৩. চক্কৰত্তিসুত্তং
অত্তদীপসরণতা ৮০. এৰং মে সুতং – একং সমযং ভগৰা মগধেসু ৰিহরতি মাতুলাযং। তত্র খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ভিক্খৰো’’তি। ‘‘ভদ্দন্তে’’তি তে ভিক্খূ ভগৰতো পচ্চস্সোসুং। ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘অত্তদীপা, ভিক্খৰে, ৰিহরথ অত্তসরণা অনঞ্ঞসরণা, ধম্মদীপা ধম্মসরণা অনঞ্ঞসরণা। কথঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তদীপো ৰিহরতি অত্তসরণো অনঞ্ঞসরণো, ধম্মদীপো ধম্মসরণো অনঞ্ঞসরণো? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু কাযে কাযানুপস্সী ৰিহরতি আতাপী সম্পজানো সতিমা ৰিনেয্য লোকে অভিজ্ঝাদোমনস্সং। ৰেদনাসু ৰেদনানুপস্সী…পে॰… চিত্তে চিত্তানুপস্সী…পে॰… ধম্মেসু ধম্মানুপস্সী ৰিহরতি আতাপী সম্পজানো সতিমা ৰিনেয্য লোকে অভিজ্ঝাদোমনস্সং। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তদীপো ৰিহরতি অত্তসরণো অনঞ্ঞসরণো, ধম্মদীপো ধম্মসরণো অনঞ্ঞসরণো। ‘‘গোচরে, ভিক্খৰে, চরথ সকে পেত্তিকে ৰিসযে। গোচরে, ভিক্খৰে, চরতং সকে পেত্তিকে ৰিসযে ন লচ্ছতি মারো ওতারং, ন লচ্ছতি মারো আরম্মণং [আরমণং (?)]। কুসলানং, ভিক্খৰে, ধম্মানং সমাদানহেতু এৰমিদং পুঞ্ঞং পৰড্ঢতি। দল়্হনেমিচক্কৰত্তিরাজা ৮১. ‘‘ভূতপুব্বং , ভিক্খৰে, রাজা দল়্হনেমি নাম অহোসি চক্কৰত্তী [চক্কৰত্তি (স্যা॰ পী॰)] ধম্মিকো ধম্মরাজা চাতুরন্তো ৰিজিতাৰী জনপদত্থাৰরিযপ্পত্তো সত্তরতনসমন্নাগতো। তস্সিমানি সত্ত রতনানি অহেসুং সেয্যথিদং – চক্করতনংউ হত্থিরতনং অস্সরতনং মণিরতনং ইত্থিরতনং গহপতিরতনং পরিণাযকরতনমেৰ সত্তমং। পরোসহস্সং খো পনস্স পুত্তা অহেসুং সূরা ৰীরঙ্গরূপা পরসেনপ্পমদ্দনা। সো ইমং পথৰিং সাগরপরিযন্তং অদণ্ডেন অসত্থেন ধম্মেন [ধম্মেন সমেন (স্যা॰ ক॰)] অভিৰিজিয অজ্ঝাৰসি। ৮২. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা দল়্হনেমি বহুন্নং ৰস্সানং বহুন্নং ৰস্সসতানং বহুন্নং ৰস্সসহস্সানং অচ্চযেন অঞ্ঞতরং পুরিসং আমন্তেসি – ‘যদা ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পস্সেয্যাসি দিব্বং চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুতং, অথ মে আরোচেয্যাসী’তি। ‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, সো পুরিসো রঞ্ঞো দল়্হনেমিস্স পচ্চস্সোসি। অদ্দসা খো, ভিক্খৰে, সো পুরিসো বহুন্নং ৰস্সানং বহুন্নং ৰস্সসতানং বহুন্নং ৰস্সসহস্সানং অচ্চযেন দিব্বং চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুতং, দিস্ৰান যেন রাজা দল়্হনেমি তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং দল়্হনেমিং এতদৰোচ – ‘যগ্ঘে, দেৰ, জানেয্যাসি, দিব্বং তে চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুত’ন্তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা দল়্হনেমি জেট্ঠপুত্তং কুমারং আমন্তাপেত্ৰা [আমন্তেত্ৰা (স্যা॰ ক॰)] এতদৰোচ – ‘দিব্বং কির মে, তাত কুমার, চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুতং। সুতং খো পন মেতং – যস্স রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স দিব্বং চক্করতনং ওসক্কতি ঠানা চৰতি, ন দানি তেন রঞ্ঞা চিরং জীৰিতব্বং হোতীতি। ভুত্তা খো পন মে মানুসকা কামা, সমযো দানি মে দিব্বে কামে পরিযেসিতুং। এহি ত্ৰং, তাত কুমার, ইমং সমুদ্দপরিযন্তং পথৰিং পটিপজ্জ। অহং পন কেসমস্সুং ওহারেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামী’তি। ৮৩. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা দল়্হনেমি জেট্ঠপুত্তং কুমারং সাধুকং রজ্জে সমনুসাসিত্ৰা কেসমস্সুং ওহারেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজি। সত্তাহপব্বজিতে খো পন, ভিক্খৰে, রাজিসিম্হি দিব্বং চক্করতনং অন্তরধাযি। ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতরো পুরিসো যেন রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো [মুদ্ধাৰসিত্তো (সী॰ স্যা॰ পী॰) এৰমুপরিপি] তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং খত্তিযং মুদ্ধাভিসিত্তং এতদৰোচ – ‘যগ্ঘে, দেৰ, জানেয্যাসি, দিব্বং চক্করতনং অন্তরহিত’ন্তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো দিব্বে চক্করতনে অন্তরহিতে অনত্তমনো অহোসি, অনত্তমনতঞ্চ পটিসংৰেদেসি। সো যেন রাজিসি তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজিসিং এতদৰোচ – ‘যগ্ঘে, দেৰ, জানেয্যাসি, দিব্বং চক্করতনং অন্তরহিত’ন্তি। এৰং ৰুত্তে, ভিক্খৰে, রাজিসি রাজানং খত্তিযং মুদ্ধাভিসিত্তং এতদৰোচ – ‘মা খো ত্ৰং, তাত, দিব্বে চক্করতনে অন্তরহিতে অনত্তমনো অহোসি, মা অনত্তমনতঞ্চ পটিসংৰেদেসি, ন হি তে, তাত, দিব্বং চক্করতনং পেত্তিকং দাযজ্জং। ইঙ্ঘ ত্ৰং, তাত, অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে ৰত্তাহি। ঠানং খো পনেতং ৰিজ্জতি, যং তে অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে ৰত্তমানস্স তদহুপোসথে পন্নরসে সীসংন্হাতস্স [সীসং নহাতস্স (সী॰ পী॰), সীসন্হাতস্স (স্যা॰)] উপোসথিকস্স উপরিপাসাদৰরগতস্স দিব্বং চক্করতনং পাতুভৰিস্সতি সহস্সারং সনেমিকং সনাভিকং সব্বাকারপরিপূর’ন্তি। চক্কৰত্তিঅরিযৰত্তং ৮৪. ‘‘‘কতমং পন তং, দেৰ, অরিযং চক্কৰত্তিৰত্ত’ন্তি ? ‘তেন হি ত্ৰং, তাত, ধম্মংযেৰ নিস্সায