৪. অগ্গঞ্ঞসুত্তং
ৰাসেট্ঠভারদ্ৰাজা ১১১. এৰং মে সুতং – একং সমযং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি পুব্বারামে মিগারমাতুপাসাদে। তেন খো পন সমযেন ৰাসেট্ঠভারদ্ৰাজা ভিক্খূসু পরিৰসন্তি ভিক্খুভাৰং আকঙ্খমানা। অথ খো ভগৰা সাযন্হসমযং পটিসল্লানা ৰুট্ঠিতো পাসাদা ওরোহিত্ৰা পাসাদপচ্ছাযাযং [পাসাদচ্ছাযাযং (ক॰)] অব্ভোকাসে চঙ্কমতি। ১১২. অদ্দসা খো ৰাসেট্ঠো ভগৰন্তং সাযন্হসমযং পটিসল্লানা ৰুট্ঠিতং পাসাদা ওরোহিত্ৰা পাসাদপচ্ছাযাযং অব্ভোকাসে চঙ্কমন্তং। দিস্ৰান ভারদ্ৰাজং আমন্তেসি – ‘‘অযং, আৰুসো ভারদ্ৰাজ, ভগৰা সাযন্হসমযং পটিসল্লানা ৰুট্ঠিতো পাসাদা ওরোহিত্ৰা পাসাদপচ্ছাযাযং অব্ভোকাসে চঙ্কমতি। আযামাৰুসো ভারদ্ৰাজ, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিস্সাম; অপ্পেৰ নাম লভেয্যাম ভগৰতো সন্তিকা [সম্মুখা (স্যা॰ ক॰)] ধম্মিং কথং সৰনাযা’’তি। ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো ভারদ্ৰাজো ৰাসেট্ঠস্স পচ্চস্সোসি। ১১৩. অথ খো ৰাসেট্ঠভারদ্ৰাজা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা ভগৰন্তং চঙ্কমন্তং অনুচঙ্কমিংসু। অথ খো ভগৰা ৰাসেট্ঠং আমন্তেসি – ‘‘তুম্হে খ্ৰত্থ, ৰাসেট্ঠ, ব্রাহ্মণজচ্চা ব্রাহ্মণকুলীনা ব্রাহ্মণকুলা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতা, কচ্চি ৰো, ৰাসেট্ঠ, ব্রাহ্মণা ন অক্কোসন্তি ন পরিভাসন্তী’’তি? ‘‘তগ্ঘ নো, ভন্তে, ব্রাহ্মণা অক্কোসন্তি পরিভাসন্তি অত্তরূপায পরিভাসায পরিপুণ্ণায, নো অপরিপুণ্ণাযা’’তি। ‘‘যথা কথং পন ৰো, ৰাসেট্ঠ, ব্রাহ্মণা অক্কোসন্তি পরিভাসন্তি অত্তরূপায পরিভাসায পরিপুণ্ণায, নো অপরিপুণ্ণাযা’’তি? ‘‘ব্রাহ্মণা, ভন্তে, এৰমাহংসু – ‘ব্রাহ্মণোৰ সেট্ঠো ৰণ্ণো, হীনা অঞ্ঞে ৰণ্ণা [হীনো অঞ্ঞো ৰণ্ণো (সী॰ পী॰ ম॰ নি॰ ২ মধুরসুত্ত)]। ব্রাহ্মণোৰ সুক্কো ৰণ্ণো , কণ্হা অঞ্ঞে ৰণ্ণা [কণ্হো অঞ্ঞো ৰণ্ণো (সী॰ পী॰ ম॰ নি॰ ২ মধুরসুত্ত)]। ব্রাহ্মণাৰ সুজ্ঝন্তি, নো অব্রাহ্মণা। ব্রাহ্মণাৰ [ব্রাহ্মণা (স্যা॰)]ব্রহ্মুনো পুত্তা ওরসা মুখতো জাতা ব্রহ্মজা ব্রহ্মনিম্মিতা ব্রহ্মদাযাদা। তে তুম্হে সেট্ঠং ৰণ্ণং হিত্ৰা হীনমত্থ ৰণ্ণং অজ্ঝুপগতা, যদিদং মুণ্ডকে সমণকে ইব্ভে কণ্হে বন্ধুপাদাপচ্চে। তযিদং ন সাধু, তযিদং নপ্পতিরূপং, যং তুম্হে সেট্ঠং ৰণ্ণং হিত্ৰা হীনমত্থ ৰণ্ণং অজ্ঝুপগতা যদিদং মুণ্ডকে সমণকে ইব্ভে কণ্হে বন্ধুপাদাপচ্চে’তি। এৰং খো নো, ভন্তে, ব্রাহ্মণা অক্কোসন্তি পরিভাসন্তি অত্তরূপায পরিভাসায পরিপুণ্ণায, নো অপরিপুণ্ণাযা’’তি। ১১৪. ‘‘তগ্ঘ ৰো, ৰাসেট্ঠ, ব্রাহ্মণা পোরাণং অস্সরন্তা এৰমাহংসু – ‘ব্রাহ্মণোৰ সেট্ঠো ৰণ্ণো, হীনা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণোৰ সুক্কো ৰণ্ণো, কণ্হা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণাৰ সুজ্ঝন্তি, নো অব্রাহ্মণা; ব্রাহ্মণাৰ ব্রহ্মুনো পুত্তা ওরসা মুখতো জাতা ব্রহ্মজা ব্রহ্মনিম্মিতা ব্রহ্মদাযাদা’তি। দিস্সন্তি খো পন, ৰাসেট্ঠ, ব্রাহ্মণানং ব্রাহ্মণিযো উতুনিযোপি গব্ভিনিযোপি ৰিজাযমানাপি পাযমানাপি। তে চ ব্রাহ্মণা যোনিজাৰ সমানা এৰমাহংসু – ‘ব্রাহ্মণোৰ সেট্ঠো ৰণ্ণো, হীনা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণোৰ সুক্কো ৰণ্ণো, কণ্হা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণাৰ সুজ্ঝন্তি, নো অব্রাহ্মণা; ব্রাহ্মণাৰ ব্রহ্মুনো পুত্তা ওরসা মুখতো জাতা ব্রহ্মজা ব্রহ্মনিম্মিতা ব্রহ্মদাযাদা’তি। তে [তে চ (স্যা॰ ক॰)] ব্রহ্মানঞ্চেৰ অব্ভাচিক্খন্তি, মুসা চ ভাসন্তি, বহুঞ্চ অপুঞ্ঞং পসৰন্তি। চতুৰণ্ণসুদ্ধি ১১৫. ‘‘চত্তারোমে, ৰাসেট্ঠ, ৰণ্ণা – খত্তিযা, ব্রাহ্মণা, ৰেস্সা, সুদ্দা। খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, ইধেকচ্চো পাণাতিপাতী হোতি অদিন্নাদাযী কামেসুমিচ্ছাচারী মুসাৰাদী পিসুণৰাচো ফরুসৰাচো সম্ফপ্পলাপী অভিজ্ঝালু ব্যাপন্নচিত্তো মিচ্ছাদিট্ঠী। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, যেমে ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা সাৰজ্জা সাৰজ্জসঙ্খাতা অসেৰিতব্বা অসেৰিতব্বসঙ্খাতা নঅলমরিযা নঅলমরিযসঙ্খাতা কণ্হা কণ্হৰিপাকা ৰিঞ্ঞুগরহিতা, খত্তিযেপি তে [খো ৰাসেট্ঠ (ক॰)] ইধেকচ্চে সন্দিস্সন্তি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ, ইধেকচ্চো পাণাতিপাতী হোতি অদিন্নাদাযী কামেসুমিচ্ছাচারী মুসাৰাদী পিসুণৰাচো ফরুসৰাচো সম্ফপ্পলাপী অভিজ্ঝালু ব্যাপন্নচিত্তো মিচ্ছাদিট্ঠী। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, যেমে ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা…পে॰… কণ্হা কণ্হৰিপাকা ৰিঞ্ঞুগরহিতা; সুদ্দেপি তে ইধেকচ্চে সন্দিস্সন্তি। ‘‘খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, ইধেকচ্চো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি, অদিন্নাদানা পটিৰিরতো, কামেসুমিচ্ছাচারা পটিৰিরতো, মুসাৰাদা পটিৰিরতো, পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো, ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো, সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো, অনভিজ্ঝালু অব্যাপন্নচিত্তো, সম্মাদিট্ঠী। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, যেমে ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা অনৰজ্জাঅনৰজ্জসঙ্খাতা সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা সুক্কা সুক্কৰিপাকা ৰিঞ্ঞুপ্পসত্থা, খত্তিযেপি তে ইধেকচ্চে সন্দিস্সন্তি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ, ইধেকচ্চো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি…পে॰… অনভিজ্ঝালু , অব্যাপন্নচিত্তো, সম্মাদিট্ঠী। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, যেমে ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা অনৰজ্জা অনৰজ্জসঙ্খাতা সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা সুক্কা সুক্কৰিপাকা ৰিঞ্ঞুপ্পসত্থা; সুদ্দেপি তে ইধেকচ্চে সন্দিস্সন্তি। ১১৬. ‘‘ইমেসু খো, ৰাসেট্ঠ, চতূসু ৰণ্ণেসু এৰং উভযৰোকিণ্ণেসু ৰত্তমানেসু কণ্হসুক্কেসু ধম্মেসু ৰিঞ্ঞুগরহিতেসু চেৰ ৰিঞ্ঞুপ্পসত্থেসু চ যদেত্থ ব্রাহ্মণা এৰমাহংসু – ‘ব্রাহ্মণোৰ সেট্ঠো ৰণ্ণো, হীনা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণোৰ সুক্কো ৰণ্ণো, কণ্হা অঞ্ঞে ৰণ্ণা; ব্রাহ্মণাৰ সুজ্ঝন্তি, নো অব্রাহ্মণা; ব্রাহ্মণাৰ ব্রহ্মুনো পুত্তা ওরসা মুখতো জাতা ব্রহ্মজা ব্রহ্মনিম্মিতা ব্রহ্মদাযাদা’তি। তং তেসং ৰিঞ্ঞূ নানুজানন্তি। তং কিস্স হেতু? ইমেসঞ্হি, ৰাসেট্ঠ, চতুন্নং ৰণ্ণানং যো হোতি ভিক্খু অরহং খীণাসৰো ৰুসিতৰা কতকরণীযো ওহিতভারো অনুপ্পত্তসদত্থো পরিক্খীণভৰসংযোজনো সম্মদঞ্ঞাৰিমুত্তো, সো নেসং অগ্গমক্খাযতি ধম্মেনেৰ, নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং, দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ । ১১৭. ‘‘তদমিনাপেতং, ৰাসেট্ঠ, পরিযাযেন ৰেদিতব্বং, যথা ধম্মোৰ সেট্ঠো জনেতস্মিং, দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ‘‘জানাতি খো [খো পন (ক॰)], ৰাসেট্ঠ, রাজা পসেনদি কোসলো – ‘সমণো গোতমো অনন্তরা [অনুত্তরো (বহূসু)] সক্যকুলা পব্বজিতো’তি। সক্যা খো পন, ৰাসেট্ঠ, রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স অনুযুত্তা [অনন্তরা অনুযন্তা (স্যা॰), অনন্তরা অনুযুত্তা (ক॰)] ভৰন্তি। করোন্তি খো, ৰাসেট্ঠ, সক্যা রঞ্ঞে পসেনদিম্হি কোসলে নিপচ্চকারং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, যং করোন্তি সক্যা রঞ্ঞে পসেনদিম্হি কোসলে নিপচ্চকারং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং, করোতি তং রাজা