৬৩. তেন খো পন সমযেন অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতা মাগধিকা কুলপুত্তা ভগৰতি ব্রহ্মচরিযং চরন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – অপুত্তকতায পটিপন্নো সমণো গোতমো, ৰেধব্যায পটিপন্নো সমণো গোতমো, কুলুপচ্ছেদায পটিপন্নো সমণো গোতমো, ইদানি অনেন জটিলসহস্সং পব্বাজিতং, ইমানি চ অড্ঢতেয্যানি পরিব্বাজকসতানি সঞ্চযানি [সঞ্জেয্যানি (সী॰), সঞ্জযানি (স্যা॰)] পব্বাজিতানি। ইমে চ অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতা মাগধিকা কুলপুত্তা সমণে গোতমে ব্রহ্মচরিযং চরন্তীতি। অপিস্সু ভিক্খূ দিস্ৰা ইমায গাথায চোদেন্তি –
‘‘আগতো খো মহাসমণো, মাগধানং গিরিব্বজং। সব্বে সঞ্চযে নেত্ৰান [সঞ্জেয্যকে নেত্ৰা (সী॰)], কংসু দানি নযিস্সতী’’তি॥ অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ন, ভিক্খৰে, সো সদ্দো চিরং ভৰিস্সতি, সত্তাহমেৰ ভৰিস্সতি, সত্তাহস্স অচ্চযেন অন্তরধাযিস্সতি। তেন হি, ভিক্খৰে, যে তুম্হে ইমায গাথায চোদেন্তি – ‘‘আগতো খো মহাসমণো, মাগধানং গিরিব্বজং। সব্বে সঞ্চযে নেত্ৰান, কংসু দানি নযিস্সতী’’তি॥ তে তুম্হে ইমায গাথায পটিচোদেথ – ‘‘নযন্তি ৰে মহাৰীরা, সদ্ধম্মেন তথাগতা। ধম্মেন নযমানানং [নীযমানানং (ক॰)], কা উসূযা [উস্সুযা (ক॰)] ৰিজানত’’ন্তি॥ তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খূ দিস্ৰা ইমায গাথায চোদেন্তি – ‘‘আগতো খো মহাসমণো, মাগধানং গিরিব্বজং। সব্বে সঞ্চযে নেত্ৰান, কংসু দানি নযিস্সতী’’তি॥ ভিক্খূ তে মনুস্সে ইমায গাথায পটিচোদেন্তি – ‘‘নযন্তি ৰে মহাৰীরা, সদ্ধম্মেন তথাগতা। ধম্মেন নযমানানং, কা উসূযা ৰিজানত’’ন্তি॥ মনুস্সা ধম্মেন কির সমণা সক্যপুত্তিযা নেন্তি নো অধম্মেনাতি সত্তাহমেৰ সো সদ্দো অহোসি, সত্তাহস্স অচ্চযেন অন্তরধাযি। সারিপুত্তমোগ্গল্লানপব্বজ্জাকথা নিট্ঠিতা। চতুত্থভাণৰারো নিট্ঠিতো। ১৫. উপজ্ঝাযৰত্তকথা ৬৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অনুপজ্ঝাযকা অনাচরিযকা [ইদং পদং সী॰ স্যা॰ পোত্থকেসু নত্থি] অনোৰদিযমানা অননুসাসিযমানা দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরন্তি; মনুস্সানং [তে মনুস্সানং (ক॰)] ভুঞ্জমানানং উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিখাদনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিসাযনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি; সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জন্তি; ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরিস্সন্তি; মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং, উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিখাদনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিসাযনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি; সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি; ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরিস্সন্তি সেয্যথাপি ব্রাহ্মণা ব্রাহ্মণভোজনে’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা সন্তুট্ঠা লজ্জিনো কুক্কুচ্চকা সিক্খাকামা, তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরিস্সন্তি; মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং, উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিখাদনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিসাযনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি; সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি; ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরিস্সন্তী’’তি। অথ খো তে ভিক্খূ…পে॰… ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরন্তি, মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং উপরি ভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিখাদনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিসাযনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জন্তি, ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তেসং মোঘপুরিসানং অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং। কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরিস্সন্তি, মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিখাদনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিসাযনীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি, ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরিস্সন্তি। নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায, পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায। অথ খ্ৰেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানঞ্চেৰ অপ্পসাদায, পসন্নানঞ্চ একচ্চানং অঞ্ঞথত্তাযা’’তি। অথ খো ভগৰা তে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা দুব্ভরতায দুপ্পোসতায মহিচ্ছতায অসন্তুট্ঠিতায [অসন্তুট্ঠিযা (সী॰), অসন্তুট্ঠতায (স্যা)] সঙ্গণিকায কোসজ্জস্স অৰণ্ণং ভাসিত্ৰা অনেকপরিযাযেন সুভরতায সুপোসতায অপ্পিচ্ছস্স সন্তুট্ঠস্স সল্লেখস্স ধুতস্স পাসাদিকস্স অপচযস্স ৰীরিযারম্ভস্স [ৰিরিযারম্ভস্স (সী॰ স্যা॰)] ৰণ্ণং ভাসিত্ৰা ভিক্খূনং তদনুচ্ছৰিকং তদনুলোমিকং ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ৬৫. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযং। উপজ্ঝাযো, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকম্হি পুত্তচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি , সদ্ধিৰিহারিকো উপজ্ঝাযম্হি পিতুচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি। এৰং তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিনো ৰিহরন্তা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ৰুড্ঢিং ৰিরুল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জিস্সন্তি। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযো গহেতব্বো – একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘উপজ্ঝাযো মে, ভন্তে, হোহি; উপজ্ঝাযো মে, ভন্তে, হোহি; উপজ্ঝাযো মে, ভন্তে, হোহী’তি। সাহূতি ৰা লহূতি ৰা ওপাযিকন্তি ৰা পতিরূপন্তি ৰা পাসাদিকেন সম্পাদেহীতি ৰা কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায [ন ৰাচায (ক॰)] ৰিঞ্ঞাপেতি, গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো; ন কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি , ন কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো। ৬৬. [চূল়ৰ॰ ৩৭৬ আদযো]‘‘সদ্ধিৰিহারিকেন, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং। তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ‘‘কালস্সেৰ ৰুট্ঠায উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং। সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা। যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং। উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে উপজ্ঝাযো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো [সউদকো (ক॰)] দাতব্বো। সচে উপজ্ঝাযো পচ্ছাসমণং আকঙ্খতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং। নাতিদূরে গন্তব্বং, নাচ্চাসন্নে গন্তব্বং, পত্তপরিযাপন্নং পটিগ্গহেতব্বং। ন উপজ্ঝাযস্স ভণমানস্স অন্তরন্তরা কথা ওপাতেতব্বা। উপজ্ঝাযো আপত্তিসামন্তা ভণমানো নিৰারেতব্বো। ‘‘নিৰত্তন্তেন পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং। সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং; চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং, চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি। ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং। ‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, উপজ্ঝাযো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো। উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো । ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে উপজ্ঝাযো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং। সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং। সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং। ‘‘সচে উপজ্ঝাযো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায উপজ্ঝাযস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা। সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং। ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা। জন্তাঘরে উপজ্ঝাযস্স পরিকম্মং কাতব্বং। জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং। ‘‘উদকেপি উপজ্ঝাযস্স পরিকম্মং কাতব্বং। নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। সচে উদ্দিসাপেতুকামো হোতি, উদ্দিসিতব্বো। সচে পরিপুচ্ছিতুকামো হোতি, পরিপুচ্ছিতব্বো। ‘‘যস্মিং ৰিহারে উপজ্ঝাযো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো। ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। ভিসিবিব্বোহনং [ভিসিবিম্বোহনং (সী॰ স্যা॰)] নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো। পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন , অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা। খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো। অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা। সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি। সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং। ‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা। মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো। পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো। অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। ‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা। সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা। ‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং। সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো। সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা। সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং। ‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে উপজ্ঝাযস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে উপজ্ঝাযস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা । সচে উপজ্ঝাযো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি। সচে উপজ্ঝাযো মূলায পটিকস্সনারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযং মূলায পটিকস্সেয্যাতি। সচে উপজ্ঝাযো মানত্তারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স মানত্তং দদেয্যাতি। সচে উপজ্ঝাযো অব্ভানারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযং অব্ভেয্যাতি। সচে সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্সকম্মং কত্তুকামো হোতি তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং [নিযসং (ক॰)] ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স কম্মং ন করেয্য লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি। কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি। ‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ধোৰিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি। সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন কাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং করিযেথাতি। সচে উপজ্ঝাযস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন পচিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স রজনং পচিযেথাতি। সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং রজিতব্বং [রজেতব্বং (সী॰ স্যা॰)] হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন রজিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং রজিযেথাতি। চীৰরং রজন্তেন [রজেন্তেন (সী॰ স্যা॰)] সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং। ‘‘ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা একচ্চস্স পত্তো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পত্তো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স চীৰরং দাতব্বং, ন একচ্চস্স চীৰরং পটিগ্গহেতব্বং; ন একচ্চস্স পরিক্খারো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পরিক্খারো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স কেসা ছেদেতব্বা [ছেত্তব্বা (সী॰), ছেদিতব্বা (ক॰)], ন একচ্চেন কেসা ছেদাপেতব্বা; ন একচ্চস্স পরিকম্মং কাতব্বং, ন একচ্চেন পরিকম্মং কারাপেতব্বং; ন একচ্চস্স ৰেয্যাৰচ্চো [ৰেয্যাৰচ্চং (কত্থচি)] কাতব্বো , ন একচ্চেন ৰেয্যাৰচ্চো কারাপেতব্বো; ন একচ্চস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং, ন একচ্চো পচ্ছাসমণো আদাতব্বো; ন একচ্চস্স পিণ্ডপাতো নীহরিতব্বো, ন একচ্চেন পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো; ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা গামো পৰিসিতব্বো; ন সুসানং গন্তব্বং; ন দিসা পক্কমিতব্বা। সচে উপজ্ঝাযো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো; ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্ব’’ন্তি। উপজ্ঝাযৰত্তং নিট্ঠিতং। ১৬. সদ্ধিৰিহারিকৰত্তকথা ৬৭. [চূল়ৰ॰ ৩৭৮ আদযো] ‘‘উপজ্ঝাযেন, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং। তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ‘‘উপজ্ঝাযেন, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকো সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উদ্দেসেন পরিপুচ্ছায ওৰাদেন অনুসাসনিযা। সচে উপজ্ঝাযস্স পত্তো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো উপ্পজ্জিযেথাতি। সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং দাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং উপ্পজ্জিযেথাতি। সচে উপজ্ঝাযস্স পরিক্খারো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো উপ্পজ্জিযেথাতি। ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো গিলানো হোতি, কালস্সেৰ উট্ঠায দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং। সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা। যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং। সদ্ধিৰিহারিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো। এত্তাৰতা নিৰত্তিস্সতীতি আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং । সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং; চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং, চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি। ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং। ‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো। সদ্ধিৰিহারিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। সদ্ধিৰিহারিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং। সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং। সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং । ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা। সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং। ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা। জন্তাঘরে সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং। জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং। ‘‘উদকেপি সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং। নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা সদ্ধিৰিহারিকস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা। জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং। সদ্ধিৰিহারিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। ‘‘যস্মিং ৰিহারে সদ্ধিৰিহারিকো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো। ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা। সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি। সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং। ‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা। মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো। পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো। অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। ‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা। সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা। ‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং। সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো। সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা। সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং। ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা । সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে সদ্ধিৰিহারিকো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকো মূলায পটিকস্সনারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকং মূলায পটিকস্সেয্যাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকো মানত্তারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স মানত্তং দদেয্যাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকো অব্ভানারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকং অব্ভেয্যাতি। সচে সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি। কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি। ‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং এৰং ধোৰেয্যাসীতি , উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং এৰং করেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং করিযেথাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং এৰং পচেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স রজনং পচিযেথাতি। সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং, এৰং রজেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং রজিযেথাতি। চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং। ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং। সচে সদ্ধিৰিহারিকো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্ব’’ন্তি। সদ্ধিৰিহারিকৰত্তং নিট্ঠিতং। ১৭. পণামিতকথা ৬৮. তেন খো পন সমযেন সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তী’’তি। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তীতি? সচ্চং ভগৰাতি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তীতি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকেন উপজ্ঝাযম্হি ন সম্মা ৰত্তিতব্বং। যো ন সম্মা ৰত্তেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি । নেৰ সম্মা ৰত্তন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তং পণামেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পণামেতব্বো – ‘‘পণামেমি ত’’ন্তি ৰা, ‘‘মাযিধ পটিক্কমী’’তি ৰা, ‘‘নীহর তে পত্তচীৰর’’ন্তি ৰা, ‘‘নাহং তযা উপট্ঠাতব্বো’’তি ৰা, কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, পণামিতো হোতি সদ্ধিৰিহারিকো; ন কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন পণামিতো হোতি সদ্ধিৰিহারিকোতি। তেন খো পন সমযেন সদ্ধিৰিহারিকা পণামিতা ন খমাপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, খমাপেতুন্তি। নেৰ খমাপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ন, ভিক্খৰে, পণামিতেন ন খমাপেতব্বো। যো ন খমাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। তেন খো পন সমযেন উপজ্ঝাযা খমাপিযমানা ন খমন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, খমিতুন্তি। নেৰ খমন্তি। সদ্ধিৰিহারিকা পক্কমন্তিপি ৰিব্ভমন্তিপি তিত্থিযেসুপি সঙ্কমন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, খমাপিযমানেন ন খমিতব্বং। যো ন খমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। তেন খো পন সমযেন উপজ্ঝাযা সম্মাৰত্তন্তং পণামেন্তি, অসম্মাৰত্তন্তং ন পণামেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, সম্মাৰত্তন্তো পণামেতব্বো। যো পণামেয্য , আপত্তি দুক্কটস্স । ন চ, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তো ন পণামেতব্বো। যো ন পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো পণামেতব্বো। উপজ্ঝাযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো পণামেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো ন পণামেতব্বো। উপজ্ঝাযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো ন পণামেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো অলং পণামেতুং। উপজ্ঝাযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তা গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো অলং পণামেতুং। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো নালং পণামেতুং। উপজ্ঝাযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো সদ্ধিৰিহারিকো নালং পণামেতুং। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপ্পণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। উপজ্ঝাযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপ্পণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং পণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, অপ্পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। উপজ্ঝাযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং পণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, অপ্পণামেন্তো অনতিসারো হোতী’’তি। ৬৯. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ব্রাহ্মণো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচি। তং ভিক্খূ ন ইচ্ছিংসু পব্বাজেতুং। সো ভিক্খূসু পব্বজ্জং অলভমানো কিসো অহোসি লূখো দুব্বণ্ণো উপ্পণ্ডুপ্পণ্ডুকজাতো ধমনিসন্থতগত্তো। অদ্দসা খো ভগৰা তং ব্রাহ্মণং কিসং লূখং দুব্বণ্ণং উপ্পণ্ডুপ্পণ্ডুকজাতং ধমনিসন্থতগত্তং, দিস্ৰান ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, ভিক্খৰে, ব্রাহ্মণো কিসো লূখো দুব্বণ্ণো উপ্পণ্ডুপ্পণ্ডুকজাতো ধমনিসন্থতগত্তো’’তি? এসো, ভন্তে, ব্রাহ্মণো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচি। তং ভিক্খূ ন ইচ্ছিংসু পব্বাজেতুং। সো ভিক্খূসু পব্বজ্জং অলভমানো কিসো লূখো দুব্বণ্ণো উপ্পণ্ডুপ্পণ্ডুকজাতো ধমনিসন্থতগত্তোতি। অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কো নু খো, ভিক্খৰে, তস্স ব্রাহ্মণস্স অধিকারং সরসী’’তি? এৰং ৰুত্তে আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহং খো, ভন্তে, তস্স ব্রাহ্মণস্স অধিকারং সরামী’’তি। ‘‘কিং পন ত্ৰং, সারিপুত্ত, তস্স ব্রাহ্মণস্স অধিকারং সরসী’’তি? ‘‘ইধ মে, ভন্তে, সো ব্রাহ্মণো রাজগহে পিণ্ডায চরন্তস্স কটচ্ছুভিক্খং দাপেসি। ইমং খো অহং, ভন্তে, তস্স ব্রাহ্মণস্স অধিকারং সরামী’’তি। ‘‘সাধু সাধু, সারিপুত্ত, কতঞ্ঞুনো হি, সারিপুত্ত, সপ্পুরিসা কতৰেদিনো। তেন হি ত্ৰং, সারিপুত্ত, তং ব্রাহ্মণং পব্বাজেহি উপসম্পাদেহী’’তি । ‘‘কথাহং, ভন্তে , তং ব্রাহ্মণং পব্বাজেমি উপসম্পাদেমী’’তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – যা সা, ভিক্খৰে, মযা তীহি সরণগমনেহি উপসম্পদা অনুঞ্ঞাতা, তং অজ্জতগ্গে পটিক্খিপামি। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঞত্তিচতুত্থেন কম্মেন উপসম্পাদেতুং [উপসম্পদং (সী॰ স্যা॰)]। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, উপসম্পাদেতব্বো। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৭০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স উপসম্পদা ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স উপসম্পদা ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য । ‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স উপসম্পদা ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘উপসম্পন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ৭১. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু উপসম্পন্নসমনন্তরা অনাচারং আচরতি। ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘মাৰুসো, এৰরূপং অকাসি, নেতং কপ্পতী’’তি। সো এৰমাহ – ‘‘নেৰাহং আযস্মন্তে যাচিং উপসম্পাদেথ মন্তি। কিস্স মং তুম্হে অযাচিতা উপসম্পাদিত্থা’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ন, ভিক্খৰে, অযাচিতেন উপসম্পাদেতব্বো । যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, যাচিতেন উপসম্পাদেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, যাচিতব্বো। তেন উপসম্পদাপেক্খেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘সঙ্ঘং, ভন্তে, উপসম্পদং যাচামি, উল্লুম্পতু মং, ভন্তে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৭২. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে , সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। ইত্থন্নামো সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো। ইত্থন্নামো সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স উপসম্পদা ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰…। ‘‘উপসম্পন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ইত্থন্নামেন উপজ্ঝাযেন। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ৭৩. তেন খো পন সমযেন রাজগহে পণীতানং ভত্তানং ভত্তপটিপাটি অট্ঠিতা [অধিট্ঠিতা (ক॰)] হোতি। অথ খো অঞ্ঞতরস্স ব্রাহ্মণস্স এতদহোসি – ‘‘ইমে খো সমণা সক্যপুত্তিযা সুখসীলা সুখসমাচারা, সুভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা নিৰাতেসু সযনেসু সযন্তি। যংনূনাহং সমণেসু সক্যপুত্তিযেসু পব্বজেয্য’’ন্তি। অথ খো সো ব্রাহ্মণো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচি। তং ভিক্খূ পব্বাজেসুং উপসম্পাদেসুং। তস্মিং পব্বজিতে ভত্তপটিপাটি খীযিত্থ। ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘এহি দানি, আৰুসো, পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি। সো এৰমাহ – ‘‘নাহং, আৰুসো, এতংকারণা পব্বজিতো পিণ্ডায চরিস্সামীতি। সচে মে দস্সথ ভুঞ্জিস্সামি , নো চে মে দস্সথ ৰিব্ভমিস্সামী’’তি। ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, উদরস্স কারণা পব্বজিতো’’তি ? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম ভিক্খু এৰং স্ৰাক্খাতে ধম্মৰিনযে উদরস্স কারণা পব্বজিস্সতীতি। তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, উদরস্স কারণা পব্বজিতোতি? সচ্চং ভগৰাতি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… ‘‘কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, এৰং স্ৰাক্খাতে ধম্মৰিনযে উদরস্স কারণা পব্বজিস্সসি। নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায’’…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপসম্পাদেন্তেন চত্তারো নিস্সযে আচিক্খিতুং – পিণ্ডিযালোপভোজনং নিস্সায পব্বজ্জা, তত্থ তে যাৰজীৰং উস্সাহো করণীযো; অতিরেকলাভো – সঙ্ঘভত্তং, উদ্দেসভত্তং, নিমন্তনং, সলাকভত্তং, পক্খিকং, উপোসথিকং, পাটিপদিকং। পংসুকূলচীৰরং নিস্সায পব্বজ্জা, তত্থ তে যাৰজীৰং উস্সাহো করণীযো; অতিরেকলাভো – খোমং, কপ্পাসিকং, কোসেয্যং, কম্বলং, সাণং, ভঙ্গং। রুক্খমূলসেনাসনং নিস্সায পব্বজ্জা, তত্থ তে যাৰজীৰং উস্সাহো করণীযো; অতিরেকলাভো – ৰিহারো , অড্ঢযোগো, পাসাদো, হম্মিযং, গুহা। পূতিমুত্তভেসজ্জং নিস্সায পব্বজ্জা, তত্থ তে যাৰজীৰং উস্সাহো করণীযো; অতিরেকলাভো – সপ্পি, নৰনীতং, তেলং, মধু, ফাণিত’’ন্তি। পণামিতকথা নিট্ঠিতা। উপজ্ঝাযৰত্তভাণৰারো নিট্ঠিতো পঞ্চমো। পঞ্চমভাণৰারো ১৮. আচরিযৰত্তকথা ৭৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো মাণৰকো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচি। তস্স ভিক্খূ পটিকচ্চেৰ নিস্সযে আচিক্খিংসু। সো এৰমাহ – ‘‘সচে মে, ভন্তে, পব্বজিতে নিস্সযে আচিক্খেয্যাথ, অভিরমেয্যামহং [অভিরমেয্যঞ্চাহং (সী॰), অভিরমেয্যং স্ৰাহং (ক॰)]। ন দানাহং, ভন্তে, পব্বজিস্সামি; জেগুচ্ছা মে নিস্সযা পটিকূলা’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, পটিকচ্চেৰ নিস্সযা আচিক্খিতব্বা। যো আচিক্খেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপসম্পন্নসমনন্তরা নিস্সযে আচিক্খিতুন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ দুৰগ্গেনপি তিৰগ্গেনপি গণেন উপসম্পাদেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, ঊনদসৰগ্গেন গণেন উপসম্পাদেতব্বো। যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, দসৰগ্গেন ৰা অতিরেকদসৰগ্গেন ৰা গণেন উপসম্পাদেতুন্তি । ৭৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ একৰস্সাপি দুৰস্সাপি সদ্ধিৰিহারিকং উপসম্পাদেন্তি। আযস্মাপি উপসেনো ৰঙ্গন্তপুত্তো একৰস্সো সদ্ধিৰিহারিকং উপসম্পাদেসি। সো ৰস্সংৰুট্ঠো দুৰস্সো একৰস্সং সদ্ধিৰিহারিকং আদায যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। আচিণ্ণং খো পনেতং বুদ্ধানং ভগৰন্তানং আগন্তুকেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং পটিসম্মোদিতুং। অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং উপসেনং ৰঙ্গন্তপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, ভিক্খু, খমনীযং, কচ্চি যাপনীযং, কচ্চি ত্ৰং অপ্পকিলমথেন অদ্ধানং আগতো’’তি? ‘‘খমনীযং, ভগৰা, যাপনীযং, ভগৰা। অপ্পকিলমথেন মযং, ভন্তে, অদ্ধানং আগতা’’তি। জানন্তাপি তথাগতা পুচ্ছন্তি, জানন্তাপি ন পুচ্ছন্তি, কালং ৰিদিত্ৰা পুচ্ছন্তি, কালং ৰিদিত্ৰা ন পুচ্ছন্তি; অত্থসংহিতং তথাগতা পুচ্ছন্তি; নো অনত্থসংহিতং। অনত্থসংহিতে সেতুঘাতো তথাগতানং। দ্ৰীহি আকারেহি বুদ্ধা ভগৰন্তো ভিক্খূ পটিপুচ্ছন্তি – ধম্মং ৰা দেসেস্সাম, সাৰকানং ৰা সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামাতি। অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং উপসেনং ৰঙ্গন্তপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘কতিৰস্সোসি ত্ৰং, ভিক্খূ’’তি? ‘‘দুৰস্সোহং, ভগৰা’’তি। ‘‘অযং পন ভিক্খু কতিৰস্সো’’তি? ‘‘একৰস্সো, ভগৰা’’তি। ‘‘কিং তাযং ভিক্খু হোতী’’তি? ‘‘সদ্ধিৰিহারিকো মে, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, মোঘপুরিস, অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং। কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অঞ্ঞেহি ওৰদিযো অনুসাসিযো অঞ্ঞং ওৰদিতুং অনুসাসিতুং মঞ্ঞিস্সসি। অতিলহুং খো ত্ৰং, মোঘপুরিস, বাহুল্লায আৰত্তো, যদিদং গণবন্ধিকং। নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায’’…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ঊনদসৰস্সেন উপসম্পাদেতব্বো। যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতু’’ন্তি। ৭৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ – দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি – বালা অব্যত্তা উপসম্পাদেন্তি। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা বালা, সদ্ধিৰিহারিকা পণ্ডিতা। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অব্যত্তা, সদ্ধিৰিহারিকা ব্যত্তা। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অপ্পস্সুতা, সদ্ধিৰিহারিকা বহুস্সুতা। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা দুপ্পঞ্ঞা, সদ্ধিৰিহারিকা পঞ্ঞৰন্তো। অঞ্ঞতরোপি অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো উপজ্ঝাযেন সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো উপজ্ঝাযস্স ৰাদং আরোপেত্ৰা তংযেৰ তিত্থাযতনং সঙ্কমি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম ভিক্খূ – দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি – বালা অব্যত্তা উপসম্পাদেস্সন্তি। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা বালা সদ্ধিৰিহারিকা পণ্ডিতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অব্যত্তা সদ্ধিৰিহারিকা ব্যত্তা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অপ্পস্সুতা সদ্ধিৰিহারিকা বহুস্সুতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা দুপ্পঞ্ঞা, সদ্ধিৰিহারিকা পঞ্ঞৰন্তোতি। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ – দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি – বালা অব্যত্তা উপসম্পাদেন্তি। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা বালা, সদ্ধিৰিহারিকা পণ্ডিতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অব্যত্তা সদ্ধিৰিহারিকা ব্যত্তা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অপ্পস্সুতা, সদ্ধিৰিহারিকা বহুস্সুতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা দুপ্পঞ্ঞা, সদ্ধিৰিহারিকা পঞ্ঞৰন্তো’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা – দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি – বালা অব্যত্তা উপসম্পাদেস্সন্তি। দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা বালা, সদ্ধিৰিহারিকা পণ্ডিতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অব্যত্তা সদ্ধিৰিহারিকা ব্যত্তা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা অপ্পস্সুতা, সদ্ধিৰিহারিকা বহুস্সুতা, দিস্সন্তি উপজ্ঝাযা দুপ্পঞ্ঞা, সদ্ধিৰিহারিকা পঞ্ঞৰন্তো। নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালেন অব্যত্তেন উপসম্পাদেতব্বো। যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতু’’ন্তি। ৭৭. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ উপজ্ঝাযেসু পক্কন্তেসুপি ৰিব্ভন্তেসুপি কালঙ্কতেসুপি পক্খসঙ্কন্তেসুপি অনাচরিযকা অনোৰদিযমানা অননুসাসিযমানা দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরন্তি, মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি, উপরিখাদনীযেপি – উপরিসাযনীযেপি – উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেন্তি; সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জন্তি; ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরিস্সন্তি; মনুস্সানং ভুঞ্জমানানং উপরিভোজনেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি, উপরিখাদনীযেপি – উপরিসাযনীযেপি – উপরিপানীযেপি উত্তিট্ঠপত্তং উপনামেস্সন্তি; সামং সূপম্পি ওদনম্পি ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি; ভত্তগ্গেপি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা ৰিহরিস্সন্তি, সেয্যথাপি ব্রাহ্মণা ব্রাহ্মণভোজনে’’তি। অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং…পে॰… অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে॰… সচ্চং, ভগৰাতি…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আচরিযং। আচরিযো, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকম্হি পুত্তচিত্তং উপট্ঠাপেস্সতি, অন্তেৰাসিকো আচরিযম্হি পিতুচিত্তং উপট্ঠাপেস্সতি। এৰং তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিনো ৰিহরন্তা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ৰুদ্ধিং ৰিরুল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জিস্সন্তি। অনুজানামি, ভিক্খৰে, দসৰস্সং নিস্সায ৰত্থুং, দসৰস্সেন নিস্সযং দাতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, আচরিযো গহেতব্বো। একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘আচরিযো মে, ভন্তে, হোহি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামি; আচরিযো মে, ভন্তে, হোহি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামি; আচরিযো মে, ভন্তে, হোহি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামী’তি। ‘সাহূতি’ ৰা ‘লহূতি’ ৰা ‘ওপাযিক’ন্তি ৰা ‘পতিরূপ’ন্তি ৰা ‘পাসাদিকেন সম্পাদেহী’তি ৰা কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, গহিতো হোতি আচরিযো; ন কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন গহিতো হোতি আচরিযো। ৭৮. [চূল়ৰ॰ ৩৮০ আদযো] ‘‘অন্তেৰাসিকেন , ভিক্খৰে, আচরিযম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং। তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ‘‘কালস্সেৰ উট্ঠায উপাহনং ওমুঞ্চিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং। সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা । যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং। আচরিযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে আচরিযো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো। সচে আচরিযো পচ্ছাসমণং আকঙ্খতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা আচরিযস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং। নাতিদূরে গন্তব্বং, নাচ্চাসন্নে গন্তব্বং, পত্তপরিযাপন্নং পটিগ্গহেতব্বং। ন আচরিযস্স ভণমানস্স অন্তরন্তরা কথা ওপাতেতব্বা। আচরিযো আপত্তিসামন্তা ভণমানো নিৰারেতব্বো। ‘‘নিৰত্তন্তেন পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং। সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং। চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং। চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি। ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং। ‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি , আচরিযো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো। আচরিযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। আচরিযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে আচরিযো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং। সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং। সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং। ‘‘সচে আচরিযো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায আচরিযস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা। সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং। ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা। জন্তাঘরে আচরিযস্স পরিকম্মং কাতব্বং। জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং। ‘‘উদকেপি আচরিযস্স পরিকম্মং কাতব্বং। নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা আচরিযস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং। আচরিযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। সচে উদ্দিসাপেতুকামো হোতি, উদ্দিসাপেতব্বো। সচে পরিপুচ্ছিতুকামো হোতি, পরিপুচ্ছিতব্বো। ‘‘যস্মিং ৰিহারে আচরিযো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো। ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো ; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা। সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি। সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং। ‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা। মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো। পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো । অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। ‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা । সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা। সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা। ‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং। সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো। সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা। সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং । সচে আচমনকুম্ভিযং উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং। ‘‘সচে আচরিযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে আচরিযস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে আচরিযস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে আচরিযো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি। সচে আচরিযো মূলায পটিকস্সনারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযং মূলায পটিকস্সেয্যাতি। সচে আচরিযো মানত্তারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স মানত্তং দদেয্যাতি। সচে আচরিযো অব্ভানারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযং অব্ভেয্যাতি । সচে সঙ্ঘো আচরিযস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি। কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি। ‘‘সচে আচরিযস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ধোৰিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি। সচে আচরিযস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন কাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং করিযেথাতি। সচে আচরিযস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন পচিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স রজনং পচিযেথাতি। সচে আচরিযস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন রজিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং রজিযেথাতি। চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং। ‘‘ন আচরিযং অনাপুচ্ছা একচ্চস্স পত্তো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পত্তো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স চীৰরং দাতব্বং; ন একচ্চস্স চীৰরং পটিগ্গহেতব্বং; ন একচ্চস্স পরিক্খারো দাতব্বো; ন একচ্চস্স পরিক্খারো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স কেসা ছেদেতব্বা; ন একচ্চেন কেসা ছেদাপেতব্বা; ন একচ্চস্স পরিকম্মং কাতব্বং; ন একচ্চেন পরিকম্মং কারাপেতব্বং; ন একচ্চস্স ৰেয্যাৰচ্চো কাতব্বো; ন একচ্চেন ৰেয্যাৰচ্চো কারাপেতব্বো; ন একচ্চস্স পচ্ছাসমণেনহোতব্বং; ন একচ্চো পচ্ছাসমণো আদাতব্বো; ন একচ্চস্স পিণ্ডপাতো নীহরিতব্বো; ন একচ্চেন পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো। ন আচরিযং অনাপুচ্ছা গামো পৰিসিতব্বো, ন সুসানং গন্তব্বং, ন দিসা পক্কমিতব্বা। সচে আচরিযো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্ব’’ন্তি। আচরিযৰত্তং নিট্ঠিতং। ১৯. অন্তেৰাসিকৰত্তকথা ৭৯. [চূল়ৰ॰ ৩৮১-৩৮২] ‘‘আচরিযেন , ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং। তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ‘‘আচরিযেন , ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকো সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উদ্দেসেন পরিপুচ্ছায ওৰাদেন অনুসাসনিযা। সচে আচরিযস্স পত্তো হোতি, অন্তেৰাসিকস্স পত্তো ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স পত্তো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স পত্তো উপ্পজ্জিযেথাতি। সচে আচরিযস্স চীৰরং হোতি, অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং দাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং উপ্পজ্জিযেথাতি। সচে আচরিযস্স পরিক্খারো হোতি, অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো উপ্পজ্জিযেথাতি। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকো গিলানো হোতি, কালস্সেৰ উট্ঠায দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং। সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা। যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং। অন্তেৰাসিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো। ‘‘এত্তাৰতা নিৰত্তিস্সতীতি আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং। সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং। চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং। চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি। ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং। ‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, অন্তেৰাসিকো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো। অন্তেৰাসিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। অন্তেৰাসিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং। সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং। সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং। সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা। সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং। ন চ থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং, ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা। জন্তাঘরে অন্তেৰাসিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং। জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং। ‘‘উদকেপি অন্তেৰাসিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং। নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা অন্তেৰাসিকস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং। অন্তেৰাসিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো। ‘‘যস্মিং ৰিহারে অন্তেৰাসিকো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো। ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং ; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং। সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওতারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা। সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা। সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি। সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং। ‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা। মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো। পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং। খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো। অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং। পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং। পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো। চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং। ‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা। সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা। সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা। ‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং। সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো। সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা। সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা। সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং। সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, আচরিযেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে অন্তেৰাসিকস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, আচরিযেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে অন্তেৰাসিকস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, আচরিযেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা। সচে অন্তেৰাসিকো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো, অন্তেৰাসিকস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি। সচে অন্তেৰাসিকো মূলায পটিকস্সনারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকং মূলায পটিকস্সেয্যাতি। সচে অন্তেৰাসিকো মানত্তারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স মানত্তং দদেয্যাতি। সচে অন্তেৰাসিকো অব্ভানারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকং অব্ভেয্যাতি। সচে সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি। কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি। ‘‘সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – ‘এৰং ধোৰেয্যাসী’তি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি। সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – ‘এৰং করেয্যাসী’তি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং করিযেথাতি। সচে অন্তেৰাসিকস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – ‘এৰং পচেয্যাসী’তি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স রজনং পচিযেথাতি। সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – ‘এৰং রজেয্যাসী’তি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং রজিযেথাতি। চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং। সচে অন্তেৰাসিকো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্ব’’ন্তি। অন্তেৰাসিকৰত্তং নিট্ঠিতং। ছট্ঠভাণৰারো। ২০. পণামনা খমাপনা ৮০. তেন খো পন সমযেন অন্তেৰাসিকা আচরিযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি…পে॰… ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ন, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকেন আচরিযম্হি ন সম্মা ৰত্তিতব্বং। যো ন সম্মা ৰত্তেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। নেৰ সম্মা ৰত্তন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… অনুজানামি, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তং পণামেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পণামেতব্বো – পণামেমি তন্তি ৰা, মাযিধ পটিক্কমীতি ৰা, নীহর তে পত্তচীৰরন্তি ৰা, নাহং তযা উপট্ঠাতব্বোতি ৰা। কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, পণামিতো হোতি অন্তেৰাসিকো; ন কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, ন পণামিতো হোতি অন্তেৰাসিকোতি। তেন খো পন সমযেন অন্তেৰাসিকা পণামিতা ন খমাপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, খমাপেতুন্তি। নেৰ খমাপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, পণামিতেন ন খমাপেতব্বো। যো ন খমাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। তেন খো পন সমযেন আচরিযা খমাপিযমানা ন খমন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। অনুজানামি, ভিক্খৰে, খমিতুন্তি। নেৰ খমন্তি। অন্তেৰাসিকা পক্কমন্তিপি ৰিব্ভমন্তিপি তিত্থিযেসুপি সঙ্কমন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, খমাপিযমানেন ন খমিতব্বং। যো ন খমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি। তেন খো পন সমযেন আচরিযা সম্মাৰত্তন্তং পণামেন্তি, অসম্মাৰত্তন্তং ন পণামেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ন, ভিক্খৰে, সম্মাৰত্তন্তো পণামেতব্বো। যো পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। ন চ, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তো ন পণামেতব্বো। যো ন পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। ৮১. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো পণামেতব্বো। আচরিযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো পণামেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো ন পণামেতব্বো। আচরিযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো ন পণামেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো অলং পণামেতুং। আচরিযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো অলং পণামেতুং। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো নালং পণামেতুং। আচরিযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো অন্তেৰাসিকো নালং পণামেতুং। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপ্পণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। আচরিযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপ্পণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং পণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, অপ্পণামেন্তো অনতিসারো হোতি। আচরিযম্হি অধিমত্তং পেমং হোতি, অধিমত্তো পসাদো হোতি, অধিমত্তা হিরী হোতি, অধিমত্তো গারৰো হোতি, অধিমত্তা ভাৰনা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং পণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, অপ্পণামেন্তো অনতিসারো হোতী’’তি। পণামনা খমাপনা নিট্ঠিতা। ২১. বালঅব্যত্তৰত্থু ৮২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ, দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি, বালা অব্যত্তা নিস্সযং দেন্তি। দিস্সন্তি আচরিযা বালা, অন্তেৰাসিকা পণ্ডিতা । দিস্সন্তি আচরিযা অব্যত্তা, অন্তেৰাসিকা ব্যত্তা। দিস্সন্তি আচরিযা অপ্পস্সুতা, অন্তেৰাসিকা বহুস্সুতা। দিস্সন্তি আচরিযা দুপ্পঞ্ঞা, অন্তেৰাসিকা পঞ্ঞৰন্তো। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ, দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি, বালা অব্যত্তা নিস্সযং দস্সন্তি। দিস্সন্তি আচরিযা বালা অন্তেৰাসিকা পণ্ডিতা, দিস্সন্তি আচরিযা অব্যত্তা অন্তেৰাসিকা ব্যত্তা, দিস্সন্তি আচরিযা অপ্পস্সুতা অন্তেৰাসিকা বহুস্সুতা, দিস্সন্তি আচরিযা দুপ্পঞ্ঞা অন্তেৰাসিকা পঞ্ঞৰন্তো’’তি। অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ, দসৰস্সম্হা দসৰস্সম্হাতি, বালা অব্যত্তা নিস্সযং দেন্তি…পে॰… সচ্চং, ভগৰাতি। ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে॰… ৰিগরহিত্ৰা…পে॰… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালেন অব্যত্তেন নিস্সযো দাতব্বো। যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা নিস্সযং দাতু’’ন্তি। বালঅব্যত্তৰত্থু নিট্ঠিতং। ২২. নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিকথা ৮৩. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ আচরিযুপজ্ঝাযেসু পক্কন্তেসুপি ৰিব্ভন্তেসুপি কালঙ্কতেসুপি পক্খসঙ্কন্তেসুপি নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো ন জানন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘পঞ্চিমা, ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা – উপজ্ঝাযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালঙ্কতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী। ইমা খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা। ‘‘ছযিমা, ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা – আচরিযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালঙ্কতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী, উপজ্ঝাযেন ৰা সমোধানগতো হোতি। ইমা খো, ভিক্খৰে, ছ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা’’। নিস্সপটিপ্পস্সদ্ধিকথা নিট্ঠিতা। ২৩. উপসম্পাদেতব্বপঞ্চকং ৮৪. ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন অসেক্খেন [ন অসেখেন (ক॰)] সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অত্তনা ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অত্তনা অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো , সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। সদ্ধো হোতি, হিরিমা হোতি, ওত্তপ্পী হোতি, আরদ্ধৰীরিযো হোতি, উপট্ঠিতস্সতি হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি , ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং , নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, ন অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, ন অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, বহুস্সুতো হোতি, পঞ্ঞৰা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং [অনভিরতিং (স্যা॰), উপ্পন্নং অনভিরতিং (ক॰)] ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং [ৰিনোদেতুং ৰা ৰিনোদাপেতুং ৰা (সব্বত্থ, ৰিমতিৰিনোদনী টীকা ওলোকেতব্বা)] আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং ন জানাতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং আপত্তিং জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং জানাতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা অভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং – ইমেহি খো , ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা অভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং জানাতি, অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো’’তি। উপসম্পাদেতব্বপঞ্চকং নিট্ঠিতং। ২৪. উপসম্পাদেতব্বছক্কং ৮৫. ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো । ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অত্তনা ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা; অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা; ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অত্তনা অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা অত্তনা অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা। অত্তনা অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা। অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা। অত্তনা অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা; দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং , নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। সদ্ধো হোতি, হিরিমা হোতি, ওত্তপ্পী হোতি, আরদ্ধৰীরিযো হোতি, উপট্ঠিতস্সতি হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, ন অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, ন অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, বহুস্সুতো হোতি, পঞ্ঞৰা হোতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং, আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং ন জানাতি, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং, আপত্তিং জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং জানাতি, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি , ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা অভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং , অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা অভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, ঊনদসৰস্সো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। ‘‘ছহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো , সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো। আপত্তিং জানাতি , অনাপত্তিং জানাতি, লহুকং আপত্তিং জানাতি, গরুকং আপত্তিং জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো, দসৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকদসৰস্সো ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, ছহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো’’তি। উপসম্পাদেতব্বছক্কং নিট্ঠিতং। ২৫. অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বকথা ৮৬. তেন খো পন সমযেন যো সো অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো [যো সো পসুরপরিব্বাজকো অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো (ক॰)] পজ্ঝাযেন সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো উপজ্ঝাযস্স ৰাদং আরোপেত্ৰা তংযেৰ তিত্থাযতনং সঙ্কমি। সো পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খূ উপসম্পদং যাচি। ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। যো সো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো উপজ্ঝাযেন সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো উপজ্ঝাযস্স ৰাদং আরোপেত্ৰা তংযেৰ তিত্থাযতনং সঙ্কন্তো, সো আগতো ন উপসম্পাদেতব্বো। যো সো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞোপি অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খতি পব্বজ্জং, আকঙ্খতি উপসম্পদং, তস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসো দাতব্বো। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – পঠমং কেসমস্সুং ওহারাপেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদাপেত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা এৰং ৰদেহীতি ৰত্তব্বো – ‘‘বুদ্ধং সরণং গচ্ছামি, ধম্মং সরণং গচ্ছামি, সঙ্ঘং সরণং গচ্ছামি; দুতিযম্পি বুদ্ধং সরণং গচ্ছামি, দুতিযম্পি ধম্মং সরণং গচ্ছামি, দুতিযম্পি সঙ্ঘং সরণং গচ্ছামি; ততিযম্পি বুদ্ধং সরণং গচ্ছামি, ততিযম্পি ধম্মং সরণং গচ্ছামি, ততিযম্পি সঙ্ঘং সরণং গচ্ছামী’’তি। তেন, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অহং, ভন্তে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খামি উপসম্পদং। সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং চত্তারো মাসে পরিৰাসং যাচামী’’তি। দুতিযম্পি যাচিতব্বো। ততিযম্পি যাচিতব্বো। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খতি উপসম্পদং। সো সঙ্ঘং চত্তারো মাসে পরিৰাসং যাচতি। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসং দদেয্য। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামো অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খতি উপসম্পদং। সো সঙ্ঘং চত্তারো মাসে পরিৰাসং যাচতি। সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসং দেতি। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসো। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ৮৭. ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো আরাধকো হোতি, এৰং অনারাধকো। কথঞ্চ, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অতিকালেন গামং পৰিসতি, অতিদিৰা পটিক্কমতি। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ৰেসিযাগোচরো ৰা হোতি, ৰিধৰাগোচরো ৰা হোতি, থুল্লকুমারিকাগোচরো ৰা হোতি, পণ্ডকগোচরো ৰা হোতি, ভিক্খুনিগোচরো ৰা হোতি। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো যানি তানি সব্রহ্মচারীনং উচ্চাৰচানি করণীযানি, তত্থ ন দক্খো হোতি, ন অনলসো, ন তত্রুপাযায ৰীমংসায সমন্নাগতো, ন অলং কাতুং, ন অলং সংৰিধাতুং। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ন তিব্বচ্ছন্দো হোতি উদ্দেসে, পরিপুচ্ছায, অধিসীলে, অধিচিত্তে, অধিপঞ্ঞায। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো যস্স তিত্থাযতনা সঙ্কন্তো হোতি, তস্স সত্থুনো তস্স দিট্ঠিযা তস্স খন্তিযা তস্স রুচিযা তস্স আদাযস্স অৰণ্ণে ভঞ্ঞমানে কুপিতো হোতি অনত্তমনো অনভিরদ্ধো, বুদ্ধস্স ৰা ধম্মস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণে ভঞ্ঞমানে অত্তমনো হোতি উদগ্গো অভিরদ্ধো। যস্স ৰা পন তিত্থাযতনা সঙ্কন্তো হোতি, তস্স সত্থুনো তস্স দিট্ঠিযা তস্স খন্তিযা তস্স রুচিযা তস্স আদাযস্স ৰণ্ণে ভঞ্ঞমানে অত্তমনো হোতি উদগ্গো অভিরদ্ধো, বুদ্ধস্স ৰা ধম্মস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা ৰণ্ণে ভঞ্ঞমানে কুপিতো হোতি অনত্তমনো অনভিরদ্ধো। ইদং, ভিক্খৰে, সঙ্ঘাতনিকং অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বস্স অনারাধনীযস্মিং। এৰম্পি খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো অনারাধকো হোতি। এৰং অনারাধকো খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো আগতো ন উপসম্পাদেতব্বো। ‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো আরাধকো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো নাতিকালেন গামং পৰিসতি নাতিদিৰা পটিক্কমতি। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো আরাধকো হোতি। ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ন ৰেসিযাগোচরো হোতি, ন ৰিধৰাগোচরো হোতি, ন থুল্লকুমারিকাগোচরো হোতি, ন পণ্ডকগোচরো হোতি, ন ভিক্খুনিগোচরো হোতি। এৰম্পি, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো আরাধকো হোতি। |