ধম্মং সক্করোন্তো ধম্মং গরুং করোন্তো [গরুকরোন্তো (সী॰ স্যা॰ পী॰)] ধম্মং মানেন্তো ধম্মং পূজেন্তো ধম্মং অপচাযমানো ধম্মদ্ধজো ধম্মকেতু ধম্মাধিপতেয্যো ধম্মিকং রক্খাৰরণগুত্তিং সংৰিদহস্সু অন্তোজনস্মিং বলকাযস্মিং খত্তিযেসু অনুযন্তেসু [অনুযুত্তেসু (সী॰ পী॰)] ব্রাহ্মণগহপতিকেসু নেগমজানপদেসু সমণব্রাহ্মণেসু মিগপক্খীসু। মা চ তে, তাত, ৰিজিতে অধম্মকারো পৰত্তিত্থ। যে চ তে, তাত, ৰিজিতে অধনা অস্সু, তেসঞ্চ ধনমনুপ্পদেয্যাসি [ধনমনুপ্পদজ্জেয্যাসি (সী॰ স্যা॰ পী॰)]। যে চ তে, তাত, ৰিজিতে সমণব্রাহ্মণা মদপ্পমাদা পটিৰিরতা খন্তিসোরচ্চে নিৰিট্ঠা একমত্তানং দমেন্তি, একমত্তানং সমেন্তি, একমত্তানং পরিনিব্বাপেন্তি, তে কালেন কালং উপসঙ্কমিত্ৰা পরিপুচ্ছেয্যাসি পরিগ্গণ্হেয্যাসি – ‘‘কিং, ভন্তে, কুসলং, কিং অকুসলং, কিং সাৰজ্জং, কিং অনৰজ্জং, কিং সেৰিতব্বং, কিং ন সেৰিতব্বং, কিং মে করীযমানং দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায অস্স, কিং ৰা পন মে করীযমানং দীঘরত্তং হিতায সুখায অস্সা’’তি? তেসং সুত্ৰা যং অকুসলং তং অভিনিৰজ্জেয্যাসি, যং কুসলং তং সমাদায ৰত্তেয্যাসি। ইদং খো, তাত, তং অরিযং চক্কৰত্তিৰত্ত’ন্তি। চক্করতনপাতুভাৰো ৮৫. ‘‘‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো রাজিসিস্স পটিস্সুত্ৰা অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে [অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং (ক॰)] ৰত্তি। তস্স অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে ৰত্তমানস্স তদহুপোসথে পন্নরসে সীসংন্হাতস্স উপোসথিকস্স উপরিপাসাদৰরগতস্স দিব্বং চক্করতনং পাতুরহোসি সহস্সারং সনেমিকং সনাভিকং সব্বাকারপরিপূরং। দিস্ৰান রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স এতদহোসি – ‘সুতং খো পন মেতং – যস্স রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স তদহুপোসথে পন্নরসে সীসংন্হাতস্স উপোসথিকস্স উপরিপাসাদৰরগতস্স দিব্বং চক্করতনং পাতুভৰতি সহস্সারং সনেমিকং সনাভিকং সব্বাকারপরিপূরং , সো হোতি রাজা চক্কৰত্তী’তি। অস্সং নু খো অহং রাজা চক্কৰত্তীতি। ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো উট্ঠাযাসনা একংসং উতরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰামেন হত্থেন ভিঙ্কারং গহেত্ৰা দক্খিণেন হত্থেন চক্করতনং অব্ভুক্কিরি – ‘পৰত্ততু ভৰং চক্করতনং, অভিৰিজিনাতু ভৰং চক্করতন’ন্তি। ‘‘অথ খো তং, ভিক্খৰে, চক্করতনং পুরত্থিমং দিসং পৰত্তি, অন্ৰদেৰ রাজা চক্কৰত্তী সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যস্মিং খো পন, ভিক্খৰে, পদেসে চক্করতনং পতিট্ঠাসি, তত্থ রাজা চক্কৰত্তী ৰাসং উপগচ্ছি সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যে খো পন, ভিক্খৰে, পুরত্থিমায দিসায পটিরাজানো, তে রাজানং চক্কৰত্তিং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমাহংসু – ‘এহি খো, মহারাজ, স্ৰাগতং তে [সাগতং (সী॰ পী॰)] মহারাজ, সকং তে, মহারাজ, অনুসাস, মহারাজা’তি। রাজা চক্কৰত্তী এৰমাহ – ‘পাণো ন হন্তব্বো, অদিন্নং নাদাতব্বং, কামেসুমিচ্ছা ন চরিতব্বা, মুসা ন ভাসিতব্বা, মজ্জং ন পাতব্বং, যথাভুত্তঞ্চ ভুঞ্জথা’তি। যে খো পন, ভিক্খৰে, পুরত্থিমায দিসায পটিরাজানো, তে রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স অনুযন্তা [অনুযুত্তা (সী॰ পী॰)] অহেসুং। ৮৬. ‘‘অথ খো তং, ভিক্খৰে, চক্করতনং পুরত্থিমং সমুদ্দং অজ্ঝোগাহেত্ৰা [অজ্ঝোগহেত্ৰা (সী॰ স্যা॰ পী॰)] পচ্চুত্তরিত্ৰা দক্খিণং দিসং পৰত্তি…পে॰… দক্খিণং সমুদ্দং অজ্ঝোগাহেত্ৰা পচ্চুত্তরিত্ৰা পচ্ছিমং দিসং পৰত্তি, অন্ৰদেৰ রাজা চক্কৰত্তী সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যস্মিং খো পন, ভিক্খৰে, পদেসে চক্করতনং পতিট্ঠাসি, তত্থ রাজা চক্কৰত্তী ৰাসং উপগচ্ছি সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যে খো পন, ভিক্খৰে, পচ্ছিমায দিসায পটিরাজানো, তে রাজানং চক্কৰত্তিং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমাহংসু – ‘এহি খো, মহারাজ, স্ৰাগতং তে, মহারাজ, সকং তে, মহারাজ, অনুসাস, মহারাজা’তি। রাজা চক্কৰত্তী এৰমাহ – ‘পাণো ন হন্তব্বো, অদিন্নং নাদাতব্বং, কামেসুমিচ্ছা ন চরিতব্বা, মুসা ন ভাসিতব্বা, মজ্জং ন পাতব্বং, যথাভুত্তঞ্চ ভুঞ্জথা’তি। যে খো পন, ভিক্খৰে, পচ্ছিমায দিসায পটিরাজানো, তে রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স অনুযন্তা অহেসুং। ৮৭. ‘‘অথ খো তং, ভিক্খৰে, চক্করতনং পচ্ছিমং সমুদ্দং অজ্ঝোগাহেত্ৰা পচ্চুত্তরিত্ৰা উত্তরং দিসং পৰত্তি, অন্ৰদেৰ রাজা চক্কৰত্তী সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যস্মিং খো পন, ভিক্খৰে, পদেসে চক্করতনং পতিট্ঠাসি, তত্থ রাজা চক্কৰত্তী ৰাসং উপগচ্ছি সদ্ধিং চতুরঙ্গিনিযা সেনায। যে খো পন, ভিক্খৰে, উত্তরায দিসায পটিরাজানো, তে রাজানং চক্কৰত্তিং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমাহংসু – ‘এহি খো, মহারাজ, স্ৰাগতং তে, মহারাজ , সকং তে, মহারাজ, অনুসাস, মহারাজা’তি। রাজা চক্কৰত্তী এৰমাহ – ‘পাণো ন হন্তব্বো, অদিন্নং নাদাতব্বং, কামেসুমিচ্ছা ন চরিতব্বা, মুসা ন ভাসিতব্বা, মজ্জং ন পাতব্বং, যথাভুত্তঞ্চ ভুঞ্জথা’তি। যে খো পন, ভিক্খৰে, উত্তরায