পসেনদি কোসলো তথাগতে নিপচ্চকারং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং, ন নং [ননু (বহূসু)] ‘সুজাতো সমণো গোতমো, দুজ্জাতোহমস্মি। বলৰা সমণো গোতমো, দুব্বলোহমস্মি। পাসাদিকো সমণো গোতমো, দুব্বণ্ণোহমস্মি। মহেসক্খো সমণো গোতমো, অপ্পেসক্খোহমস্মী’তি। অথ খো নং ধম্মংযেৰ সক্করোন্তো ধম্মং গরুং করোন্তো ধম্মং মানেন্তো ধম্মং পূজেন্তো ধম্মং অপচাযমানো এৰং রাজা পসেনদি কোসলো তথাগতে নিপচ্চকারং করোতি, অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং। ইমিনাপি খো এতং, ৰাসেট্ঠ, পরিযাযেন ৰেদিতব্বং, যথা ধম্মোৰ সেট্ঠো জনেতস্মিং, দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ১১৮. ‘‘তুম্হে খ্ৰত্থ, ৰাসেট্ঠ, নানাজচ্চা নানানামা নানাগোত্তা নানাকুলা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতা। ‘কে তুম্হে’তি – পুট্ঠা সমানা ‘সমণা সক্যপুত্তিযাম্হা’তি – পটিজানাথ। যস্স খো পনস্স, ৰাসেট্ঠ, তথাগতে সদ্ধা নিৰিট্ঠা মূলজাতা পতিট্ঠিতা দল়্হা অসংহারিযা সমণেন ৰা ব্রাহ্মণেন ৰা দেৰেন ৰা মারেন ৰা ব্রহ্মুনা ৰা কেনচি ৰা লোকস্মিং, তস্সেতং কল্লং ৰচনায – ‘ভগৰতোম্হি পুত্তো ওরসো মুখতো জাতো ধম্মজো ধম্মনিম্মিতো ধম্মদাযাদো’তি। তং কিস্স হেতু? তথাগতস্স হেতং, ৰাসেট্ঠ, অধিৰচনং ‘ধম্মকাযো’ ইতিপি, ‘ব্রহ্মকাযো’ ইতিপি, ‘ধম্মভূতো’ ইতিপি, ‘ব্রহ্মভূতো’ ইতিপি। ১১৯. ‘‘হোতি খো সো, ৰাসেট্ঠ, সমযো যং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন অযং লোকো সংৰট্টতি। সংৰট্টমানে লোকে যেভুয্যেন সত্তা আভস্সরসংৰত্তনিকা হোন্তি। তে তত্থ হোন্তি মনোমযা পীতিভক্খা সযংপভা অন্তলিক্খচরা সুভট্ঠাযিনো চিরং দীঘমদ্ধানং তিট্ঠন্তি। ‘‘হোতি খো সো, ৰাসেট্ঠ, সমযো যং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন অযং লোকো ৰিৰট্টতি। ৰিৰট্টমানে লোকে যেভুয্যেন সত্তা আভস্সরকাযা চৰিত্ৰা ইত্থত্তং আগচ্ছন্তি। তেধ হোন্তি মনোমযা পীতিভক্খা সযংপভা অন্তলিক্খচরা সুভট্ঠাযিনো চিরং দীঘমদ্ধানং তিট্ঠন্তি। রসপথৰিপাতুভাৰো ১২০. ‘‘একোদকীভূতং খো পন, ৰাসেট্ঠ, তেন সমযেন হোতি অন্ধকারো অন্ধকারতিমিসা । ন চন্দিমসূরিযা পঞ্ঞাযন্তি, ন নক্খত্তানি তারকরূপানি পঞ্ঞাযন্তি, ন রত্তিন্দিৰা পঞ্ঞাযন্তি, ন মাসড্ঢমাসা পঞ্ঞাযন্তি, ন উতুসংৰচ্ছরা পঞ্ঞাযন্তি , ন ইত্থিপুমা পঞ্ঞাযন্তি, সত্তা সত্তাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছন্তি। অথ খো তেসং, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন রসপথৰী উদকস্মিং সমতনি [সমতানি (বহূসু)]; সেয্যথাপি