিক্খুনীনং পক্খং গাহেতি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছন্নো ভিক্খু ভিক্খুনীনং অনুপখজ্জ ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰিৰদিস্সতি, ভিক্খুনীনং পক্খং গাহেস্সতীতি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে॰… সচ্চং ভগৰা’’তি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – [পরি॰ ২৭৫] ‘‘চত্তারিমানি, ভিক্খৰে, অধিকরণানি – ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং [কিচ্চাধিকরণঞ্চ (ক॰)]। ‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং [পরি॰ ৩১৪]? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ [ভিক্খূ ভিক্খুং (ক॰)] ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপ্পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা , লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা? যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং? [পরি॰ ৩১৫] ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অনুৰদন্তি সীলৰিপত্তিযা ৰা আচারৰিপত্তিযা ৰা দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং? পঞ্চপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং, সত্তপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং । ‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং? [পরি॰ ৩১৭] যা সঙ্ঘস্স কিচ্চযতা, করণীযতা, অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং। ২১৬. ‘‘ৰিৰাদাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং। তীণিপি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং, তীণিপি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং। [পরি॰ ২৭২; অ॰ নি॰ ২.৩৫-৩৬; ম॰ নি॰ ৩.৪৪]কতমানি ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো , সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে॰… সঙ্ঘেপি…পে॰… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে ৰিৰাদং জনেতি। যো হোতি ৰিৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ। এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানং হোতি। এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি। [পরি॰২৭২] ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু মক্খী হোতি পল়াসী…পে॰… ইস্সুকী হোতি মচ্ছরী , সঠো হোতি মাযাৰী, পাপিচ্ছো হোতি মিচ্ছাদিট্ঠী, সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে॰… সঙ্ঘেপি…পে॰… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে ৰিৰাদং জনেতি। যো হোতি ৰিৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ। এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানং হোতি। এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি। ইমানি ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমানি তীণি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ লুদ্ধচিত্তা ৰিৰদন্তি, দুট্ঠচিত্তা ৰিৰদন্তি, মূল়্হচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপ্পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা, লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। ইমানি তীণি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমানি তীণি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অলুদ্ধচিত্তা ৰিৰদন্তি, অদুট্ঠচিত্তা ৰিৰদন্তি, অমূল়্হচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে॰… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। ইমানি তীণি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং। ২১৭. [পরি॰ ২৭২] ‘‘অনুৰাদাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। তীণিপি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, তীণিপি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, কাযোপি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, ৰাচাপি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমানি ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে॰… সঙ্ঘেপি…পে॰… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে অনুৰাদং জনেতি। যো হোতি অনুৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ। এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানং হোতি। এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু মক্খী হোতি পল়াসী…পে॰… ইস্সুকী হোতি মচ্ছরী, সঠো হোতি মাযাৰী, পাপিচ্ছো হোতি মিচ্ছাদিট্ঠী, সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি। যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো , ধম্মেপি…পে॰… সঙ্ঘেপি…পে॰… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে অনুৰাদং জনেতি। যো হোতি অনুৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ। এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযত্তিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ। এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানং হোতি। এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি। ইমানি ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমানি তীণি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং লুদ্ধচিত্তা অনুৰদন্তি, দুট্ঠচিত্তা অনুৰদন্তি, মূল়্হচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। ইমানি তীণি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমানি তীণি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অলুদ্ধচিত্তা অনুৰদন্তি, অদুট্ঠচিত্তা অনুৰদন্তি, অমূল়্হচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচরৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। ইমানি তীণি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমো কাযো [কতমো চ কাযো (স্যা॰ কং॰)] অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধেকচ্চো দুব্বণ্ণো হোতি, দুদ্দস্সিকো, ওকোটিমকো, বহ্ৰাবাধো, কাণো ৰা, কুণী ৰা, খঞ্জো ৰা, পক্খহতো ৰা, যেন নং অনুৰদন্তি। অযং কাযো অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ‘‘কতমা ৰাচা অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধেকচ্চো দুব্বচো হোতি, মম্মনো, এল়গলৰাচো, যায নং অনুৰদন্তি। অযং ৰাচা অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং। ২১৮. ‘‘আপত্তাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ আপত্তিসমুট্ঠানা আপত্তাধিকরণস্স মূলং। অত্থাপত্তি কাযতো সমুট্ঠাতি, ন ৰাচতো, ন চিত্ততো। অত্থাপত্তি ৰাচতো সমুট্ঠাতি, ন কাযতো, ন চিত্ততো। অত্থাপত্তি কাযতো চ ৰাচতো চ সমুট্ঠাতি, ন চিত্ততো। অত্থাপত্তি কাযতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি, ন ৰাচতো। অত্থাপত্তি ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি, ন কাযতো। অত্থাপত্তি কাযতো চ ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি। ইমে ছ আপত্তিসমুট্ঠানা আপত্তাধিকরণস্স মূলং। ২১৯. ‘‘কিচ্চাধিকরণস্স কিং মূলং? কিচ্চাধিকরণস্স একং মূলং – সঙ্ঘো। ২২০. ‘‘ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং। ৰিৰাদাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং। তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ কুসলচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে॰… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং। ‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং অকুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অকুসলচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে॰… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং অকুসলং। ‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং অব্যাকতং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অব্যাকতচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে॰… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং অব্যাকতং। ২২১. ‘‘অনুৰাদাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং। অনুৰাদাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং। তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং কুসলং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং কুসলচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং কুসলং। ‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং অকুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অকুসলচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং অকুসলং। ‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং অব্যাকতং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অব্যাকতচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং অব্যাকতং। ২২২. ‘‘আপত্তাধিকরণং কুসলং [ইদং পদং কেসুচি নত্থি], অকুসলং, অব্যাকতং? আপত্তাধিকরণং সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং; নত্থি আপত্তাধিকরণং কুসলং। তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং অকুসলং? যং জানন্তো সঞ্জানন্তো চেচ্চ অভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং অকুসলং। ‘‘তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং অব্যাকতং? যং অজানন্তো অসঞ্জানন্তো অচেচ্চ অনভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং অব্যাকতং। ২২৩. ‘‘কিচ্চাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং? কিচ্চাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং। তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং কুসলং? যং সঙ্ঘো কুসলচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং কুসলং। ‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং অকুসলং? যং সঙ্ঘো অকুসলচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং অকুসলং। ‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং অব্যাকতং? যং সঙ্ঘো অব্যাকতচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং অব্যাকতং। ২২৪. [পরি॰ ৩৫৫] ‘‘ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং, ৰিৰাদো নো অধিকরণং, অধিকরণং নো ৰিৰাদো, অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ। সিযা ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং, সিযা ৰিৰাদো নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো ৰিৰাদো, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ। ‘‘তত্থ কতমো ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে॰… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – অযং ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমো ৰিৰাদো নো অধিকরণং? মাতাপি পুত্তেন ৰিৰদতি, পুত্তোপি মাতরা ৰিৰদতি, পিতাপি পুত্তেন ৰিৰদতি, পুত্তোপি পিতরা ৰিৰদতি, ভাতাপি ভাতরা ৰিৰদতি, ভাতাপি ভগিনিযা ৰিৰদতি, ভগিনীপি ভাতরা ৰিৰদতি, সহাযোপি সহাযেন ৰিৰদতি – অযং ৰিৰাদো নো অধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো ৰিৰাদো? অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো ৰিৰাদো। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ? ৰিৰাদাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ। ২২৫. [পরি॰ ৩৫৬] ‘‘অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং, অনুৰাদো নো অধিকরণং, অধিকরণং নো অনুৰাদো, অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ। সিযা অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং, সিযা অনুৰাদো নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো অনুৰাদো, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ। ‘‘তত্থ কতমো অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা , দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা। যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনাঅনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – অযং অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমো অনুৰাদো নো অধিকরণং? মাতাপি পুত্তং অনুৰদতি, পুত্তোপি মাতরং অনুৰদতি, পিতাপি পুত্তং অনুৰদতি, পুত্তোপি পিতরং অনুৰদতি, ভাতাপি ভাতরং অনুৰদতি, ভাতাপি ভগিনিং অনুৰদতি, ভগিনীপি ভাতরং অনুৰদতি, সহাযোপি সহাযং অনুৰদতি – অযং অনুৰাদো নো অধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো অনুৰাদো? আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং, ৰিৰাদাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো অনুৰাদো। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ? অনুৰাদাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ। ২২৬. [পরি॰ ৩৫৭] ‘‘আপত্তি আপত্তাধিকরণং, আপত্তি নো অধিকরণং, অধিকরণং নো আপত্তি, অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ। সিযা আপত্তি আপত্তাধিকরণং, সিযা আপত্তি নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো আপত্তি, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ। ‘‘তত্থ কতমং আপত্তি আপত্তাধিকরণং? পঞ্চপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং, সত্তপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং – অযং আপত্তি আপত্তাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং আপত্তি নো অধিকরণং? সোতাপত্তি সমাপত্তি – অযং আপত্তি নো অধিকরণং । ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো আপত্তি? কিচ্চাধিকরণং, ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো আপত্তি। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ? আপত্তাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ। ২২৭. [পরি॰ ৩৫৮] ‘‘কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং, কিচ্চং নো অধিকরণং, অধিকরণং নো কিচ্চং, অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ। সিযা কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং, সিযা কিচ্চং নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো কিচ্চং, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ। ‘‘তত্থ কতমং কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং? যা সঙ্ঘস্স কিচ্চযতা, করণীযতা, অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং কিচ্চং নো অধিকরণং? আচরিযকিচ্চং, উপজ্ঝাযকিচ্চং, সমানুপজ্ঝাযকিচ্চং, সমানাচরিযকিচ্চং – ইদং কিচ্চং নো অধিকরণং। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো কিচ্চং? ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো কিচ্চং। ‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ? কিচ্চাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ। ৯. অধিকরণৰূপসমনসমথো সম্মুখাৰিনযো ২২৮. [পরি॰ ২৯২-২৯৩, ৩০৭ আদযো] ‘‘ৰিৰাদাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? ৰিৰাদাধিকরণং দ্ৰীহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, যেভুয্যসিকায চ। সিযা ৰিৰাদাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম যেভুয্যসিকং, একেন সমথেন সমেয্য – সম্মুখাৰিনযেনাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা, লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা। ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা। কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা। কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা ? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা। কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। ২২৯. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং তস্মিং আৰাসে ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি, যস্মিং আৰাসে সম্বহুলা [বহুতরা (সী॰ স্যা॰)] ভিক্খূ, সো আৰাসো গন্তব্বো। তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং আৰাসং গচ্ছন্তা অন্তরামগ্গে সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন । কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা। কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা। কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা। কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। ২৩০. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং আৰাসং আগচ্ছন্তা অন্তরামগ্গে ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি, তং আৰাসং গন্ত্ৰা আৰাসিকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘ইদং খো, আৰুসো, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং; সাধাযস্মন্তা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেন্তু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’তি। ‘‘সচে , ভিক্খৰে, আৰাসিকা ভিক্খূ ৰুড্ঢতরা হোন্তি, আগন্তুকা ভিক্খূ নৰকতরা, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘ইঙ্ঘ তুম্হে, আযস্মন্তো, মুহুত্তং একমন্তং হোথ, যাৰ মযং মন্তেমা’তি। সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকা ভিক্খূ নৰকতরা হোন্তি, আগন্তুকা ভিক্খূ ৰুড্ঢতরা, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘তেন হি তুম্হে, আযস্মন্তো, মুহুত্তং ইধেৰ তাৰ হোথ, যাৰ মযং মন্তেমা’তি। ‘‘সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং এৰং হোতি – ‘ন মযং সক্কোম ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেনা’তি, ন তং অধিকরণং আৰাসিকেহি ভিক্খূহি সম্পটিচ্ছিতব্বং। সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং এৰং হোতি – ‘সক্কোম মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেনা’তি, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘সচে তুম্হে, আযস্মন্তো, অম্হাকং ইমং অধিকরণং যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং আরোচেস্সথ, যথা চ মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেস্সাম ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি। এৰং মযং ইমং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিস্সাম। নো চে তুম্হে, আযস্মন্তো, অম্হাকং ইমং অধিকরণং যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং আরোচেস্সথ, যথা চ মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেস্সাম ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা ন সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি, ন মযং ইমং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিস্সামা’তি। এৰং সুপরিগ্গহিতং খো, ভিক্খৰে, কত্ৰা আৰাসিকেহি ভিক্খূহি তং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিতব্বং। ‘‘তেহি, ভিক্খৰে, আগন্তুকেহি ভিক্খূহি আৰাসিকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং আরোচেস্সাম। সচে আযস্মন্তা সক্কোন্তি এত্তকেন ৰা এত্তকেন ৰা অন্তরেন ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি। এৰং মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং নিয্যাদেস্সাম। নো চে আযস্মন্তা সক্কোন্তি এত্তকেন ৰা এত্তকেন ৰা অন্তরেন ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা ন সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি, ন মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং নিয্যাদেস্সাম । মযমেৰ ইমস্স অধিকরণস্স সামিনো ভৰিস্সামা’তি। এৰং সুপরিগ্গহিতং খো, ভিক্খৰে, কত্ৰা আগন্তুকেহি ভিক্খূহি তং অধিকরণং আৰাসিকানং ভিক্খূনং নিয্যাদেতব্বং। ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। উব্বাহিকাযৰূপসমনং ২৩১. ‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি [অনগ্গানি (সী॰)] চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স [ন চেতস্স (ক॰)] ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি, অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং। ‘‘দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু উব্বাহিকায সম্মন্নিতব্বো – সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি, ধাতা [ধতা (সী॰ স্যা॰)] ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা; উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো ; ৰিনযে খো পন ঠিতো [ছেকো (ক॰)] হোতি অসংহীরো; পটিবলো হোতি উভো অত্থপচ্চত্থিকে অস্সাসেতুং সঞ্ঞাপেতুং নিজ্ঝাপেতুং পেক্খেতুং পসাদেতুং; অধিকরণসমুপ্পাদৰূপসমনকুসলো হোতি; অধিকরণং জানাতি; অধিকরণসমুদযং জানাতি; অধিকরণনিরোধং জানাতি; অধিকরণনিরোধগামিনিপটিপদং জানাতি। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি দসহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং উব্বাহিকায সম্মন্নিতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ২৩২. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামঞ্চ ইত্থন্নামঞ্চ ভিক্খুং সম্মন্নেয্য উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি। সঙ্ঘো ইত্থন্নামঞ্চ ইত্থন্নামঞ্চ ভিক্খুং সম্মন্নতি উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স চ ইত্থন্নামস্স চ ভিক্খুনো সম্মুতি উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো চ ইত্থন্নামো চ ভিক্খু উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং। ২৩৩. ‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে তত্রাস্স ভিক্খু ধম্মকথিকো, তস্স নেৰ সুত্তং আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো, সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু ধম্মকথিকো। ইমস্স নেৰ সুত্তং আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো। সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং , ইত্থন্নামং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অৰসেসা ইমংঅধিকরণং ৰূপসমেয্যামাতি। ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং। ‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে তত্রাস্স ভিক্খু ধম্মকথিকো, তস্স সুত্তঞ্হি খো আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো, সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু ধম্মকথিকো। ইমস্স সুত্তঞ্হি খো আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো। সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইত্থন্নামং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অৰসেসা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামাতি। ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং। যেভুয্যসিকাৰিনযো ২৩৪. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তং অধিকরণং সঙ্ঘস্স নিয্যাদেতব্বং – ‘ন মযং [ন চ মযং (ক॰)], ভন্তে, সক্কোম ইমং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, সঙ্ঘোৰ ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতূ’তি। অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং যেভুয্যসিকায ৰূপসমেতুং। পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতঞ্চ জানেয্য…পে॰… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো। পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সলাকগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা সলাকা গাহেতব্বা। যথা বহুতরা ভিক্খূ ধম্মৰাদিনো ৰদন্তি তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বং। ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, যেভুয্যসিকায চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা। কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা। কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা । কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। কা চ তত্থ যেভুয্যসিকায? যা যেভুয্যসিকাকম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – অযং তত্থ যেভুয্যসিকায। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিয’’ন্তি। তিৰিধসলাকগ্গাহো ২৩৫. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা এৰং জাতং এৰং সমুপ্পন্নং অধিকরণং হোতি। অথ খো তে ভিক্খূ – অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন – অস্সোসুং খো অমুকস্মিং কির আৰাসে সম্বহুলা থেরা ৰিহরন্তি বহুস্সুতা আগতাগমা ধম্মধরা ৰিনযধরা মাতিকাধরা পণ্ডিতা ৰিযত্তা মেধাৰিনো লজ্জিনো কুক্কুচ্চকা সিক্খাকামা। তে চে থেরা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, এৰমিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সাতি। অথ খো তে ভিক্খূ তং আৰাসং গন্ত্ৰা তে থেরে এতদৰোচুং – ‘‘ইদং, ভন্তে, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং। সাধু, ভন্তে, থেরা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেন্তু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’’তি। অথ খো তে থেরা – যথা সাৰত্থিযা সঙ্ঘেন অধিকরণং ৰূপসমিতং তথা সুৰূপসন্তন্তি [যথা সুৰূপসন্তং (সী॰ স্যা॰)] – তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেসুং । অথ খো তে ভিক্খূ – অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা সম্বহুলানং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন – অস্সোসুং খো অমুকস্মিং কির আৰাসে তযো থেরা ৰিহরন্তি…পে॰… দ্ৰে থেরা ৰিহরন্তি…পে॰… একো থেরো ৰিহরতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো। সো চে থেরো ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্য ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, এৰমিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সাতি। অথ খো তে ভিক্খূ তং আৰাসং গন্ত্ৰা তং থেরং এতদৰোচুং – ‘‘ইদং, ভন্তে, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং। সাধু, ভন্তে, থেরো ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’’তি। অথ খো সো থেরো – যথা সাৰত্থিযা সঙ্ঘেন অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা সম্বহুলেহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা তীহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা দ্ৰীহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, তথা সুৰূপসন্তন্তি – তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেসি। অথ খো তে ভিক্খূ অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা সম্বহুলানং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা তিণ্ণং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা দ্ৰিন্নং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা একস্স থেরস্স অধিকরণৰূপসমনেন, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘নিহতমেতং, ভিক্খৰে, অধিকরণং সন্তং ৰূপসন্তং সুৰূপসন্তং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, তেসং ভিক্খূনং সঞ্ঞত্তিযা তযো সলাকগ্গাহে – গূল়্হকং, সকণ্ণজপ্পকং, ৰিৰটকং। ‘‘কথঞ্চ , ভিক্খৰে, গূল়্হকো সলাকগ্গাহো হোতি? তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা সলাকাযো ৰণ্ণাৰণ্ণাযো কত্ৰা একমেকো ভিক্খু উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা, অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা। যং ইচ্ছসি তং গণ্হাহী’তি। গহিতে ৰত্তব্বো – ‘মা চ কস্সচি দস্সেহী’তি। সচে জানাতি – অধম্মৰাদী বহুতরাতি, দুগ্গহোতি, পচ্চুক্কড্ঢিতব্বং। সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, সুগ্গহোতি, সাৰেতব্বং। এৰং খো, ভিক্খৰে, গূল়্হকো সলাকগ্গাহো হোতি। ‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, সকণ্ণজপ্পকো সলাকগ্গাহো হোতি? তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা একমেকস্স ভিক্খুনো উপকণ্ণকে আরোচেতব্বং – ‘অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা, অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা। যং ইচ্ছসি তং গণ্হাহী’তি। গহিতে ৰত্তব্বো – ‘মা চ কস্সচি আরোচেহী’তি। সচে জানাতি – অধম্মৰাদী বহুতরাতি, দুগ্গহোতি, পচ্চুক্কড্ঢিতব্বং। সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, সুগ্গহোতি, সাৰেতব্বং। এৰং খো, ভিক্খৰে, সকণ্ণজপ্পকো সলাকগ্গাহো হোতি। ‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ৰিৰটকো সলাকগ্গাহো হোতি? সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, ৰিস্সট্ঠেনেৰ ৰিৰটেন গাহেতব্বো । এৰং খো, ভিক্খৰে, ৰিৰটকো সলাকগ্গাহো হোতি। ইমে খো, ভিক্খৰে, তযো সলাকগ্গাহা’’তি। সতিৰিনযো ২৩৬. [পরি॰ ২৯২-২৯৩, ৩০৭ আদযো] ‘‘অনুৰাদাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? অনুৰাদাধিকরণং চতূহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, সতিৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চ। সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – অমূল়্হৰিনযঞ্চ, তস্সপাপিযসিকঞ্চ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, সতিৰিনযেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। তস্স খো, ভিক্খৰে [তস্স খো তং ভিক্খৰে (স্যা॰ ক॰)], ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো দাতব্বো। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গ করিত্ৰা…পে॰… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মং, ভন্তে, ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। সোহং, ভন্তে , সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো। ব্যত্তেনং ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ভিক্খূ ইত্থন্নামং ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। সো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি । যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দদেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ভিক্খূ ইত্থন্নামং ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি। সো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি। সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ সতিৰিনযেন চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা , ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ অনুৰদতি, যঞ্চ অনুৰদতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। কিঞ্চ তত্থ সতিৰিনযস্মিং? যা সতিৰিনযস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ সতিৰিনযস্মিং। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। অমূল়্হৰিনযো ২৩৭. ‘‘সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – সতিৰিনযঞ্চ, তস্সপাপিযসিকঞ্চ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো । তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। ‘‘তস্স খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো দাতব্বো। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা…পে॰… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি । এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। ‘সোহং, ভন্তে, অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দদেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি । সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো। তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। নাহং তং সরামি। মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি। এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি। সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… কিঞ্চ তত্থ অমূল়্হৰিনযস্মিং ? যা অমূল়্হৰিনযস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ অমূল়্হৰিনযস্মিং। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। তস্সপাপিযসিকাৰিনযো ২৩৮. ‘‘সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – সতিৰিনযঞ্চ, অমূল়্হৰিনযঞ্চ ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুং সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা চোদেতি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। তমেনং সো নিব্বেঠেন্তং অতিৰেঠেতি – ‘ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা। সরামি চ খো অহং, আৰুসো, এৰরূপিং অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি। তমেনং সো নিব্বেঠেন্তং অতিৰেঠেতি – ‘ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। সো এৰং ৰদেতি – ‘ইমঞ্হি নামাহং, আৰুসো, অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপুট্ঠো পটিজানিস্সামি। কিং পনাহং এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা, পুট্ঠো ন পটিজানিস্সামী’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ইমঞ্হি নাম ত্ৰং, আৰুসো, অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপুট্ঠো ন পটিজানিস্সসি। কিং পন ত্ৰং এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা, অপুট্ঠো পটিজানিস্সসি? ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। সো এৰং ৰদেসি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা। দৰা মে এতং ৰুত্তং, রৰা মে এতং ৰুত্তং – নাহং তং সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি। তস্স খো, ভিক্খৰে [তস্স খো তং ভিক্খৰে (ক॰) তস্স খ্ৰতং ভিক্খৰে (স্যা॰)], ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং কাতব্বং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনাঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনাঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি। সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘কতং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা…পে॰… কা চ তত্থ তস্সপাপিযসিকায? যা তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – অযং তত্থ তস্সপাপিযসিকায। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। পটিঞ্ঞাতকরণং ২৩৯. [পরি॰ ২৯৫, ৩০৬, ৩০৮ আদযো] ‘‘আপত্তাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? আপত্তাধিকরণং তীহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ, তিণৰত্থারকেন চ। সিযা আপত্তাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম – তিণৰত্থারকং, দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু লহুকং আপত্তিং আপন্নো হোতি। তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি। তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি। ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। কিঞ্চ তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং? যা পটিঞ্ঞাতকরণস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং। এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং। নো চে লভেথ, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্বহুলে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি, ৰিৰরতি, উত্তানিং করোতি দেসেতি। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যন্তি। তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি। ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। কিঞ্চ তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং? যা পটিঞ্ঞাতকরণস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং। এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং। নো চে লভেথ, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি, ৰিৰরতি, উত্তানিং করোতি, দেসেতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যন্তি। তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি। ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ । কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে॰… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। তিণৰত্থারকং ২৪০. ‘‘সিযা আপত্তাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম – পটিঞ্ঞাতকরণং, দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, তিণৰত্থারকেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং। যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং। তত্র চে ভিক্খূনং এৰং হোতি – ‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্যা’তি। অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ৰূপসমেতব্বং। সব্বেহেৰ একজ্ঝং সন্নিপতিতব্বং, সন্নিপতিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য । যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্য, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি। ‘‘একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি। ২৪১. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি। ২৪২. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং। সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য। অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন , ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘অথাপরেসং…পে॰… এৰমেতং ধারযামী’’তি। ‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং। কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, তিণৰত্থারকেন চ। কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা। ‘‘কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা। ‘‘কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা , ৰিনযসম্মুখতা। ‘‘কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা। ‘‘কিঞ্চ তত্থ তিণৰত্থারকস্মিং? যা তিণৰত্থারকস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ তিণৰত্থারকস্মিং। এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং। [পরি॰ ২৯৫, ৩০৭, ৩০৮] ‘‘কিচ্চাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? কিচ্চাধিকরণং একেন সমথেন সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেনা’’তি। সমথক্খন্ধকং নিট্ঠিতং চতুত্থং। |
Copyright © 2011 Bangladesh Buddhist. All rights reserved |