দিসায পটিরাজানো, তে রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স অনুযন্তা অহেসুং। ‘‘অথ খো তং, ভিক্খৰে, চক্করতনং সমুদ্দপরিযন্তং পথৰিং অভিৰিজিনিত্ৰা তমেৰ রাজধানিং পচ্চাগন্ত্ৰা রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স অন্তেপুরদ্ৰারে অত্থকরণপমুখে [অড্ডকরণপমুখে (ক॰)] অক্খাহতং মঞ্ঞে অট্ঠাসি রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স অন্তেপুরং উপসোভযমানং। দুতিযাদিচক্কৰত্তিকথা ৮৮. ‘‘দুতিযোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী…পে॰… ততিযোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী… চতুত্থোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী… পঞ্চমোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী… ছট্ঠোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী… সত্তমোপি খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী বহুন্নং ৰস্সানং বহুন্নং ৰস্সসতানং বহুন্নং ৰস্সসহস্সানং অচ্চযেন অঞ্ঞতরং পুরিসং আমন্তেসি – ‘যদা ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পস্সেয্যাসি দিব্বং চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুতং, অথ মে আরোচেয্যাসী’তি। ‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, সো পুরিসো রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স পচ্চস্সোসি। অদ্দসা খো , ভিক্খৰে, সো পুরিসো বহুন্নং ৰস্সানং বহুন্নং ৰস্সসতানং বহুন্নং ৰস্সসহস্সানং অচ্চযেন দিব্বং চক্করতনং ওসক্কিতংঠানা চুতং। দিস্ৰান যেন রাজা চক্কৰত্তী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং চক্কৰত্তিং এতদৰোচ – ‘যগ্ঘে , দেৰ, জানেয্যাসি, দিব্বং তে চক্করতনং ওসক্কিতং ঠানা চুত’ন্তি? ৮৯. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী জেট্ঠপুত্তং কুমারং আমন্তাপেত্ৰা এতদৰোচ – ‘দিব্বং কির মে, তাত কুমার, চক্করতনং ওসক্কিতং, ঠানা চুতং, সুতং খো পন মেতং – যস্স রঞ্ঞো চক্কৰত্তিস্স দিব্বং চক্করতনং ওসক্কতি, ঠানা চৰতি, ন দানি তেন রঞ্ঞা চিরং জীৰিতব্বং হোতীতি। ভুত্তা খো পন মে মানুসকা কামা, সমযো দানি মে দিব্বে কামে পরিযেসিতুং, এহি ত্ৰং, তাত কুমার, ইমং সমুদ্দপরিযন্তং পথৰিং পটিপজ্জ । অহং পন কেসমস্সুং ওহারেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামী’তি। ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা চক্কৰত্তী জেট্ঠপুত্তং কুমারং সাধুকং রজ্জে সমনুসাসিত্ৰা কেসমস্সুং ওহারেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজি। সত্তাহপব্বজিতে খো পন, ভিক্খৰে, রাজিসিম্হি দিব্বং চক্করতনং অন্তরধাযি। ৯০. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতরো পুরিসো যেন রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং খত্তিযং মুদ্ধাভিসিত্তং এতদৰোচ – ‘যগ্ঘে, দেৰ, জানেয্যাসি, দিব্বং চক্করতনং অন্তরহিত’ন্তি? অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো দিব্বে চক্করতনে অন্তরহিতে অনত্তমনো অহোসি। অনত্তমনতঞ্চ পটিসংৰেদেসি; নো চ খো রাজিসিং উপসঙ্কমিত্ৰা অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং পুচ্ছি। সো সমতেনেৰ সুদং জনপদং পসাসতি। তস্স সমতেন জনপদং পসাসতো পুব্বেনাপরং জনপদা ন পব্বন্তি, যথা তং পুব্বকানং রাজূনং অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে ৰত্তমানানং। ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, অমচ্চা পারিসজ্জা গণকমহামত্তা অনীকট্ঠা দোৰারিকা মন্তস্সাজীৰিনো সন্নিপতিত্ৰা রাজানং খত্তিযং মুদ্ধাভিসিত্তং এতদৰোচুং – ‘ন খো তে, দেৰ, সমতেন (সুদং) জনপদং পসাসতো পুব্বেনাপরং জনপদা পব্বন্তি, যথা তং পুব্বকানং রাজূনং অরিযে চক্কৰত্তিৰত্তে ৰত্তমানানং। সংৰিজ্জন্তি খো তে, দেৰ, ৰিজিতে অমচ্চা পারিসজ্জা গণকমহামত্তা অনীকট্ঠা দোৰারিকা মন্তস্সাজীৰিনো মযঞ্চেৰ অঞ্ঞে চ [অঞ্ঞে চ পণ্ডিতে সমণব্রাহ্মণে পুচ্ছেয্যাসি (ক॰)] যে মযং অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং ধারেম। ইঙ্ঘ ত্ৰং, দেৰ, অম্হে অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং পুচ্ছ। তস্স তে মযং অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং পুট্ঠা ব্যাকরিস্সামা’তি। আযুৰণ্ণাদিপরিযানিকথা ৯১. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো অমচ্চে পারিসজ্জে গণকমহামত্তে অনীকট্ঠে দোৰারিকে মন্তস্সাজীৰিনো সন্নিপাতেত্ৰা অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং পুচ্ছি। তস্স তে অরিযং চক্কৰত্তিৰত্তং পুট্ঠা ব্যাকরিংসু। তেসং সুত্ৰা ধম্মিকঞ্হি খো রক্খাৰরণগুত্তিং সংৰিদহি, নো চ খো অধনানং ধনমনুপ্পদাসি। অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি। দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে অঞ্ঞতরো পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযি। তমেনং অগ্গহেসুং। গহেত্ৰা রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স দস্সেসুং – ‘অযং, দেৰ, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি। এৰং ৰুত্তে, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘সচ্চং কির ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি [আদিযসীতি (স্যা॰)]? ‘সচ্চং, দেৰা’তি। ‘কিং কারণা’তি? ‘ন হি, দেৰ, জীৰামী’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তস্স পুরিসস্স ধনমনুপ্পদাসি – ‘ইমিনা ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, ধনেন অত্তনা চ জীৰাহি, মাতাপিতরো চ পোসেহি, পুত্তদারঞ্চ পোসেহি, কম্মন্তে চ পযোজেহি, সমণব্রাহ্মণেসু [সমণেসু ব্রাহ্মণেসু (বহূসু)] উদ্ধগ্গিকং দক্খিণং পতিট্ঠাপেহি সোৰগ্গিকং সুখৰিপাকং সগ্গসংৰত্তনিক’ন্তি। ‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, সো পুরিসো রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স পচ্চস্সোসি। ‘‘অঞ্ঞতরোপি খো, ভিক্খৰে, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযি। তমেনং অগ্গহেসুং। গহেত্ৰা রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স দস্সেসুং – ‘অযং, দেৰ, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি। এৰং ৰুত্তে, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘সচ্চং কির ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি? ‘সচ্চং, দেৰা’তি। ‘কিং কারণা’তি? ‘ন হি, দেৰ, জীৰামী’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তস্স পুরিসস্স ধনমনুপ্পদাসি – ‘ইমিনা ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, ধনেন অত্তনা চ জীৰাহি, মাতাপিতরো চ পোসেহি, পুত্তদারঞ্চ পোসেহি, কম্মন্তে চ পযোজেহি, সমণব্রাহ্মণেসু উদ্ধগ্গিকং দক্খিণং পতিট্ঠাপেহি সোৰগ্গিকং সুখৰিপাকং সগ্গসংৰত্তনিক’ন্তি। ‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, সো পুরিসো রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স পচ্চস্সোসি । ৯২. ‘‘অস্সোসুং খো, ভিক্খৰে, মনুস্সা – ‘যে কির, ভো, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযন্তি, তেসং রাজা ধনমনুপ্পদেতী’তি। সুত্ৰান তেসং এতদহোসি – ‘যংনূন মযম্পি পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযেয্যামা’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতরো পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযি। তমেনং অগ্গহেসুং। গহেত্ৰা রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স দস্সেসুং – ‘অযং, দেৰ, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি। এৰং ৰুত্তে, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘সচ্চং কির ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি? ‘সচ্চং, দেৰা’তি। ‘কিং কারণা’তি? ‘ন হি, দেৰ, জীৰামী’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স এতদহোসি – ‘সচে খো অহং যো যো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযিস্সতি, তস্স তস্স ধনমনুপ্পদস্সামি, এৰমিদং অদিন্নাদানং পৰড্ঢিস্সতি। যংনূনাহং ইমং পুরিসং সুনিসেধং নিসেধেয্যং, মূলঘচ্চং [মূলঘচ্ছং (স্যা॰), মূলছেজ্জ (ক॰)] করেয্যং, সীসমস্স ছিন্দেয্য’ন্তি। অথ খো, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো পুরিসে আণাপেসি – ‘তেন হি, ভণে, ইমং পুরিসং দল়্হায রজ্জুযা পচ্ছাবাহং [পচ্ছাবাহুং (স্যা॰)] গাল়্হবন্ধনং বন্ধিত্ৰা খুরমুণ্ডং করিত্ৰা খরস্সরেন পণৰেন রথিকায রথিকং সিঙ্ঘাটকেন সিঙ্ঘাটকং পরিনেত্ৰা দক্খিণেন দ্ৰারেন নিক্খমিত্ৰা দক্খিণতো নগরস্স সুনিসেধং নিসেধেথ, মূলঘচ্চং করোথ, সীসমস্স ছিন্দথা’তি। ‘এৰং, দেৰা’তি খো, ভিক্খৰে, তে পুরিসা রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স পটিস্সুত্ৰা তং পুরিসং দল়্হায রজ্জুযা পচ্ছাবাহং গাল়্হবন্ধনং বন্ধিত্ৰা খুরমুণ্ডং করিত্ৰা খরস্সরেন পণৰেন রথিকায রথিকং সিঙ্ঘাটকেন সিঙ্ঘাটকং পরিনেত্ৰা দক্খিণেন দ্ৰারেন নিক্খমিত্ৰা দক্খিণতো নগরস্স সুনিসেধং নিসেধেসুং, মূলঘচ্চং অকংসু, সীসমস্স ছিন্দিংসু। ৯৩. ‘‘অস্সোসুং খো, ভিক্খৰে, মনুস্সা – ‘যে কির, ভো, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযন্তি, তে রাজা সুনিসেধং নিসেধেতি, মূলঘচ্চং করোতি, সীসানি তেসং ছিন্দতী’তি। সুত্ৰান তেসং এতদহোসি – ‘যংনূন মযম্পি তিণ্হানি সত্থানি কারাপেস্সাম [কারাপেয্যাম (স্যা॰ পী॰) কারাপেয্যামাতি (ক॰ সী॰)], তিণ্হানি সত্থানি কারাপেত্ৰা যেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযিস্সাম, তে সুনিসেধং নিসেধেস্সাম, মূলঘচ্চং করিস্সাম, সীসানি তেসং ছিন্দিস্সামা’তি। তে তিণ্হানি সত্থানি কারাপেসুং, তিণ্হানি সত্থানি কারাপেত্ৰা গামঘাতম্পি উপক্কমিংসু কাতুং, নিগমঘাতম্পি উপক্কমিংসু কাতুং, নগরঘাতম্পি উপক্কমিংসু কাতুং, পন্থদুহনম্পি [পন্থদূহনংপি (সী॰ স্যা॰ পী॰)] উপক্কমিংসু কাতুং। যেসং তে অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযন্তি, তে সুনিসেধং নিসেধেন্তি, মূলঘচ্চং করোন্তি, সীসানি তেসং ছিন্দন্তি। ৯৪. ‘‘ইতি খো, ভিক্খৰে, অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি, দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে অদিন্নাদানং ৰেপুল্লমগমাসি, অদিন্নাদানে ৰেপুল্লং গতে সত্থং ৰেপুল্লমগমাসি, সত্থে ৰেপুল্লং গতে পাণাতিপাতো ৰেপুল্লমগমাসি, পাণাতিপাতে ৰেপুল্লং গতে তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং অসীতিৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং চত্তারীসৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ‘‘চত্তারীসৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অঞ্ঞতরো পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযি। তমেনং অগ্গহেসুং। গহেত্ৰা রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স দস্সেসুং – ‘অযং, দেৰ, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি। এৰং ৰুত্তে, ভিক্খৰে, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাভিসিত্তো তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘সচ্চং কির ত্ৰং, অম্ভো পুরিস, পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি? ‘ন হি, দেৰা’তি সম্পজানমুসা অভাসি। ৯৫. ‘‘ইতি খো, ভিক্খৰে, অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি। দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে অদিন্নাদানং ৰেপুল্লমগমাসি, অদিন্নাদানে ৰেপুল্লং গতে সত্থং ৰেপুল্লমগমাসি। সত্থে ৰেপুল্লং গতে পাণাতিপাতো ৰেপুল্লমগমাসি, পাণাতিপাতে ৰেপুল্লং গতে মুসাৰাদো ৰেপুল্লমগমাসি , মুসাৰাদে ৰেপুল্লং গতে তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং চত্তারীসৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং ৰীসতিৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ‘‘ৰীসতিৰস্সসহস্সাযুকেসু , ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অঞ্ঞতরো পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযি। তমেনং অঞ্ঞতরো পুরিসো রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স আরোচেসি – ‘ইত্থন্নামো, দেৰ, পুরিসো পরেসং অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযী’তি পেসুঞ্ঞমকাসি। ৯৬. ‘‘ইতি খো, ভিক্খৰে, অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি। দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে অদিন্নাদানং ৰেপুল্লমগমাসি, অদিন্নাদানে ৰেপুল্লং গতে সত্থং ৰেপুল্লমগমাসি, সত্থে ৰেপুল্লং গতে পাণাতিপাতো ৰেপুল্লমগমাসি, পাণাতিপাতে ৰেপুল্লং গতে মুসাৰাদো ৰেপুল্লমগমাসি, মুসাৰাদে ৰেপুল্লং গতে পিসুণা ৰাচা ৰেপুল্লমগমাসি, পিসুণায ৰাচায ৰেপুল্লং গতায তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং ৰীসতিৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং দসৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ‘‘দসৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু একিদং সত্তা ৰণ্ণৰন্তো হোন্তি, একিদং সত্তা দুব্বণ্ণা। তত্থ যে তে সত্তা দুব্বণ্ণা, তে ৰণ্ণৰন্তে সত্তে অভিজ্ঝাযন্তা পরেসং দারেসু চারিত্তং আপজ্জিংসু। ৯৭. ‘‘ইতি খো, ভিক্খৰে, অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি। দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে…পে॰… কামেসুমিচ্ছাচারো ৰেপুল্লমগমাসি, কামেসুমিচ্ছাচারে ৰেপুল্লং গতে তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং দসৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং পঞ্চৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ৯৮. ‘‘পঞ্চৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে , মনুস্সেসু দ্ৰে ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু – ফরুসাৰাচা সম্ফপ্পলাপো চ। দ্ৰীসু ধম্মেসু ৰেপুল্লং গতেসু তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং পঞ্চৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং অপ্পেকচ্চে অড্ঢতেয্যৰস্সসহস্সাযুকা, অপ্পেকচ্চে দ্ৰেৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ৯৯. ‘‘অড্ঢতেয্যৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অভিজ্ঝাব্যাপাদা ৰেপুল্লমগমংসু। অভিজ্ঝাব্যাপাদেসু ৰেপুল্লং গতেসু তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং অড্ঢতেয্যৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং ৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা অহেসুং। ১০০. ‘‘ৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু মিচ্ছাদিট্ঠি ৰেপুল্লমগমাসি। মিচ্ছাদিট্ঠিযা ৰেপুল্লং গতায তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং ৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং পঞ্চৰস্সসতাযুকা পুত্তা অহেসুং। ১০১. ‘‘পঞ্চৰস্সসতাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু তযো ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু। অধম্মরাগো ৰিসমলোভো মিচ্ছাধম্মো। তীসু ধম্মেসু ৰেপুল্লং গতেসু তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং পঞ্চৰস্সসতাযুকানং মনুস্সানং অপ্পেকচ্চে অড্ঢতেয্যৰস্সসতাযুকা, অপ্পেকচ্চে দ্ৰেৰস্সসতাযুকা পুত্তা অহেসুং। ‘‘অড্ঢতেয্যৰস্সসতাযুকেসু, ভিক্খৰে , মনুস্সেসু ইমে ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু। অমত্তেয্যতা অপেত্তেয্যতা অসামঞ্ঞতা অব্রহ্মঞ্ঞতা ন কুলে জেট্ঠাপচাযিতা। ১০২. ‘‘ইতি খো, ভিক্খৰে, অধনানং ধনে অননুপ্পদিযমানে দালিদ্দিযং ৰেপুল্লমগমাসি। দালিদ্দিযে ৰেপুল্লং গতে অদিন্নাদানং ৰেপুল্লমগমাসি। অদিন্নাদানে ৰেপুল্লং গতে সত্থং ৰেপুল্লমগমাসি। সত্থে ৰেপুল্লং গতে