নাম পযসো তত্তস্স [পযতত্তস্স (স্যা॰)] নিব্বাযমানস্স উপরি সন্তানকং হোতি, এৰমেৰ পাতুরহোসি। সা অহোসি ৰণ্ণসম্পন্না গন্ধসম্পন্না রসসম্পন্না, সেয্যথাপি নাম সম্পন্নং ৰা সপ্পি সম্পন্নং ৰা নৰনীতং এৰংৰণ্ণা অহোসি। সেয্যথাপি নাম খুদ্দমধুং [খুদ্দং মধুং (ক॰ সী॰)] অনেল়কং [অনেলকং (সী॰ পী॰)], এৰমস্সাদা অহোসি। অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরো সত্তো লোলজাতিকো – ‘অম্ভো, কিমেৰিদং ভৰিস্সতী’তি রসপথৰিং অঙ্গুলিযা সাযি। তস্স রসপথৰিং অঙ্গুলিযা সাযতো অচ্ছাদেসি, তণ্হা চস্স ওক্কমি। অঞ্ঞেপি খো, ৰাসেট্ঠ, সত্তা তস্স সত্তস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জমানা রসপথৰিং অঙ্গুলিযা সাযিংসু। তেসং রসপথৰিং অঙ্গুলিযা সাযতং অচ্ছাদেসি, তণ্হা চ তেসং ওক্কমি। চন্দিমসূরিযাদিপাতুভাৰো ১২১. ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা রসপথৰিং হত্থেহি আলুপ্পকারকং উপক্কমিংসু পরিভুঞ্জিতুং। যতো খো তে [যতো খো (সী॰ স্যা॰ পী॰)], ৰাসেট্ঠ, সত্তা রসপথৰিং হত্থেহি আলুপ্পকারকং উপক্কমিংসু পরিভুঞ্জিতুং। অথ তেসং সত্তানং সযংপভা অন্তরধাযি। সযংপভায অন্তরহিতায চন্দিমসূরিযা পাতুরহেসুং। চন্দিমসূরিযেসু পাতুভূতেসু নক্খত্তানি তারকরূপানি পাতুরহেসুং। নক্খত্তেসু তারকরূপেসু পাতুভূতেসু রত্তিন্দিৰা পঞ্ঞাযিংসু। রত্তিন্দিৰেসু পঞ্ঞাযমানেসু মাসড্ঢমাসা পঞ্ঞাযিংসু। মাসড্ঢমাসেসু পঞ্ঞাযমানেসু উতুসংৰচ্ছরা পঞ্ঞাযিংসু। এত্তাৰতা খো , ৰাসেট্ঠ, অযং লোকো পুন ৰিৰট্টো হোতি। ১২২. ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা রসপথৰিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা [তব্ভক্খা (স্যা॰)] তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু। যথা যথা খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা রসপথৰিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু, তথা তথা তেসং সত্তানং (রসপথৰিং পরিভুঞ্জন্তানং) [( ) সী॰ স্যা॰ পী॰ পোত্থকেসু নত্থি] খরত্তঞ্চেৰ কাযস্মিং ওক্কমি, ৰণ্ণৰেৰণ্ণতা [ৰণ্ণৰেৰজ্জতা (টীকা)] চ পঞ্ঞাযিত্থ। একিদং সত্তা ৰণ্ণৰন্তো হোন্তি, একিদং সত্তা দুব্বণ্ণা। তত্থ যে তে সত্তা ৰণ্ণৰন্তো, তে দুব্বণ্ণে সত্তে অতিমঞ্ঞন্তি – ‘মযমেতেহি ৰণ্ণৰন্ততরা, অম্হেহেতে দুব্বণ্ণতরা’তি। তেসং ৰণ্ণাতিমানপচ্চযা মানাতিমানজাতিকানং রসপথৰী অন্তরধাযি। রসায পথৰিযা অন্তরহিতায সন্নিপতিংসু। সন্নিপতিত্ৰা অনুত্থুনিংসু – ‘অহো রসং, অহো রস’ন্তি! তদেতরহিপি মনুস্সা কঞ্চিদেৰ সুরসং [সাধুরসং (সী॰ স্যা॰ পী॰)] লভিত্ৰা এৰমাহংসু – ‘অহো রসং, অহো রস’ন্তি! তদেৰ পোরাণং অগ্গঞ্ঞং অক্খরং অনুসরন্তি, ন ত্ৰেৰস্স অত্থং আজানন্তি। ভূমিপপ্পটকপাতুভাৰো ১২৩. ‘‘অথ খো তেসং, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং রসায পথৰিযা অন্তরহিতায ভূমিপপ্পটকো পাতুরহোসি। সেয্যথাপি নাম অহিচ্ছত্তকো, এৰমেৰ পাতুরহোসি। সো অহোসি ৰণ্ণসম্পন্নো গন্ধসম্পন্নো রসসম্পন্নো, সেয্যথাপি নাম সম্পন্নং ৰা সপ্পি সম্পন্নং ৰা নৰনীতং এৰংৰণ্ণো অহোসি। সেয্যথাপি নাম খুদ্দমধুং অনেল়কং, এৰমস্সাদো অহোসি। ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা ভূমিপপ্পটকং উপক্কমিংসু পরিভুঞ্জিতুং। তে তং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু। যথা যথা খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা ভূমিপপ্পটকং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু, তথা তথা তেসং সত্তানং ভিয্যোসো মত্তায খরত্তঞ্চেৰ কাযস্মিং ওক্কমি, ৰণ্ণৰেৰণ্ণতা চ পঞ্ঞাযিত্থ। একিদং সত্তা ৰণ্ণৰন্তো হোন্তি, একিদং সত্তা দুব্বণ্ণা। তত্থ যে তে সত্তা ৰণ্ণৰন্তো, তে দুব্বণ্ণে সত্তে অতিমঞ্ঞন্তি – ‘মযমেতেহি ৰণ্ণৰন্ততরা, অম্হেহেতে দুব্বণ্ণতরা’তি। তেসং ৰণ্ণাতিমানপচ্চযা মানাতিমানজাতিকানং ভূমিপপ্পটকো অন্তরধাযি। পদালতাপাতুভাৰো ১২৪. ‘‘ভূমিপপ্পটকে অন্তরহিতে পদালতা [সদ্দালতা (সী॰)] পাতুরহোসি, সেয্যথাপি নাম কলম্বুকা [কলম্বকা (স্যা॰)], এৰমেৰ পাতুরহোসি। সা অহোসি ৰণ্ণসম্পন্না গন্ধসম্পন্না রসসম্পন্না, সেয্যথাপি নাম সম্পন্নং ৰা সপ্পি সম্পন্নং ৰা নৰনীতং এৰংৰণ্ণা অহোসি। সেয্যথাপি নাম খুদ্দমধুং অনেল়কং, এৰমস্সাদা অহোসি। ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা পদালতং উপক্কমিংসু পরিভুঞ্জিতুং। তে তং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু। যথা যথা খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা পদালতং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু, তথা তথা তেসং সত্তানং ভিয্যোসোমত্তায খরত্তঞ্চেৰ কাযস্মিং ওক্কমি, ৰণ্ণৰেৰণ্ণতা চ পঞ্ঞাযিত্থ। একিদংসত্তা ৰণ্ণৰন্তো হোন্তি, একিদং সত্তা দুব্বণ্ণা। তত্থ যে তে সত্তা ৰণ্ণৰন্তো, তে দুব্বণ্ণে সত্তে অতিমঞ্ঞন্তি – ‘মযমেতেহি ৰণ্ণৰন্ততরা, অম্হেহেতে দুব্বণ্ণতরা’তি। তেসং ৰণ্ণাতিমানপচ্চযা মানাতিমানজাতিকানং পদালতা অন্তরধাযি। ‘‘পদালতায অন্তরহিতায সন্নিপতিংসু। সন্নিপতিত্ৰা অনুত্থুনিংসু – ‘অহু ৰত নো, অহাযি ৰত নো পদালতা’তি! তদেতরহিপি মনুস্সা কেনচি [কেনচিদেৰ (সী॰ স্যা॰ পী॰)]দুক্খধম্মেন ফুট্ঠা এৰমাহংসু – ‘অহু ৰত নো, অহাযি ৰত নো’তি! তদেৰ পোরাণং অগ্গঞ্ঞং অক্খরং অনুসরন্তি, ন ত্ৰেৰস্স অত্থং আজানন্তি। অকট্ঠপাকসালিপাতুভাৰো ১২৫. ‘‘অথ খো তেসং, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং পদালতায অন্তরহিতায অকট্ঠপাকো সালি পাতুরহোসি অকণো অথুসো সুদ্ধো সুগন্ধো তণ্ডুলপ্ফলো। যং তং সাযং সাযমাসায আহরন্তি, পাতো তং হোতি পক্কং পটিৰিরূল়্হং। যং তং পাতো পাতরাসায আহরন্তি, সাযং তং হোতি পক্কং পটিৰিরূল়্হং; নাপদানং পঞ্ঞাযতি। অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা অকট্ঠপাকং সালিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু। ইত্থিপুরিসলিঙ্গপাতুভাৰো ১২৬. ‘‘যথা যথা খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা অকট্ঠপাকং সালিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠংসু, তথা তথা তেসং সত্তানং ভিয্যোসোমত্তায খরত্তঞ্চেৰ কাযস্মিং ওক্কমি, ৰণ্ণৰেৰণ্ণতা চ পঞ্ঞাযিত্থ, ইত্থিযা চ ইত্থিলিঙ্গং পাতুরহোসি পুরিসস্স চ পুরিসলিঙ্গং। ইত্থী চ পুরিসং অতিৰেলং উপনিজ্ঝাযতি পুরিসো চ ইত্থিং। তেসং অতিৰেলং অঞ্ঞমঞ্ঞং উপনিজ্ঝাযতং সারাগো উদপাদি, পরিল়াহো কাযস্মিং ওক্কমি। তে পরিল়াহপচ্চযা মেথুনং ধম্মং পটিসেৰিংসু। ‘‘যে খো পন তে, ৰাসেট্ঠ, তেন সমযেন সত্তা পস্সন্তি মেথুনং ধম্মং পটিসেৰন্তে, অঞ্ঞে পংসুং খিপন্তি, অঞ্ঞে সেট্ঠিং খিপন্তি , অঞ্ঞে গোমযং খিপন্তি – ‘নস্স অসুচি[ৰসলি (স্যা॰), ৰসলী (ক॰)], নস্স অসুচী’তি। ‘কথঞ্হি নাম সত্তো সত্তস্স এৰরূপং করিস্সতী’তি! তদেতরহিপি মনুস্সা একচ্চেসু জনপদেসু ৰধুযা নিব্বুয্হমানায[নিৰয্হমানায, নিগ্গয্হমানায (ক॰)] অঞ্ঞে পংসুং খিপন্তি, অঞ্ঞে সেট্ঠিং খিপন্তি, অঞ্ঞে গোমযং খিপন্তি। তদেৰ পোরাণং অগ্গঞ্ঞং অক্খরং অনুসরন্তি, ন ত্ৰেৰস্স অত্থং আজানন্তি। মেথুনধম্মসমাচারো ১২৭. ‘‘অধম্মসম্মতং খো পন [অধম্মসম্মতং তং খো পন (স্যা॰), অধম্মসম্মতং খো পন তং (?)], ৰাসেট্ঠ, তেন সমযেন হোতি, তদেতরহি ধম্মসম্মতং। যে খো পন, ৰাসেট্ঠ, তেন সমযেন সত্তা মেথুনং ধম্মং পটিসেৰন্তি, তে মাসম্পি দ্ৰেমাসম্পি ন লভন্তি গামং ৰা নিগমং ৰা পৰিসিতুং। যতো খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা তস্মিং অসদ্ধম্মে অতিৰেলং পাতব্যতং আপজ্জিংসু। অথ অগারানি উপক্কমিংসু কাতুং তস্সেৰ অসদ্ধম্মস্স পটিচ্ছাদনত্থং। অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরস্স সত্তস্স অলসজাতিকস্স এতদহোসি – ‘অম্ভো, কিমেৰাহং ৰিহঞ্ঞামি সালিং আহরন্তো সাযং