১০. ভিক্খুনিক্খন্ধকং
১. পঠমভাণৰারো মহাপজাপতিগোতমীৰত্থু ৪০২. [অ॰ নি॰ ৮.৫১ ইদং ৰত্থু আগতং] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে। অথ খো মহাপজাপতি [মহাপজাপতী (সী॰ স্যা॰)] গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। ‘‘অলং, গোতমি, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি। দুতিযম্পি খো…পে॰… ততিযম্পি খো মহপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। ‘‘অলং, গোতমি, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী – ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জন্তি – দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি। অথ খো ভগৰা কপিলৰত্থুস্মিং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন ৰেসালী তেন চারিকং পক্কামি। অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ৰেসালী তদৰসরি। তত্র সুদং ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী কেসে ছেদাপেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা সম্বহুলাহি সাকিযানীহি সদ্ধিং যেন ৰেসালী তেন পক্কামি। অনুপুব্বেন যেন ৰেসালী মহাৰনং কূটাগারসালা তেনুপসঙ্কমি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে অট্ঠাসি। অদ্দসা খো আযস্মা আনন্দো মহাপজাপতিং গোতমিং সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খিং দুম্মনং অস্সুমুখিং রুদমানং বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতং। দিস্ৰান মহাপজাপতিং গোতমিংএতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, গোতমি, সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতা’’তি? ‘‘তথা হি পন, ভন্তে আনন্দ, ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। ‘‘তেন হি ত্ৰং, গোতমি, মুহুত্তং ইধেৰ তাৰ হোহি, যাৰাহং ভগৰন্তং যাচামি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘এসা, ভন্তে, মহাপজাপতি গোতমী সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতা – ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জন্তি। সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। ‘‘অলং, আনন্দ, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি। দুতিযম্পি খো…পে॰… ততিযম্পি খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। ‘‘অলং, আনন্দ, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো [অ॰ নি॰ ৮.৫১ ‘‘অথ খো আযস্মতো আনন্দস্স এতদহোসী’’তি আগতং] – ‘‘ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং; যংনূনাহং অঞ্ঞেনপি পরিযাযেন ভগৰন্তং যাচেয্যং মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ভব্বো নু খো, ভন্তে, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলং ৰা সকদাগামিফলং [সকিদাগামিফলং (স্যা॰)] ৰা অনাগামিফলং ৰা অরহত্তফলং ৰা সচ্ছিকাতু’’ন্তি? ‘‘ভব্বো, আনন্দ, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলম্পি সকদাগামিফলম্পি অনাগামিফলম্পি অরহত্তফলম্পি সচ্ছিকাতু’’ন্তি। ‘‘সচে, ভন্তে, ভব্বো মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলম্পি সকদাগামিফলম্পি অনাগামিফলম্পি অরহত্তফলম্পি সচ্ছিকাতুং; বহূপকারা, ভন্তে, মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতো মাতুচ্ছা আপাদিকা , পোসিকা, খীরস্স দাযিকা, ভগৰন্তং জনেত্তিযা কালঙ্কতায থঞ্ঞং পাযেসি; সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি। অট্ঠগরুধম্মা ৪০৩. ‘‘সচে, আনন্দ, মহাপজাপতী গোতমী অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হাতি, সাৰস্সা। হোতু উপসম্পদা। [পাচি॰ ১৪৯] ‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা [গরুংকত্ৰা (ক॰)] মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ন ভিক্খুনিযা অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসিতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা – উপোসথপুচ্ছকঞ্চ, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি পৰারেতব্বং – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খায সিক্খমানায উভতোসঙ্ঘে উপসম্পদা পরিযেসিতব্বা। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ন ভিক্খুনিযা কেনচি পরিযাযেন ভিক্খু অক্কোসিতব্বো পরিভাসিতব্বো। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘অজ্জতগ্গে ওৰটো ভিক্খুনীনং ভিক্খূসু ৰচনপথো, অনোৰটো ভিক্খূনং ভিক্খুনীসু ৰচনপথো। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘সচে, আনন্দ, মহাপজাপতি গোতমী ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হাতি, সাৰস্সা হোতু উপসম্পদা’’তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো সন্তিকে অট্ঠ গরুধম্মে উগ্গহেত্ৰা যেন মহাপজাপতি গোতমী তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচ – ‘‘সচে খো ত্ৰং, গোতমি, অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হেয্যাসি, সাৰ তে ভৰিস্সতি উপসম্পদা। ‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ন ভিক্খুনিযা অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসিতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা – উপোসথপুচ্ছকঞ্চ, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি পৰারেতব্বং – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খায সিক্খমানায উভতোসঙ্ঘে উপসম্পদা পরিযেসিতব্বা। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘ন ভিক্খুনিযা কেনচি পরিযাযেন ভিক্খু অক্কোসিতব্বো পরিভাসিতব্বো। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘অজ্জতগ্গে ওৰটো ভিক্খুনীনং ভিক্খূসু ৰচনপথো, অনোৰটো ভিক্খূনং ভিক্খুনীসু ৰচনপথো। অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো। ‘‘সচে খো ত্ৰং, গোতমি, ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হেয্যাসি, সাৰ তে ভৰিস্সতি উপসম্পদা’’তি। ‘‘সেয্যথাপি, ভন্তে আনন্দ, ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দহরো, যুৰা, মণ্ডনকজাতিকো সীসংনহাতো উপ্পলমালং ৰা ৰস্সিকমালং ৰা অতিমুত্তকমালং [অধিমত্তকমালং (স্যা॰)] ৰা লভিত্ৰা উভোহি হত্থেহি পটিগ্গহেত্ৰা উত্তমঙ্গে সিরস্মিং পতিট্ঠাপেয্য; এৰমেৰ খো অহং, ভন্তে, আনন্দ ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হামি যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযে’’তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘পটিগ্গহিতা, ভন্তে, মহাপজাপতিযা গোতমিযা অট্ঠ গরুধম্মা, উপসম্পন্না ভগৰতো মাতুচ্ছা’’তি। ‘‘সচে, আনন্দ, নালভিস্স মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, চিরট্ঠিতিকং, আনন্দ, ব্রহ্মচরিযং অভৰিস্স, ৰস্সসহস্সং সদ্ধম্মো তিট্ঠেয্য। যতো চ খো, আনন্দ, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো, ন দানি, আনন্দ, ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং ভৰিস্সতি। পঞ্চেৰ দানি, আনন্দ, ৰস্সসতানি সদ্ধম্মো ঠস্সতি। ‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, যানি কানিচি কুলানি বহুত্থিকানি [বহুইত্থিকানি (সী॰ স্যা॰)] অপ্পপুরিসকানি, তানি সুপ্পধংসিযানি হোন্তি চোরেহি কুম্ভথেনকেহি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি। ‘‘সেয্যথাপি , আনন্দ, সম্পন্নে সালিক্খেত্তে সেতট্টিকা নাম রোগজাতি নিপততি, এৰং তং সালিক্খেত্তং ন চিরট্ঠিতিকং হোতি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি। ‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, সম্পন্নে উচ্ছুক্খেত্তে মঞ্জিট্ঠিকা [মঞ্জেট্ঠিকা (সী॰ স্যা॰)] নাম রোগজাতি নিপততি, এৰং তং উচ্ছুক্খেত্তং ন চিরট্ঠিতিকং হোতি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি। ‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, পুরিসো মহতো তল়াকস্স পটিকচ্চেৰ আল়িং বন্ধেয্য যাৰদেৰ উদকস্স অনতিক্কমনায; এৰমেৰ খো, আনন্দ, মযা পটিকচ্চেৰ ভিক্খুনীনং অট্ঠ গরুধম্মা পঞ্ঞত্তা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযা’’তি। ভিক্খুনীনং অট্ঠ গরুধম্মা নিট্ঠিতা। ভিক্খুনীউপসম্পদানুজাননং ৪০৪. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতী গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কথাহং, ভন্তে, ইমাসু সাকিযানীসু পটিপজ্জামী’’তি? অথ খো ভগৰা মহাপজাপতিং গোতমিং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি। অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতু’’ন্তি। অথ খো তা ভিক্খুনিযো মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচুং – ‘‘অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’তি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘ইমা মং, ভন্তে আনন্দ, ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’’তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘মহাপজাপতি, ভন্তে, গোতমী এৰমাহ – ‘ইমা মং, ভন্তে আনন্দ, ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’’তি। ‘‘যদগ্গেন, আনন্দ, মহাপজাপতিযা গোতমিযা অট্ঠ গরুধম্মা পটিগ্গহিতা, তদেৰ সা [তদেৰস্সা (ক॰)] উপসম্পন্না’’তি। ৪০৫. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘একাহং, ভন্তে আনন্দ, ভগৰন্তং ৰরং যাচামি। সাধু, ভন্তে, ভগৰা অনুজানেয্য ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’ন্তি। অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘মহাপজাপতি, ভন্তে, গোতমী এৰমাহ – ‘একাহং, ভন্তে আনন্দ, ভগৰন্তং ৰরং যাচামি। সাধু, ভন্তে, ভগৰা অনুজানেয্য ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’’ন্তি। ‘‘অট্ঠানমেতং, আনন্দ, অনৰকাসো , যং তথাগতো অনুজানেয্য মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং। ইমেহি নাম, আনন্দ, অঞ্ঞতিত্থিযা দুরক্খাতধম্মা মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মংসামীচিকম্মং ন করিস্সন্তি ; কিমঙ্গং পন তথাগতো অনুজানিস্সতি মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’ন্তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং। যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘যানি তানি, ভন্তে, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি সাধারণানি, কথং মযং, ভন্তে, তেসু সিক্খাপদেসু পটিপজ্জামা’’তি? ‘‘যানি তানি, গোতমি, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি সাধারণানি, যথা ভিক্খূ সিক্খন্তি তথা তেসু সিক্খাপদেসু সিক্খথা’’তি। ‘‘যানি পন তানি, ভন্তে, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি অসাধারণানি, কথং মযং, ভন্তে, তেসু সিক্খাপদেসু পটিপজ্জামা’’তি? ‘‘যানি তানি, গোতমি, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি অসাধারণানি, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সিক্খথা’’তি। ৪০৬. [অ॰ নি॰ ৮.৫৩] অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু মে, ভন্তে, ভগৰা সংখিত্তেন ধম্মং দেসেতু, যমহং ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা একা ৰূপকট্ঠা অপ্পমত্তা আতাপিনী পহিতত্তা ৰিহরেয্য’’ন্তি। ‘‘যে খো ত্ৰং, গোতমি, ধম্মে জানেয্যাসি – ইমে ধম্মা সরাগায সংৰত্তন্তি নো ৰিরাগায, সঞ্ঞোগায সংৰত্তন্তি নো ৰিসঞ্ঞোগায, আচযায সংৰত্তন্তি নো অপচযায, মহিচ্ছতায সংৰত্তন্তি নো অপ্পিচ্ছতায, অসন্তুট্ঠিযা সংৰত্তন্তি নো সন্তুট্ঠিযা, সঙ্গণিকায সংৰত্তন্তি নো পৰিৰেকায, কোসজ্জায সংৰত্তন্তি নো ৰীরিযারম্ভায, দুব্ভরতায সংৰত্তন্তি নো সুভরতায; একংসেন, গোতমি, ধারেয্যাসি – নেসো ধম্মো, নেসো ৰিনযো, নেতং সত্থুসাসনন্তি। যে চ খো ত্ৰং, গোতমি, ধম্মে জানেয্যাসি – ইমে ধম্মা ৰিরাগায সংৰত্তন্তি নো সরাগায, ৰিসঞ্ঞোগায সংৰত্তন্তি নো সঞ্ঞোগায, অপচযায সংৰত্তন্তি নো আচযায, অপ্পিচ্ছতায সংৰত্তন্তি নো মহিচ্ছতায, সন্তুট্ঠিযা সংৰত্তন্তি নো অসন্তুট্ঠিযা, পৰিৰেকায সংৰত্তন্তি নো সঙ্গণিকায, ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি নো কোসজ্জায, সুভরতায সংৰত্তন্তি নো দুব্ভরতায; একংসেন, গোতমি, ধারেয্যাসি – এসো ধম্মো, এসো ৰিনযো, এতং সত্থুসাসন’’ন্তি। ৪০৭. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং ন উদ্দিসীযতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে॰… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং। যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি। ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাথা’’’তি। ৪০৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো আপত্তিং ন পটিকরোন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা আপত্তি ন পটিকাতব্বা। যা ন পটিকরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং আপত্তি পটিকাতব্বা’’তি । ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং আপত্তিং পটিকরেয্যাথা’’’তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো রথিকাযপি ব্যূহেপি সিঙ্ঘাটকেপি ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পত্তং ভূমিযং নিক্খিপিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা আপত্তিং পটিকরোন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, রত্তিং ৰিমানেত্ৰা ইদানি খমাপেন্তী’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা। যো পটিগ্গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি। ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যাথা’’’তি। ৪০৯. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং কম্মং ন করিযতি । ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং কম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন কতকম্মা ভিক্খুনিযো রথিকাযপি ব্যূহেপি সিঙ্ঘাটকেপি ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পত্তং ভূমিযং নিক্খিপিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা খমাপেন্তি ‘এৰং নূন কাতব্ব’ন্তি মঞ্ঞমানা। মনুস্সা তথেৰ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, রত্তিং ৰিমানেত্ৰা ইদানি খমাপেন্তী’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতব্বং। যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি। ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং কম্মং কাতব্ব’’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং কম্মং করেয্যাথা’’’তি। ৪১০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো সঙ্ঘমজ্ঝে ভণ্ডনজাতা কলহজাতা ৰিৰাদাপন্না অঞ্ঞমঞ্ঞং মুখসত্তীহি ৰিতুদন্তা ৰিহরন্তি। ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেন্তি। তস্মিং খো পন অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে দিস্সন্তি ভিক্খুনিযো কম্মপ্পত্তাযোপি আপত্তিগামিনিযোপি। ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘সাধু, ভন্তে, অয্যাৰ ভিক্খুনীনং কম্মং করোন্তু, অয্যাৰ ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গণ্হন্তু; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেতব্ব’’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং আরোপেত্ৰা ভিক্খুনীনং নিয্যাদেতুং – ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতুং, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং আরোপেত্ৰা ভিক্খুনীনং নিয্যাদেতুং, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন উপ্পলৰণ্ণায ভিক্খুনিযা অন্তেৰাসিনী ভিক্খুনী সত্ত ৰস্সানি ভগৰন্তং অনুবন্ধা হোতি ৰিনযং পরিযাপুণন্তী। তস্সা মুট্ঠস্সতিনিযা গহিতো গহিতো মুস্সতি। অস্সোসি খো সা ভিক্খুনী – ‘‘ভগৰা কির সাৰত্থিং গন্তুকামো’’তি। অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘অহং খো সত্ত ৰস্সানি ভগৰন্তং অনুবন্ধিং ৰিনযং পরিযাপুণন্তী। তস্সা মে মুট্ঠস্সতিনিযা গহিতো গহিতো মুস্সতি। দুক্করং খো পন মাতুগামেন যাৰজীৰং সত্থারংঅনুবন্ধিতুং। কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসি। ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং। ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং ৰিনযং ৰাচেতু’’ন্তি। পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো। ২. দুতিযভাণৰারো ৪১১. অথ খো ভগৰা ৰেসালিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন সাৰত্থি তেন চারিকং পক্কামি। অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন সাৰত্থি তদৰসরি। তত্র সুদং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে । তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ভিক্খুনিযো কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চিতব্বা। যো ওসিঞ্চেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্স ভিক্খুনো দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অৰন্দিযো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কাযং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি …পে॰… ঊরুং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, ভিক্খুনিযো ওভাসেন্তি, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কাযো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বো, ন ঊরু ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বো, ন অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বং, ন ভিক্খুনিযো ওভাসিতব্বা, ন ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেতব্বং। যো সম্পযোজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্স ভিক্খুনো দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অৰন্দিযো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খু কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চিতব্বো। যা ওসিঞ্চেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্সা ভিক্খুনিযা দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি ভিক্খৰে, আৰরণং কাতু’’ন্তি। আৰরণে কতে ন আদিযন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো কাযং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, থনং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, ঊরুং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, ভিক্খূ ওভাসেন্তি, ভিক্খূহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা কাযো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো…পে॰… ন থনো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো, ন ঊরু ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো, ন অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বং, ন ভিক্খূ ওভাসিতব্বা, ন ভিক্খূহি সদ্ধিং সম্পযোজেতব্বং। যা সম্পযোজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্সা ভিক্খুনিযা দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰরণং কাতু’’ন্তি। আৰরণে কতে ন আদিযন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেতু’’ন্তি। অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কপ্পতি নু খো ওৰাদট্ঠপিতায [ওৰাদণ্ঠপিতায (স্যা॰), ওৰাদংঠপিতায (ক॰)] ভিক্খুনিযা সদ্ধিং উপোসথং কাতুং, ন নু খো কপ্পতী’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদট্ঠপিতায ভিক্খুনিযা সদ্ধিং উপোসথো কাতব্বো, যাৰ ন তং অধিকরণং ৰূপসন্তং হোতী’’তি। ৪১২. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকং পক্কামি। ভিক্খুনিযো উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যো উদাযী ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকং পক্কমিস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকা পক্কমিতব্বা। যো পক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন [তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ (স্যা॰ কং॰)] বালা অব্যত্তা ওৰাদং ঠপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালেন অব্যত্তেন ওৰাদো ঠপেতব্বো। যো ঠপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অৰত্থুস্মিং অকারণে ওৰাদং ঠপেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, অৰত্থুস্মিং অকারণে ওৰাদো ঠপেতব্বো। যো ঠপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং ঠপেত্ৰা ৰিনিচ্ছযং ন দেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেত্ৰা ৰিনিচ্ছযো ন দাতব্বো। যো ন দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪১৩. [পাচি॰ ১০৫৪] তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ওৰাদং ন গচ্ছন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ওৰাদো ন গন্তব্বো। যা ন গচ্ছেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন সব্বো ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদং গচ্ছতি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, সব্বেন ভিক্খুনিসঙ্ঘেন ওৰাদো গন্তব্বো। গচ্ছেয্য চে, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতূহি পঞ্চহি ভিক্খুনীহি ওৰাদং গন্তু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন চতস্সো পঞ্চ ভিক্খুনিযো ওৰাদং গচ্ছন্তি। মনুস্সা তথেৰ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, চতূহি পঞ্চহি ভিক্খুনীহি ওৰাদো গন্তব্বো। গচ্ছেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে তিস্সো ভিক্খুনিযো [ভিক্খুনীহি (ক॰)] ওৰাদং গন্তুং। একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, অয্য, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি; লভতু কির, অয্য, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’ন্তি। তেন ভিক্খুনা পাতিমোক্খুদ্দেসকো উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনীসঙ্ঘো, ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি; লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’ন্তি। পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘অত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো’তি? সচে হোতি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’তি। সচে ন হোতি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘কো আযস্মা উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতু’ন্তি? সচে কোচি উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং, সো চ হোতি অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতো, সম্মন্নিত্ৰা ৰত্তব্বো – ‘ইত্থন্নামো ভিক্খুভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’তি। সচে ন কোচি উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘নত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাসাদিকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘো সম্পাদেতূ’’তি। ৪১৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং ন গণ্হন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন গহেতব্বো। যো ন গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু বালো হোতি। তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি । ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, বালো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য , ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং ওৰাদো গহেতব্বো’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি। তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য গণ্হাহী’’তি। ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, গিলানো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গমিকো হোতি। তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি। ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, গমিকো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, ঠপেত্ৰা গমিকং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অরঞ্ঞে ৰিহরতি। তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি। ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, অরঞ্ঞে ৰিহরামি; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য , ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, ঠপেত্ৰা গমিকং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকেন ভিক্খুনা ওৰাদং গহেতুং, সঙ্কেতঞ্চ কাতুং – অত্র পতিহরিস্সামী’’তি। ৪১৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং গহেত্ৰা ন আরোচেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন আরোচেতব্বো। যো ন আরোচেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং গহেত্ৰা ন পচ্চাহরন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন পচ্চাহরিতব্বো। যো ন পচ্চাহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো সঙ্কেতং ন গচ্ছন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সঙ্কেতং ন গন্তব্বং। যা ন গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪১৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো দীঘানি কাযবন্ধনানি ধারেন্তি, তেহেৰ ফাসুকা নামেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা দীঘং কাযবন্ধনং ধারেতব্বং। যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা একপরিযাকতং [একপরিযাযকতং (স্যা॰)] কাযবন্ধনং, ন চ তেন ফাসুকা নামেতব্বা। যা নামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰিলীৰেন [ৰিলিৰেন (ক॰)] পট্টেন ফাসুকা নামেন্তি…পে॰… চম্মপট্টেন ফাসুকা নামেন্তি। দুস্সপট্টেন ফাসুকা নামেন্তি। দুস্সৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি। দুস্সৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি। চোল়পট্টেন ফাসুকা নামেন্তি। চোল়ৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি। চোল়ৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি। সুত্তৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি। সুত্তৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰিলীৰেন পট্টেন ফাসুকা নামেতব্বা…পে॰… ন সুত্তৰট্টিযা ফাসুকা নামেতব্বা। যা নামেয্য আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অট্ঠিল্লেন জঘনং ঘংসাপেন্তি…পে॰… গোহনুকেন জঘনং কোট্টাপেন্তি, হত্থং কোট্টাপেন্তি, হত্থকোচ্ছং কোট্টাপেন্তি, পাদং কোট্টাপেন্তি, পাদকোচ্ছং কোট্টাপেন্তি, ঊরুং কোট্টাপেন্তি, মুখং কোট্টাপেন্তি, দন্তমংসং কোট্টাপেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অট্ঠিল্লেন জঘনং ঘংসাপেতব্বং…পে॰… ন দন্তমংসং কোট্টাপেতব্বং। যা কোট্টাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪১৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো মুখং আলিম্পন্তি…পে॰… মুখং উম্মদ্দেন্তি, মুখং চুণ্ণেন্তি, মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেন্তি, অঙ্গরাগং করোন্তি, মুখরাগং করোন্তি, অঙ্গরাগমুখরাগং করোন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে , ভিক্খুনিযা মুখং আলিম্পিতব্বং…পে॰… ন মুখং উম্মদ্দিতব্বং, ন মুখং চুণ্ণেতব্বং, ন মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছিতব্বং, ন অঙ্গরাগো কাতব্বো, ন মুখরাগো কাতব্বো, ন অঙ্গরাগমুখরাগো কাতব্বো। যা করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো অৰঙ্গং [অপাঙ্গং (?)] করোন্তি…পে॰… ৰিসেসকং করোন্তি, ওলোকনকেন ওলোকেন্তি, সালোকে তিট্ঠন্তি; নচ্চং [সনচ্চং (সী॰ স্যা॰), সমজ্জং (ক॰)] কারাপেন্তি, ৰেসিং ৰুট্ঠাপেন্তি, পানাগারং ঠপেন্তি, সূনং ঠপেন্তি, আপণং পসারেন্তি, ৰড্ঢিং পযোজেন্তি, ৰণিজ্জং পযোজেন্তি, দাসং উপট্ঠাপেন্তি, দাসিং উপট্ঠাপেন্তি, কম্মকারং উপট্ঠাপেন্তি, কম্মকারিং উপট্ঠাপেন্তি, তিরচ্ছানগতং উপট্ঠাপেন্তি, হরীতকপক্কিকং [হরীতকপণ্ণিকং (ক॰)] পকিণন্তি, নমতকং ধারেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অৰঙ্গং কাতব্বং…পে॰… ন ৰিসেসকং কাতব্বং, ন ওলোকনকেন ওলোকেতব্বং, ন সালোকে ঠাতব্বং, ন নচ্চং কারাপেতব্বং, ন ৰেসী ৰুট্ঠাপেতব্বা, ন পানাগারং ঠপেতব্বং, ন সূনা ঠপেতব্বা, ন আপণো পসারেতব্বো, ন ৰড্ঢি পযোজেতব্বা, ন ৰণিজ্জা পযোজেতব্বা, ন দাসো উপট্ঠাপেতব্বো, ন দাসী উপট্ঠাপেতব্বা, ন কম্মকারো উপট্ঠাপেতব্বো, ন কম্মকারী উপট্ঠাপেতব্বা, ন তিরচ্ছানগতো উপট্ঠাপেতব্বো, ন হরীতকপক্কিকং পকিণিতব্বং, ন নমতকং ধারেতব্বং। যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪১৮. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো সব্বনীলকানি চীৰরানি ধারেন্তি…পে॰… সব্বপীতকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বলোহিতকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমঞ্জিট্ঠিকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বকণ্হানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমহারঙ্গরত্তানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমহানামরত্তানি চীৰরানি ধারেন্তি, অচ্ছিন্নদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, দীঘদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, পুপ্ফদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, ফলদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, কঞ্চুকং ধারেন্তি, তিরীটকং ধারেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সব্বনীলকানি চীৰরানি ধারেতব্বানি…পে॰… ন তিরীটকং ধারেতব্বং। যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪১৯. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী কালং করোন্তী এৰমাহ – ‘‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’’তি। তত্থ ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ ৰিৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং হোতি, অম্হাকং হোতী’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ভিক্খুনী চে, ভিক্খৰে , কালং করোন্তী এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুসঙ্ঘো, ভিক্খুনিসঙ্ঘস্সেৰেতং। সিক্খমানা চে, ভিক্খৰে…পে॰… সামণেরী চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তী এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুসঙ্ঘো, ভিক্খুনিসঙ্ঘস্সেৰেতং। ভিক্খু চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তো এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভিক্খুসঙ্ঘস্সেৰেতং। সামণেরো চে, ভিক্খৰে…পে॰… উপাসকো চে, ভিক্খৰে…পে॰… উপাসিকা চে, ভিক্খৰে…পে॰… অঞ্ঞো চে, ভিক্খৰে, কোচি কালং করোন্তো এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভিক্খুসঙ্ঘস্সেৰেত’’ন্তি। ৪২০. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী পুরাণমল্লী ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি। সা রথিকায দুব্বলকং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা অংসকূটেন পহারং দত্ৰা পাতেসি [পৰট্টেসি (সী॰)]। ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম, ভিক্খুনী, ভিক্খুস্স পহারং দস্সতী’’তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুস্স পহারো দাতব্বো। যা দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা দূরতোৰ ওক্কমিত্ৰা মগ্গং দাতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী পৰুত্থপতিকা জারেন গব্ভিনী হোতি। সা গব্ভং পাতেত্ৰা কুলূপিকং ভিক্খুনিং এতদৰোচ – ‘‘হন্দয্যে, ইমং গব্ভং পত্তেন নীহরা’’তি। অথ খো সা ভিক্খুনী তং গব্ভং পত্তে পক্খিপিত্ৰা সঙ্ঘাটিযা পটিচ্ছাদেত্ৰা অগমাসি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরেন পিণ্ডচারিকেন ভিক্খুনা সমাদানং কতং হোতি – ‘যাহং পঠমং ভিক্খং লভিস্সামি, ন তং অদত্ৰা ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা পরিভুঞ্জিস্সামী’তি। অথ খো সো ভিক্খু তং ভিক্খুনিং পস্সিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘হন্দ, ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি। ‘‘অলং অয্যা’’তি। দুতিযম্পি খো…পে॰… ততিযম্পি খো সো ভিক্খু তং ভিক্খুনিং এতদৰোচ – ‘‘হন্দ, ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি। ‘‘অলং অয্যা’’তি। ‘‘মযা খো, ভগিনি, সমাদানং কতং – ‘যাহং পঠমং ভিক্খং লভিস্সামি, ন তং অদত্ৰা ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা পরিভুঞ্জিস্সামী’তি। হন্দ , ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি। অথ খো সা ভিক্খুনী তেন ভিক্খুনা নিপ্পীল়িযমানা নীহরিত্ৰা পত্তং দস্সেসি – ‘‘পস্স, অয্য, পত্তে গব্ভং; মা চ কস্সচি আরোচেসী’’তি। অথ খো সো ভিক্খু উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনী পত্তেন গব্ভং নীহরিস্সতী’’তি! অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি। যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে॰… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনী পত্তেন গব্ভং নীহরিস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পত্তেন গব্ভোনীহরিতব্বো। যা নীহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা নীহরিত্ৰা পত্তং দস্সেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেন্তি। ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেতব্বং। যা দস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা উক্কুজ্জিত্ৰা পত্তং দস্সেতুং। যঞ্চ পত্তে আমিসং হোতি, তেন চ ভিক্খু নিমন্তেতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং রথিকায পুরিসব্যঞ্জনং ছড্ডিতং হোতি। তং ভিক্খুনিযো সক্কচ্চং উপনিজ্ঝাযিংসু। মনুস্সা উক্কুট্ঠিং অকংসু। তা ভিক্খুনিযো মঙ্কূ অহেসুং। অথ খো তা ভিক্খুনিযো উপস্সযং গন্ত্ৰা ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসুং। যা তা ভিক্খুনিযো অপ্পিচ্ছা…পে॰… তা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনিযো পুরিসব্যঞ্জনং উপনিজ্ঝাযিস্সন্তী’’তি! অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং। ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পুরিসব্যঞ্জনং উপনিজ্ঝাযিতব্বং। যা উপনিজ্ঝাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪২১. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খূনং আমিসং দেন্তি। ভিক্খূ ভিক্খুনীনং দেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দস্সন্তি! মযম্পি ন জানাম দানং দাতু’’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দাতব্বং। যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং আমিসং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘস্স দাতু’’ন্তি। বাল়্হতরং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি দাতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং সন্নিধিকতং আমিসং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সন্নিধিং ভিক্খুনীহি [ভিক্খুনীহি ভিক্খূহি (সী॰)] পটিগ্গাহাপেত্ৰা [পটিগ্গহাপেত্ৰা (ক॰)]পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খুনীনং আমিসং দেন্তি। ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং দেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনিযো অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দস্সন্তি! মযম্পি ন জানাম দানং দাতু’’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দাতব্বং। যা দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং আমিসং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘস্স দাতু’’ন্তি। বাল়্হতরং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি দাতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং সন্নিধিকতং আমিসং উস্সন্নং হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং সন্নিধিং ভিক্খূহি ভিক্খুনীহি [ভিক্খূহি ভিক্খুনীহি (সী॰)] পটিগ্গাহাপেত্ৰা পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি। ৪২২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং সেনাসনং উস্সন্নং হোতি, ভিক্খুনীনং [ভিক্খুনীনং সেনাসনং (স্যা॰ কং॰)] ন হোতি। ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসুং – ‘সাধু, ভন্তে, অয্যা অম্হাকং সেনাসনং দেন্তু তাৰকালিক’ন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং সেনাসনং দাতুং তাৰকালিক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন উতুনিযো ভিক্খুনিযো ওনদ্ধমঞ্চং ওনদ্ধপীঠং অভিনিসীদন্তিপি অভিনিপজ্জন্তিপি। সেনাসনং লোহিতেন মক্খিয্যতি । ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ওনদ্ধমঞ্চং ওনদ্ধপীঠং অভিনিসীদিতব্বং অভিনিপজ্জিতব্বং। যা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰসথচীৰর’’ন্তি। আৰসথচীৰরং লোহিতেন মক্খিয্যতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি , ভিক্খৰে, আণিচোল়ক’’ন্তি। চোল়কং নিপততি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সুত্তকেন বন্ধিত্ৰা ঊরুযা বন্ধিতু’’ন্তি । সুত্তং ছিজ্জতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সংৰেল্লিযং, কটিসুত্তক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো সব্বকালং কটিসুত্তকং ধারেন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সব্বকালং কটিসুত্তকং ধারেতব্বং। যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, উতুনিযা কটিসুত্তক’’ন্তি। দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো। ৩. ততিযভাণৰারো ৪২৩. তেন খো পন সমযেন উপসম্পন্নাযো দিস্সন্তি – অনিমিত্তাপি, নিমিত্তমত্তাপি, অলোহিতাপি, ধুৰলোহিতাপি, ধুৰচোল়াপি, পগ্ঘরন্তীপি, সিখরিণীপি, ইত্থিপণ্ডকাপি, ৰেপুরিসিকাপি, সম্ভিন্নাপি, উভতোব্যঞ্জনাপি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপসম্পাদেন্তিযা চতুৰীসতি অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতুং। এৰঞ্চ পন , ভিক্খৰে, পুচ্ছিতব্বা – ‘নসি অনিমিত্তা, নসি নিমিত্তমত্তা, নসি অলোহিতা, নসি ধুৰলোহিতা, নসি ধুৰচোল়া, নসি পগ্ঘরন্তী, নসি সিখরণী [সিখরিণী (সী॰ স্যা॰)], নসি ইত্থিপণ্ডকা, নসি ৰেপুরিসিকা, নসি সম্ভিন্না, নসি উভতোব্যঞ্জনা? সন্তি তে এৰরূপা আবাধা – কুট্ঠং, গণ্ডো, কিলাসো, সোসো, অপমারো? মনুস্সাসি, ইত্থীসি, ভুজিস্সাসি, অণণাসি, নসি রাজভটী? অনুঞ্ঞাতাসি মাতাপিতূহি, সামিকেন? পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সাসি, পরিপুণ্ণং তে পত্তচীৰরং, কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনী’’তি? তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছন্তি। উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একতোউপসম্পন্নায ভিক্খুনিসঙ্ঘে ৰিসুদ্ধায ভিক্খুসঙ্ঘে উপসম্পাদেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অননুসিট্ঠা উপসম্পদাপেক্খাযো অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছন্তি। উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঠমং অনুসাসিত্ৰা পচ্ছা অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতু’’ন্তি। তত্থেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে অনুসাসন্তি। উপসম্পদাপেক্খাযো তথেৰ ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি , ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একমন্তং অনুসাসিত্ৰা সঙ্ঘমজ্ঝে অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অনুসাসিতব্বা। ৪২৪. ‘‘পঠমং উপজ্ঝং গাহাপেতব্বা। উপজ্ঝং গাহাপেত্ৰা পত্তচীৰরং আচিক্খিতব্বং – ‘অযং তে পত্তো, অযং সঙ্ঘাটি, অযং উত্তরাসঙ্গো, অযং অন্তরৰাসকো, ইদং সংকচ্চিকং [সঙ্কচ্ছিকং (স্যা॰)], অযং উদকসাটিকা; গচ্ছ অমুম্হি ওকাসে তিট্ঠাহী’’তি। বালা অব্যত্তা অনুসাসন্তি। দুরনুসিট্ঠা উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালায অব্যত্তায অনুসাসিতব্বা। যা অনুসাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায অনুসাসিতু’’ন্তি। অসম্মতা অনুসাসন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, অসম্মতায অনুসাসিতব্বা। যা অনুসাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, সম্মতায অনুসাসিতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা – অত্তনা ৰা অত্তানং সম্মন্নিতব্বং, পরায ৰা পরা সম্মন্নিতব্বা। ‘‘কথঞ্চ অত্তনাৰ [অত্তনা ৰা (ক॰)] অত্তানং সম্মন্নিতব্বং? ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামং অনুসাসেয্য’ন্তি। এৰং অত্তনাৰ অত্তানং সম্মন্নিতব্বং। ‘‘কথঞ্চ পরায [পরায ৰা (ক॰)] পরা সম্মন্নিতব্বা? ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামং অনুসাসেয্যা’তি। এৰং পরায পরা সম্মন্নিতব্বা। ‘‘তায সম্মতায ভিক্খুনিযা উপসম্পদাপেক্খং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযা – ‘সুণসি ইত্থন্নামে। অযং তে সচ্চকালো, ভূতকালো। যং জাতং তং সঙ্ঘমজ্ঝে পুচ্ছন্তে সন্তং অত্থীতি ৰত্তব্বং, অসন্তং নত্থীতি ৰত্তব্বং। মা খো ৰিত্থাযি [ৰিত্থাসি (ক॰)], মা খো মঙ্কু অহোসি। এৰং তং পুচ্ছিস্সন্তি – নসি অনিমিত্তা, নসি নিমিত্তমত্তা, নসি অলোহিতা, নসি ধুৰলোহিতা, নসি ধুৰচোল়া, নসি পগ্ঘরন্তী, নসি সিখরিণী, নসি ইত্থিপণ্ডকা, নসি ৰেপুরিসিকা, নসি সম্ভিন্না, নসি উভতোব্যঞ্জনা? সন্তি তে এৰরূপা আবাধা – কুট্ঠং, গণ্ডো, কিলাসো, সোসো, অপমারো? মনুস্সাসি, ইত্থীসি, ভুজিস্সাসি, অণণাসি, নসি রাজভটী? অনুঞ্ঞাতাসি মাতাপিতূহি, সামিকেন? পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সাসি, পরিপুণ্ণং তে পত্তচীৰরং, কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনী’তি ? ‘‘একতো আগচ্ছন্তি। ন একতো আগন্তব্বং। অনুসাসিকায পঠমতরং আগন্ত্ৰা সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। অনুসিট্ঠা সা মযা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামা আগচ্ছেয্যা’তি। ‘আগচ্ছাহী’তি ৰত্তব্বা। ‘‘একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা ভিক্খুনীনং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা উপসম্পদং যাচাপেতব্বা – ‘সঙ্ঘং, অয্যে, উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। দুতিযম্পি, অয্যে, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। ততিযম্পি, অয্যে, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি। ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছেয্যন্তি। ‘‘সুণসি ইত্থন্নামে। অযং তে সচ্চকালো, ভূতকালো। যং জাতং তং পুচ্ছামি সন্তং অত্থীতি ৰত্তব্বং, অসন্তং নত্থীতি ৰত্তব্বং। নসি অনিমিত্তা…পে॰… কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনীতি। ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ৪২৫. ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা । পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য। ‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি। ‘‘তাৰদেৰ তং আদায ভিক্খুসঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা উপসম্পদং যাচাপেতব্বা – ‘অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা; সঙ্ঘং, অয্যা, উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। দুতিযম্পি, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। ততিযম্পি, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি। উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি। ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য, ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি। ‘‘তাৰদেৰ ছাযা মেতব্বা, উতুপ্পমাণং আচিক্খিতব্বং, দিৰসভাগো আচিক্খিতব্বো, সঙ্গীতি আচিক্খিতব্বা, ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা – ইমিস্সা তযো চ নিস্সযে, অট্ঠ চ অকরণীযানি আচিক্খেয্যাথা’’তি। ৪২৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভত্তগ্গে আসনং সংকসাযন্তিযো কালং ৰীতিনামেসুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো – ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিকন্তি – সব্বত্থ অট্ঠেৰ ভিক্খুনিযো যথাৰুড্ঢং পটিবাহন্তি, অৰসেসাযো যথাগতিকং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তগ্গে অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিকং; অঞ্ঞত্থ সব্বত্থ যথাৰুড্ঢং [অঞ্ঞত্থ যথাৰুড্ঢং (স্যা॰)] ন পটিবাহিতব্বং। যা পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। ৪২৭. [পাচি॰ ১০৫০ আদযো] তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ন পৰারেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ন পৰারেতব্বং। যা ন পৰারেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অত্তনা পৰারেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘং ন পৰারেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অত্তনা পৰারেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘো ন পৰারেতব্বো। যা ন পৰারেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভিক্খূহি সদ্ধিং একতো পৰারেন্তিযো কোলাহলং অকংসু। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খূহি সদ্ধিং একতো পৰারেতব্বং। যা পৰারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরেভত্তং পৰারেন্তিযো কালং ৰীতিনামেসুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পচ্ছাভত্তং [ভিক্খৰে ভিক্খুনিযা পচ্ছাভত্তং (স্যা॰ কং॰)] পৰারেতু’’ন্তি। পচ্ছাভত্তং পৰারেন্তিযো ৰিকালে [ৰিকালং (ক॰)] অহেসুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অজ্জতনা ভিক্খুনিসঙ্ঘং [অজ্জতনা (সী॰), অজ্জতনায (ক॰)] পৰারেত্ৰা অপরজ্জু ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতু’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন সব্বো ভিক্খুনিসঙ্ঘো পৰারেন্তো কোলাহলং অকাসি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং ব্যত্তং পটিবলং সম্মন্নিতুং – ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা। পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং। যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য। ‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি। ‘‘তায সম্মতায ভিক্খুনিযা ভিক্খুনিসঙ্ঘং আদায ভিক্খুসঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনীসঙ্ঘো , অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতি – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা। ৰদতু [ৰদতু মং (ক॰)], অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘো ভিক্খুনিসঙ্ঘং অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতি। দুতিযম্পি, অয্যা…পে॰… ততিযম্পি, অয্যা, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতি – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা। ৰদতু, অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘো ভিক্খুনিসঙ্ঘং অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতী’’তি। ৪২৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং উপোসথং ঠপেন্তি, পৰারণং ঠপেন্তি, সৰচনীযং করোন্তি, অনুৰাদং পট্ঠপেন্তি, ওকাসং কারেন্তি, চোদেন্তি, সারেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুস্স উপোসথো ঠপেতব্বো; ঠপিতোপি অট্ঠপিতো; ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স। ন পৰারণা ঠপেতব্বা; ঠপিতাপি অট্ঠপিতা; ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স। ন সৰচনীযং কাতব্বং; কতম্পি অকতং; করোন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স। ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো; পট্ঠপিতোপি অপ্পট্ঠপিতো; পট্ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স। ন ওকাসো কারেতব্বো ; কারিতোপি অকারিতো; কারেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স। ন চোদেতব্বো; চোদিতোপি অচোদিতো; চোদেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স । ন সারেতব্বো; সারিতোপি অসারিতো; সারেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং উপোসথং ঠপেন্তি, পৰারণং ঠপেন্তি, সৰচনীযং করোন্তি, অনুৰাদং পট্ঠপেন্তি, ওকাসং কারেন্তি, চোদেন্তি, সারেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে ভিক্খুনা ভিক্খুনিযা উপোসথং ঠপেতুং; ঠপিতোপি সুট্ঠপিতো; ঠপেন্তস্স অনাপত্তি। পৰারণং ঠপেতুং; ঠপিতাপি সুট্ঠপিতা; ঠপেন্তস্স অনাপত্তি। সৰচনীযং কাতুং; কতম্পি সুকতং; করোন্তস্স অনাপত্তি। অনুৰাদং পট্ঠপেতুং; পট্ঠপিতোপি সুপ্পট্ঠপিতো; পট্ঠপেন্তস্স অনাপত্তি। ওকাসং কারেতুং; কারিতোপি সুকারিতো; কারেন্তস্স অনাপত্তি। চোদেতুং; চোদিতাপি সুচোদিতা; চোদেন্তস্স অনাপত্তি। সারেতুং; সারিতাপি সুসারিতা; সারেন্তস্স অনাপত্তী’’তি। ৪২৯. [পাচি॰ ১১৮৪] তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো যানেন যাযন্তি – ইত্থিযুত্তেনপি পুরিসন্তরেন, পুরিসযুত্তেনপি ইত্থন্তরেন। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… ‘‘সেয্যথাপি গঙ্গামহিযাযা’’তি [গঙ্গামহিযাতি (সী॰)]। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা যানেন যাযিতব্বং। যা যাযেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গিলানা হোতি, ন সক্কোতি পদসা গন্তুং। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি , ভিক্খৰে, গিলানায যান’’ন্তি। অথ খো ভিক্খুনীনং এতদহোসি – ‘‘ইত্থিযুত্তং নু খো, পুরিসযুত্তং নু খো’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইত্থিযুত্তং পুরিসযুত্তং হত্থৰট্টক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরিস্সা ভিক্খুনিযা যানুগ্ঘাতেন বাল়্হতরং অফাসু অহোসি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সিৰিকং পাটঙ্কি’’ন্তি। ৪৩০. তেন খো পন সমযেন অড্ঢকাসী গণিকা ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি। সা চ সাৰত্থিং গন্তুকামা হোতি – ‘ভগৰতো সন্তিকে উপসম্পজ্জিস্সামী’তি। অস্সোসুং খো ধুত্তা – ‘অড্ঢকাসী কির গণিকা সাৰত্থিং গন্তুকামা’তি। তে মগ্গে পরিযুট্ঠিংসু। অস্সোসি খো অড্ঢকাসী গণিকা – ‘ধুত্তা কির মগ্গে পরিযুট্ঠিতা’তি। ভগৰতো সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘অহঞ্হি উপসম্পজ্জিতুকামা; কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দূতেনপি উপসম্পাদেতু’’ন্তি। ভিক্খুদূতেন উপসম্পাদেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুদূতেন উপসম্পাদেতব্বা। যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। সিক্খমানদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে॰… সামণেরদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে॰… সামণেরিদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে॰… বালায অব্যত্তায দূতেন উপসম্পাদেন্তি। ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালায অব্যত্তায দূতেন উপসম্পাদেতব্বা। যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায দূতেন উপসম্পাদেতুন্তি। ‘‘তায দূতায ভিক্খুনিযা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। ইত্থন্নামা, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি। উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। দুতিযম্পি, অয্যা, ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি। উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায। ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। ততিযম্পি, অয্যা, ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি। উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি । ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে , ভন্তে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে॰… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি। সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো। ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা। একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা। সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি। ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য। ‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি। ‘‘তাৰদেৰ ছাযা মেতব্বা, উতুপ্পমাণং আচিক্খিতব্বং, দিৰসভাগো আচিক্খিতব্বো, সঙ্গীতি আচিক্খিতব্বা, ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা – তস্সা তযো চ নিস্সযে, অট্ঠ চ অকরণীযানি আচিক্খেয্যাথা’’তি। ৪৩১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অরঞ্ঞে ৰিহরন্তি। ধুত্তা দূসেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং, আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অরঞ্ঞে ৰত্থব্বং। যা ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরেন উপাসকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স উদ্দোসিতো দিন্নো হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদ্দোসিত’’ন্তি। উদ্দোসিতো ন সম্মতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপস্সয’’ন্তি। উপস্সযো ন সম্মতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নৰকম্ম’’ন্তি। নৰকম্মং ন সম্মতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি কাতু’’ন্তি। ৪৩২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী সন্নিসিন্নগব্ভা ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি। তস্সা পব্বজিতায গব্ভো ৰুট্ঠাতি। অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো মযা ইমস্মিং দারকে পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পোসেতুং, যাৰ সো দারকো ৰিঞ্ঞুতং পাপুণাতী’’তি। অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘মযা চ ন লব্ভা একিকায ৰত্থুং, অঞ্ঞায চ ভিক্খুনিযা ন লব্ভা দারকেন সহ ৰত্থুং, কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা ভিক্খুনিযা দুতিযং দাতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা। পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং। যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযায, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য। ‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযা। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। অথ খো তস্সা দুতিযিকায ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো মযা ইমস্মিং দারকে পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা সাগারং যথা অঞ্ঞস্মিং পুরিসে পটিপজ্জন্তি [পটিপজ্জতি (স্যা॰)] এৰং তস্মিং দারকে পটিপজ্জিতু’’ন্তি। ৪৩৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গরুধম্মং অজ্ঝাপন্না হোতি মানত্তচারিনী। অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘মযা চ ন লব্ভা একিকায ৰত্থুং, অঞ্ঞায চ ভিক্খুনিযা ন লব্ভা সহ মযা ৰত্থুং, কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা ভিক্খুনিযা দুতিযং দাতুং। এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা। পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং। এসা ঞত্তি। ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো। সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং। যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযায, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য। ‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযা। খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি। ৪৩৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী সিক্খং পচ্চক্খায ৰিব্ভমি। সা পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো উপসম্পদং যাচি । ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সিক্খাপচ্চক্খানং; যদেৰ সা ৰিব্ভন্তা তদেৰ সা অভিক্খুনী’’তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী সকাৰাসা তিত্থাযতনং সঙ্কমি। সা পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো উপসম্পদং যাচি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘যা সা, ভিক্খৰে, ভিক্খুনী সকাৰাসা তিত্থাযতনং সঙ্কন্তা, সা আগতা ন উপসম্পাদেতব্বা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরিসেহি অভিৰাদনং , কেসচ্ছেদনং, নখচ্ছেদনং, ৰণপ্পটিকম্মং, কুক্কুচ্চাযন্তা ন সাদিযন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সাদিতু’’ন্তি [সাদিযিতুং (ক॰)]। ৪৩৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পল্লঙ্কেন নিসীদন্তি পণ্হীসম্ফস্সং সাদিযন্তী [সাদিযন্তা (ক॰)]। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পল্লঙ্কেন নিসীদিতব্বং। যা নিসীদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গিলানা হোতি। তস্সা ৰিনা পল্লঙ্কেন ন ফাসু হোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অড্ঢপল্লঙ্ক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰচ্চকুটিযা ৰচ্চং করোন্তি । ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো তত্থেৰ গব্ভং পাতেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰচ্চকুটিযা ৰচ্চো কাতব্বো। যা করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, হেট্ঠা ৰিৰটে উপরিপটিচ্ছন্নে ৰচ্চং কাতু’’ন্তি। ৪৩৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো চুণ্ণেন নহাযন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং । ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা চুণ্ণেন নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুক্কুসং মত্তিক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰাসিতকায মত্তিকায নহাযন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰাসিতকায মত্তিকায নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, পকতিমত্তিক’’ন্তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো জন্তাঘরে নহাযন্তিযো কোলাহলং অকংসু। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা জন্তাঘরে নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পটিসোতে নহাযন্তি ধারাসম্ফস্সং সাদিযন্তী। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে , ভিক্খুনিযা পটিসোতে নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অতিত্থে নহাযন্তি। ধুত্তা দূসেন্তি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অতিত্থে নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি। তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরিসতিত্থে নহাযন্তি। মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে॰… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি। ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং। ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পুরিসতিত্থে নহাযিতব্বং। যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স। অনুজানামি, ভিক্খৰে, মহিলাতিত্থে নহাযিতু’’ন্তি। ততিযভাণৰারো নিট্ঠিতো। ভিক্খুনিক্খন্ধকো দসমো। ইমস্মিং খন্ধকে ৰত্থূ একসতং। তস্সুদ্দানং – পব্বজ্জং গোতমী যাচি, নানুঞ্ঞাসি তথাগতো। কপিলৰত্থু ৰেসালিং, অগমাসি ৰিনাযকো॥ রজোকিণ্ণেন কোট্ঠকে, আনন্দস্স পৰেদযি। ভব্বোতি নযতো যাচি, মাতাতি পোসিকাতি চ॥ ৰস্সসতং তদহু চ, অভিক্খুপচ্চাসীসনা। পৰারণা গরুধম্মা, দ্ৰে ৰস্সা অনক্কোসনা॥ ওৰটো চ অট্ঠ ধম্মা, যাৰজীৰানুৰত্তনা। গরুধম্মপটিগ্গাহো সাৰস্সা উপসম্পদা॥ ৰস্সসহস্সং পঞ্চেৰ, কুম্ভথেনকসেতট্টি। মঞ্জিট্ঠিকউপমাহি, এৰং সদ্ধম্মহিংসনা॥ আল়িং বন্ধেয্য পাএৰ, পুন সদ্ধম্মসণ্ঠিতি। উপসম্পাদেতুং অয্যা, যথাৰুড্ঢাভিৰাদনা॥ ন করিস্সন্তি কিমেৰ, সাধারণাসাধারণং। ওৰাদং পাতিমোক্খঞ্চ, কেন নু খো উপস্সযং॥ ন জানন্তি চ আচিক্খি, ন করোন্তি চ ভিক্খুহি। পটিগ্গহেতুং ভিক্খূহি, ভিক্খুনীহি পটিগ্গহো॥ আচিক্খি কম্মং ভিক্খূহি, উজ্ঝাযন্তি ভিক্খুনীহি ৰা। আচিক্খিতুং ভণ্ডনঞ্চ, রোপেত্ৰা উপ্পলায চ॥ সাৰত্থিযা কদ্দমোদ, অৰন্দি কায ঊরু চ। অঙ্গজাতঞ্চ ওভাসং, সম্পযোজেন্তি ৰগ্গিকা॥ অৰন্দিযো দণ্ডকম্মং, ভিক্খুনিযো তথা পুন। আৰরণঞ্চ ওৰাদং, কপ্পতি নু খো পক্কমি॥ বালা ৰত্থুৰিনিচ্ছযা, ওৰাদং সঙ্ঘো পঞ্চহি। দুৰে তিস্সো ন গণ্হন্তি, বালা গিলানগমিকং॥ আরঞ্ঞিকো নারোচেন্তি, ন পচ্চাগচ্ছন্তি চ। দীঘং ৰিলীৰচম্মঞ্চ, দুস্সা চ ৰেণিৰট্টি চ। চোল়ৰেণি চ ৰট্টি চ, সুত্তৰেণি চ ৰট্টিকা॥ অট্ঠিল্লং গোহনুকেন, হত্থকোচ্ছং পাদং তথা। ঊরুং মুখং দন্তমংসং, আলিম্পোমদ্দচুণ্ণনা॥ লঞ্ছেন্তি অঙ্গরাগঞ্চ, মুখরাগং তথা দুৰে। অৰঙ্গং ৰিসেসোলোকো, সালোকেন নচ্চেন চ [সালোকে সনচ্চেন চ (সী॰), সালোকেন সনচ্চনং (স্যা॰)]॥ ৰেসী পানাগারং সূনং, আপণং ৰড্ঢি ৰণিজ্জা। দাসং দাসিং কম্মকরং, কম্মকারিং উপট্ঠয্যুং॥ তিরচ্ছানহরীতকি, সন্ধারযন্তি নমতকং। নীলং পীতং লোহিতকং, মঞ্জিট্ঠকণ্হচীৰরা॥ মহারঙ্গমহানামঅচ্ছিন্না দীঘমেৰ চ। পুপ্ফফলকঞ্চুকঞ্চ, তিরীটকঞ্চ ধারযুং॥ ভিক্খুনী সিক্খমানায, সামণেরায অচ্চযে। নিয্যাদিতে পরিক্খারে, ভিক্খুনিযোৰ ইস্সরা॥ ভিক্খুস্স সামণেরস্স, উপাসকস্সুপাসিকা। অঞ্ঞেসঞ্চ পরিক্খারে, নিয্যাতে ভিক্খুইস্সরা॥ মল্লী গব্ভং পত্তমূলং, ব্যঞ্জনং আমিসেন চ। উস্সন্নঞ্চ বাল়্হতরং, সন্নিধিকতমামিসং॥ ভিক্খূনং যাদিসং ভোট্ঠং [হেট্ঠা (সী॰), হেট্ঠং (স্যা॰), ভুত্তি (ক॰)], ভিক্খুনীনং তথা করে। সেনাসনং উতুনিযো, মক্খীযতি পটাণি চ॥ ছিজ্জন্তি সব্বকালঞ্চ, অনিমিত্তাপি দিস্সরে। নিমিত্তা লোহিতা চেৰ, তথেৰ ধুৰলোহিতা॥ ধুৰচোল়পগ্ঘরন্তী, সিখরণিত্থিপণ্ডকা। ৰেপুরিসী চ সম্ভিন্না, উভতোব্যঞ্জনাপি চ॥ অনিমিত্তাদিতো কত্ৰা, যাৰ উভতোব্যঞ্জনা। এতং পেয্যালতো হেট্ঠা, কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো চ॥ সোসাপমারো মানুসী, ইত্থীসি ভুজিস্সাসি চ। অণণা ন রাজভটী, অনুঞ্ঞাতা চ ৰীসতি॥ পরিপুণ্ণা চ কিন্নামা, কানামা তে পৰত্তিনী। চতুৰীসন্তরাযানং, পুচ্ছিত্ৰা উপসম্পদা॥ ৰিত্থাযন্তি অননুসিট্ঠা, সঙ্ঘমজ্ঝে তথেৰ চ। উপজ্ঝাগাহ সঙ্ঘাটি, উত্তরন্তরৰাসকো॥ সঙ্কচ্চুদকসাটি চ, আচিক্খিত্ৰান পেসযে। বালা অসম্মতেকতো, যাচে পুচ্ছন্তরাযিকা॥ একতোউপসম্পন্না, ভিক্খুসঙ্ঘে তথা পুন। ছাযা উতু দিৰসা চ, সঙ্গীতি তযো নিস্সযে॥ অট্ঠ অকরণীযানি, কালং সব্বত্থ অট্ঠেৰ। ন পৰারেন্তি ভিক্খুনী, ভিক্খুসঙ্ঘং তথেৰ চ॥ কোলাহলং পুরেভত্তং, ৰিকালে চ কোলাহলং। উপোসথং পৰারণং, সৰচনীযানুৰাদনং॥ ওকাসং চোদে সারেন্তি, পটিক্খিত্তং মহেসিনা। তথেৰ ভিক্খু ভিক্খুনী, অনুঞ্ঞাতং মহেসিনা॥ যানং গিলানযুত্তঞ্চ, যানুগ্ঘাতড্ঢকাসিকা। ভিক্খু সিক্খা সামণের, সামণেরী চ বালায॥ অরঞ্ঞে উপাসকেন, উদ্দোসিতো উপস্সযং। ন সম্মতি নৰকম্মং, নিসিন্নগব্ভএকিকা॥ সাগারঞ্চ গরুধম্মং, পচ্চক্খায চ সঙ্কমি। অভিৰাদনকেসা চ, নখা চ ৰণকম্মনা॥ পল্লঙ্কেন গিলানা চ, ৰচ্চং চুণ্ণেন ৰাসিতং। জন্তাঘরে পটিসোতে, অতিত্থে পুরিসেন চ॥ মহাগোতমী আযাচি, আনন্দো চাপি যোনিসো। পরিসা চতস্সো হোন্তি, পব্বজ্জা জিনসাসনে॥ সংৰেগজননত্থায , সদ্ধম্মস্স চ ৰুদ্ধিযা। আতুরস্সাৰ ভেসজ্জং, এৰং বুদ্ধেন দেসিতং॥ এৰং ৰিনীতা সদ্ধম্মে, মাতুগামাপি ইতরা। যাযন্তি [তাযন্তি (সী॰ স্যা॰)] অচ্চুতং ঠানং, যত্থ গন্ত্ৰা ন সোচরেতি॥ ভিক্খুনিক্খন্ধকং নিট্ঠিতং। |
Copyright © 2011 Bangladesh Buddhist. All rights reserved |