পাণাতিপাতো ৰেপুল্লমগমাসি। পাণাতিপাতে ৰেপুল্লং গতে মুসাৰাদো ৰেপুল্লমগমাসি। মুসাৰাদে ৰেপুল্লং গতে পিসুণা ৰাচা ৰেপুল্লমগমাসি। পিসুণায ৰাচায ৰেপুল্লং গতায কামেসুমিচ্ছাচারো ৰেপুল্লমগমাসি। কামেসুমিচ্ছাচারে ৰেপুল্লং গতে দ্ৰে ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু, ফরুসা ৰাচা সম্ফপ্পলাপো চ। দ্ৰীসু ধম্মেসু ৰেপুল্লং গতেসু অভিজ্ঝাব্যাপাদা ৰেপুল্লমগমংসু। অভিজ্ঝাব্যাপাদেসু ৰেপুল্লং গতেসু মিচ্ছাদিট্ঠি ৰেপুল্লমগমাসি। মিচ্ছাদিট্ঠিযা ৰেপুল্লং গতায তযো ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু, অধম্মরাগো ৰিসমলোভো মিচ্ছাধম্মো। তীসু ধম্মেসু ৰেপুল্লং গতেসু ইমে ধম্মা ৰেপুল্লমগমংসু, অমত্তেয্যতা অপেত্তেয্যতা অসামঞ্ঞতা অব্রহ্মঞ্ঞতা ন কুলে জেট্ঠাপচাযিতা। ইমেসু ধম্মেসু ৰেপুল্লং গতেসু তেসং সত্তানং আযুপি পরিহাযি, ৰণ্ণোপি পরিহাযি। তেসং আযুনাপি পরিহাযমানানং ৰণ্ণেনপি পরিহাযমানানং অড্ঢতেয্যৰস্সসতাযুকানং মনুস্সানং ৰস্সসতাযুকা পুত্তা অহেসুং। দসৰস্সাযুকসমযো ১০৩. ‘‘ভৰিস্সতি , ভিক্খৰে, সো সমযো, যং ইমেসং মনুস্সানং দসৰস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি। দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু পঞ্চৰস্সিকা [পঞ্চমাসিকা (ক॰ সী॰)] কুমারিকা অলংপতেয্যা ভৰিস্সন্তি। দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু ইমানি রসানি অন্তরধাযিস্সন্তি, সেয্যথিদং, সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং লোণং। দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু কুদ্রূসকো অগ্গং ভোজনানং [অগ্গভোজনং (স্যা॰)] ভৰিস্সতি। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, এতরহি সালিমংসোদনো অগ্গং ভোজনানং; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, দসৰস্সাযুকেসু মনুস্সেসু কুদ্রূসকো অগ্গং ভোজনানং ভৰিস্সতি। ‘‘দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু দস কুসলকম্মপথা সব্বেন সব্বং অন্তরধাযিস্সন্তি, দস অকুসলকম্মপথা অতিব্যাদিপ্পিস্সন্তি [অতিৰিয দিপ্পিস্সন্তি (স্যা॰ পী॰), অতিৰ্যাদিপ্পিস্সন্তি (সী॰)]। দসৰস্সাযুকেসু , ভিক্খৰে, মনুস্সেসু কুসলন্তিপি ন ভৰিস্সতি, কুতো পন কুসলস্স কারকো। দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু যে তে ভৰিস্সন্তি অমত্তেয্যা অপেত্তেয্যা অসামঞ্ঞা অব্রহ্মঞ্ঞা ন কুলে জেট্ঠাপচাযিনো, তে পুজ্জা চ ভৰিস্সন্তি পাসংসা চ। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, এতরহি মত্তেয্যা পেত্তেয্যা সামঞ্ঞা ব্রহ্মঞ্ঞা কুলে জেট্ঠাপচাযিনো পুজ্জা চ পাসংসা চ; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, দসৰস্সাযুকেসু মনুস্সেসু যে তে ভৰিস্সন্তি অমত্তেয্যা অপেত্তেয্যা অসামঞ্ঞা অব্রহ্মঞ্ঞা ন কুলে জেট্ঠাপচাযিনো, তে পুজ্জা চ ভৰিস্সন্তি পাসংসা চ। ‘‘দসৰস্সাযুকেসু , ভিক্খৰে, মনুস্সেসু ন ভৰিস্সতি মাতাতি ৰা মাতুচ্ছাতি ৰা মাতুলানীতি ৰা আচরিযভরিযাতি ৰা গরূনং দারাতি ৰা। সম্ভেদং লোকো গমিস্সতি যথা অজেল়কা কুক্কুটসূকরা সোণসিঙ্গালা [সোণসিগালা (সী॰ পী॰)]। ‘‘দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু তেসং সত্তানং অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি তিব্বো আঘাতো পচ্চুপট্ঠিতো ভৰিস্সতি তিব্বো ব্যাপাদো তিব্বো মনোপদোসো তিব্বং ৰধকচিত্তং। মাতুপি পুত্তম্হি পুত্তস্সপি মাতরি; পিতুপি পুত্তম্হি পুত্তস্সপি পিতরি; ভাতুপি ভগিনিযা ভগিনিযাপি ভাতরি তিব্বো আঘাতো পচ্চুপট্ঠিতো ভৰিস্সতি তিব্বো ব্যাপাদো তিব্বো মনোপদোসো তিব্বং ৰধকচিত্তং। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মাগৰিকস্স মিগং দিস্ৰা তিব্বো আঘাতো পচ্চুপট্ঠিতো হোতি তিব্বো ব্যাপাদো তিব্বো মনোপদোসো তিব্বং ৰধকচিত্তং; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, দসৰস্সাযুকেসু মনুস্সেসু তেসং সত্তানং অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি তিব্বো আঘাতো পচ্চুপট্ঠিতো ভৰিস্সতি তিব্বো ব্যাপাদো তিব্বো মনোপদোসো তিব্বং ৰধকচিত্তং। মাতুপি পুত্তম্হি পুত্তস্সপি মাতরি; পিতুপি পুত্তম্হি পুত্তস্সপি পিতরি; ভাতুপি ভগিনিযা ভগিনিযাপি ভাতরি তিব্বো আঘাতো পচ্চুপট্ঠিতো ভৰিস্সতি তিব্বো ব্যাপাদো তিব্বো মনোপদোসো তিব্বং ৰধকচিত্তং। ১০৪. ‘‘দসৰস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু সত্তাহং সত্থন্তরকপ্পো ভৰিস্সতি। তে অঞ্ঞমঞ্ঞম্হি মিগসঞ্ঞং পটিলভিস্সন্তি। তেসং তিণ্হানি সত্থানি হত্থেসু পাতুভৰিস্সন্তি। তে তিণ্হেন সত্থেন ‘এস মিগো এস মিগো’তি অঞ্ঞমঞ্ঞং জীৰিতা ৰোরোপেস্সন্তি। ‘‘অথ খো তেসং, ভিক্খৰে, সত্তানং একচ্চানং এৰং ভৰিস্সতি – ‘মা চ মযং কঞ্চি [কিঞ্চি (ক॰)], মা চ অম্হে কোচি, যংনূন মযং তিণগহনং ৰা ৰনগহনং ৰা রুক্খগহনং ৰা নদীৰিদুগ্গং ৰা পব্বতৰিসমং ৰা পৰিসিত্ৰা ৰনমূলফলাহারা যাপেয্যামা’তি। তে তিণগহনং ৰা ৰনগহনং ৰা রুক্খগহনং ৰা নদীৰিদুগ্গং ৰা পব্বতৰিসমং ৰা [তে তিণগহনং ৰনগহনং রুক্খগহনং নদীৰিদুগ্গং পব্বতৰিসমং (সী॰ পী॰)] পৰিসিত্ৰা সত্তাহং ৰনমূলফলাহারা যাপেস্সন্তি। তে তস্স সত্তাহস্স অচ্চযেন তিণগহনা ৰনগহনা রুক্খগহনা নদীৰিদুগ্গা পব্বতৰিসমা নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞং আলিঙ্গিত্ৰা সভাগাযিস্সন্তি সমস্সাসিস্সন্তি – ‘দিট্ঠা, ভো, সত্তা জীৰসি, দিট্ঠা, ভো, সত্তা জীৰসী’তি। আযুৰণ্ণাদিৰড্ঢনকথা ১০৫. ‘‘অথ খো তেসং, ভিক্খৰে, সত্তানং এৰং ভৰিস্সতি – ‘মযং খো অকুসলানং ধম্মানং সমাদানহেতু এৰরূপং আযতং ঞাতিক্খযং পত্তা। যংনূন মযং কুসলং করেয্যাম। কিং কুসলং করেয্যাম? যংনূন মযং পাণাতিপাতা ৰিরমেয্যাম, ইদং কুসলং ধম্মং সমাদায ৰত্তেয্যামা’তি। তে পাণাতিপাতা ৰিরমিস্সন্তি, ইদং কুসলং ধম্মং সমাদায ৰত্তিস্সন্তি। তে কুসলানং ধম্মানং সমাদানহেতু আযুনাপি ৰড্ঢিস্সন্তি, ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢিস্সন্তি । তেসং আযুনাপি ৰড্ঢমানানং ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢমানানং দসৰস্সাযুকানং মনুস্সানং ৰীসতিৰস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি। ‘‘অথ খো তেসং, ভিক্খৰে, সত্তানং এৰং ভৰিস্সতি – ‘মযং খো কুসলানং ধম্মানং সমাদানহেতু আযুনাপি ৰড্ঢাম, ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢাম। যংনূন মযং ভিয্যোসোমত্তায কুসলং করেয্যাম। কিং কুসলং করেয্যাম? যংনূন মযং অদিন্নাদানা ৰিরমেয্যাম… কামেসুমিচ্ছাচারা ৰিরমেয্যাম… মুসাৰাদা ৰিরমেয্যাম… পিসুণায ৰাচায ৰিরমেয্যাম… ফরুসায ৰাচায ৰিরমেয্যাম… সম্ফপ্পলাপা ৰিরমেয্যাম… অভিজ্ঝং পজহেয্যাম… ব্যাপাদং পজহেয্যাম… মিচ্ছাদিট্ঠিং পজহেয্যাম… তযো ধম্মে পজহেয্যাম – অধম্মরাগং ৰিসমলোভং মিচ্ছাধম্মং… যংনূন মযং মত্তেয্যা অস্সাম পেত্তেয্যা সামঞ্ঞা ব্রহ্মঞ্ঞা কুলে জেট্ঠাপচাযিনো, ইদং কুসলং ধম্মং সমাদায ৰত্তেয্যামা’তি। তে মত্তেয্যা ভৰিস্সন্তি পেত্তেয্যা সামঞ্ঞা ব্রহ্মঞ্ঞা কুলে জেট্ঠাপচাযিনো, ইদং কুসলং ধম্মং সমাদায ৰত্তিস্সন্তি। ‘‘তে কুসলানং ধম্মানং সমাদানহেতু আযুনাপি ৰড্ঢিস্সন্তি, ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢিস্সন্তি। তেসং আযুনাপি ৰড্ঢমানানং ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢমানানং ৰীসতিৰস্সাযুকানং মনুস্সানং চত্তারীসৰস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… চত্তারীসৰস্সাযুকানং মনুস্সানং অসীতিৰস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… অসীতিৰস্সাযুকানং মনুস্সানং সট্ঠিৰস্সসতাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… সট্ঠিৰস্সসতাযুকানং মনুস্সানং ৰীসতিতিৰস্সসতাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… ৰীসতিতিৰস্সসতাযুকানং মনুস্সানং চত্তারীসছব্বস্সসতাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি। চত্তারীসছব্বস্সসতাযুকানং মনুস্সানং দ্ৰেৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… দ্ৰেৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং চত্তারিৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… চত্তারিৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং অট্ঠৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… অট্ঠৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং ৰীসতিৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… ৰীসতিৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং চত্তারীসৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… চত্তারীসৰস্সসহস্সাযুকানং মনুস্সানং অসীতিৰস্সসহস্সাযুকা পুত্তা ভৰিস্সন্তি… অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু পঞ্চৰস্সসতিকা কুমারিকা অলংপতেয্যা ভৰিস্সন্তি। সঙ্খরাজউপ্পত্তি ১০৬. ‘‘অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু তযো আবাধা ভৰিস্সন্তি, ইচ্ছা, অনসনং, জরা। অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অযং জম্বুদীপো ইদ্ধো চেৰ ভৰিস্সতি ফীতো চ, কুক্কুটসম্পাতিকা গামনিগমরাজধানিযো [গামনিগমজনপদা রাজধানিযো (ক॰)]। অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অযং জম্বুদীপো অৰীচি মঞ্ঞে ফুটো ভৰিস্সতি মনুস্সেহি, সেয্যথাপি নল়ৰনং ৰা সরৰনং [সারৰনং (স্যা॰)] ৰা। অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু অযং বারাণসী কেতুমতী নাম রাজধানী ভৰিস্সতি ইদ্ধা চেৰ ফীতা চ বহুজনা চ আকিণ্ণমনুস্সা চ সুভিক্খা চ। অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু ইমস্মিং জম্বুদীপে চতুরাসীতিনগরসহস্সানি ভৰিস্সন্তি কেতুমতীরাজধানীপমুখানি। অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু কেতুমতিযা রাজধানিযা সঙ্খো নাম রাজা উপ্পজ্জিস্সতি চক্কৰত্তী ধম্মিকো ধম্মরাজা চাতুরন্তো ৰিজিতাৰী জনপদত্থাৰরিযপ্পত্তো সত্তরতনসমন্নাগতো। তস্সিমানি সত্ত রতনানি ভৰিস্সন্তি, সেয্যথিদং, চক্করতনং হত্থিরতনং অস্সরতনং মণিরতনং ইত্থিরতনং গহপতিরতনং পরিণাযকরতনমেৰ সত্তমং। পরোসহস্সং খো পনস্স পুত্তা ভৰিস্সন্তি সূরা ৰীরঙ্গরূপা পরসেনপ্পমদ্দনা। সো ইমং পথৰিং সাগরপরিযন্তং অদণ্ডেন অসত্থেন ধম্মেন অভিৰিজিয অজ্ঝাৰসিস্সতি। মেত্তেয্যবুদ্ধুপ্পাদো ১০৭. ‘‘অসীতিৰস্সসহস্সাযুকেসু, ভিক্খৰে, মনুস্সেসু মেত্তেয্যো নাম ভগৰা লোকে উপ্পজ্জিস্সতি অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো ৰিজ্জাচরণসম্পন্নো সুগতো লোকৰিদূ অনুত্তরো পুরিসদম্মসারথি সত্থা দেৰমনুস্সানং বুদ্ধো ভগৰা। সেয্যথাপাহমেতরহি লোকে উপ্পন্নো অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো ৰিজ্জাচরণসম্পন্নো সুগতো লোকৰিদূ অনুত্তরো পুরিসদম্মসারথি সত্থা দেৰমনুস্সানং বুদ্ধো ভগৰা। সো ইমং লোকং সদেৰকং সমারকং সব্রহ্মকং সস্সমণব্রাহ্মণিং পজং সদেৰমনুস্সং সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেস্সতি, সেয্যথাপাহমেতরহি ইমং লোকং সদেৰকং সমারকং সব্রহ্মকং সস্সমণব্রাহ্মণিং পজং সদেৰমনুস্সং সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেমি। সো ধম্মং দেসেস্সতি আদিকল্যাণং মজ্ঝেকল্যাণং পরিযোসানকল্যাণং সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং পকাসেস্সতি; সেয্যথাপাহমেতরহি ধম্মং দেসেমি আদিকল্যাণং মজ্ঝেকল্যাণং পরিযোসানকল্যাণং সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং পকাসেমি। সো অনেকসহস্সং [অনেকসতসহস্সং (ক॰)] ভিক্খুসংঘং পরিহরিস্সতি, সেয্যথাপাহমেতরহি অনেকসতং ভিক্খুসংঘং পরিহরামি। ১০৮. ‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, সঙ্খো নাম রাজা যো সো যূপো রঞ্ঞা মহাপনাদেন কারাপিতো। তং যূপং উস্সাপেত্ৰা অজ্ঝাৰসিত্ৰা তং দত্ৰা ৰিস্সজ্জিত্ৰা সমণব্রাহ্মণকপণদ্ধিকৰণিব্বকযাচকানং দানং দত্ৰা মেত্তেয্যস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স সন্তিকে কেসমস্সুং ওহারেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সতি। সো এৰং পব্বজিতো সমানো একো ৰূপকট্ঠো অপ্পমত্তো আতাপী পহিতত্তো ৰিহরন্তো নচিরস্সেৰ যস্সত্থায কুলপুত্তা সম্মদেৰ অগারস্মাঅনগারিযং পব্বজন্তি, তদনুত্তরং ব্রহ্মচরিযপরিযোসানং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরিস্সতি। ১০৯. ‘‘অত্তদীপা, ভিক্খৰে, ৰিহরথ অত্তসরণা অনঞ্ঞসরণা, ধম্মদীপা ধম্মসরণা অনঞ্ঞসরণা। কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তদীপো ৰিহরতি অত্তসরণো অনঞ্ঞসরণো ধম্মদীপো ধম্মসরণো অনঞ্ঞসরণো? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু কাযে কাযানুপস্সী ৰিহরতি আতাপী সম্পজানো সতিমা ৰিনেয্য লোকে অভিজ্ঝাদোমনস্সং। ৰেদনাসু ৰেদনানুপস্সী…পে॰… চিত্তে চিত্তানুপস্সী…পে॰… ধম্মেসু ধম্মানুপস্সী ৰিহরতি আতাপী সম্পজানো সতিমা ৰিনেয্য লোকে অভিজ্ঝাদোমনস্সং। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তদীপো ৰিহরতি অত্তসরণো অনঞ্ঞসরণো ধম্মদীপো ধম্মসরণো অনঞ্ঞসরণো। ভিক্খুনোআযুৰণ্ণাদিৰড্ঢনকথা ১১০. ‘‘গোচরে, ভিক্খৰে, চরথ সকে পেত্তিকে ৰিসযে। গোচরে, ভিক্খৰে, চরন্তা সকে পেত্তিকে ৰিসযে আযুনাপি ৰড্ঢিস্সথ, ৰণ্ণেনপি ৰড্ঢিস্সথ, সুখেনপি ৰড্ঢিস্সথ, ভোগেনপি ৰড্ঢিস্সথ, বলেনপি ৰড্ঢিস্সথ। ‘‘কিঞ্চ , ভিক্খৰে, ভিক্খুনো আযুস্মিং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ছন্দসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি, ৰীরিযসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি, চিত্তসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি, ৰীমংসাসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি। সো ইমেসং চতুন্নং ইদ্ধিপাদানং ভাৰিতত্তা বহুলীকতত্তা আকঙ্খমানো কপ্পং ৰা তিট্ঠেয্য কপ্পাৰসেসং ৰা। ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো আযুস্মিং। ‘‘কিঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো ৰণ্ণস্মিং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো, অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু। ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো ৰণ্ণস্মিং। ‘‘কিঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো সুখস্মিং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিৰিচ্চেৰ কামেহি ৰিৰিচ্চ অকুসলেহি ধম্মেহি সৰিতক্কং সৰিচারং ৰিৰেকজং পীতিসুখং পঠমং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ৰিতক্কৰিচারানং ৰূপসমা…পে॰… দুতিযং ঝানং…পে॰… ততিযং ঝানং…পে॰… চতুত্থং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো, সুখস্মিং। ‘‘কিঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো ভোগস্মিং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু মেত্তাসহগতেন চেতসা একং দিসং ফরিত্ৰা ৰিহরতি তথা দুতিযং। তথা ততিযং। তথা চতুত্থং। ইতি উদ্ধমধো তিরিযং সব্বধি সব্বত্ততায সব্বাৰন্তং লোকং মেত্তাসহগতেন চেতসা ৰিপুলেন মহগ্গতেন অপ্পমাণেন অৰেরেন অব্যাপজ্জেন ফরিত্ৰা ৰিহরতি। করুণাসহগতেন চেতসা…পে॰… মুদিতাসহগতেন চেতসা…পে॰… উপেক্খাসহগতেন চেতসা একং দিসং ফরিত্ৰা ৰিহরতি। তথা দুতিযং। তথা ততিযং। তথা চতুত্থং। ইতি উদ্ধমধো তিরিযং সব্বধি সব্বত্ততায সব্বাৰন্তং লোকং উপেক্খাসহগতেন চেতসা ৰিপুলেন মহগ্গতেন অপ্পমাণেন অৰেরেন অব্যাপজ্জেন ফরিত্ৰা ৰিহরতি। ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো ভোগস্মিং। ‘‘কিঞ্চ , ভিক্খৰে, ভিক্খুনো বলস্মিং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো বলস্মিং। ‘‘নাহং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞং একবলম্পি সমনুপস্সামি যং এৰং দুপ্পসহং, যথযিদং, ভিক্খৰে, মারবলং। কুসলানং , ভিক্খৰে, ধম্মানং সমাদানহেতু এৰমিদং পুঞ্ঞং পৰড্ঢতী’’তি। ইদমৰোচ ভগৰা। অত্তমনা তে ভিক্খূ ভগৰতো ভাসিতং অভিনন্দুন্তি। চক্কৰত্তিসুত্তং নিট্ঠিতং ততিযং। |