সাযমাসায পাতো পাতরাসায! যংনূনাহং সালিং আহরেয্যং সকিংদেৰ [সকিংদেৰ (ক॰)]সাযপাতরাসাযা’তি ! ‘‘অথ খো সো, ৰাসেট্ঠ, সত্তো সালিং আহাসি সকিংদেৰ সাযপাতরাসায। অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরো সত্তো যেন সো সত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং সত্তং এতদৰোচ – ‘এহি, ভো সত্ত, সালাহারং গমিস্সামা’তি। ‘অলং, ভো সত্ত, আহতো [আহটো (স্যা॰)] মে সালি সকিংদেৰ সাযপাতরাসাযা’তি। অথ খো সো, ৰাসেট্ঠ, সত্তো তস্স সত্তস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জমানো সালিং আহাসি সকিংদেৰ দ্ৰীহায। ‘এৰম্পি কির, ভো, সাধূ’তি। ‘‘অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরো সত্তো যেন সো সত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং সত্তং এতদৰোচ – ‘এহি, ভো সত্ত, সালাহারং গমিস্সামা’তি। ‘অলং, ভো সত্ত, আহতো মে সালি সকিংদেৰ দ্ৰীহাযা’তি। অথ খো সো, ৰাসেট্ঠ, সত্তো তস্স সত্তস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জমানো সালিং আহাসি সকিংদেৰ চতূহায, ‘এৰম্পি কির, ভো, সাধূ’তি। ‘‘অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরো সত্তো যেন সো সত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং সত্তং এতদৰোচ – ‘এহি, ভো সত্ত, সালাহারং গমিস্সামা’তি। ‘অলং, ভো সত্ত, আহতো মে সালি সকিদেৰ চতূহাযা’তি। অথ খো সো, ৰাসেট্ঠ, সত্তো তস্স সত্তস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জমানো সালিং আহাসি সকিদেৰ অট্ঠাহায, ‘এৰম্পি কির, ভো, সাধূ’তি। ‘‘যতো খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা সন্নিধিকারকং সালিং উপক্কমিংসু পরিভুঞ্জিতুং। অথ কণোপি তণ্ডুলং পরিযোনন্ধি, থুসোপি তণ্ডুলং পরিযোনন্ধি; লূনম্পি নপ্পটিৰিরূল়্হং , অপদানং পঞ্ঞাযিত্থ, সণ্ডসণ্ডা সালযো অট্ঠংসু। সালিৰিভাগো ১২৮. ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা সন্নিপতিংসু, সন্নিপতিত্ৰা অনুত্থুনিংসু – ‘পাপকা ৰত, ভো, ধম্মা সত্তেসু পাতুভূতা। মযঞ্হি পুব্বে মনোমযা অহুম্হা পীতিভক্খা সযংপভা অন্তলিক্খচরা সুভট্ঠাযিনো, চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠম্হা। তেসং নো অম্হাকং কদাচি করহচি দীঘস্স অদ্ধুনো অচ্চযেন রসপথৰী উদকস্মিং সমতনি। সা অহোসি ৰণ্ণসম্পন্না গন্ধসম্পন্না রসসম্পন্না। তে মযং রসপথৰিং হত্থেহি আলুপ্পকারকং উপক্কমিম্হ পরিভুঞ্জিতুং, তেসং নো রসপথৰিং হত্থেহি আলুপ্পকারকং উপক্কমতং পরিভুঞ্জিতুং সযংপভা অন্তরধাযি। সযংপভায অন্তরহিতায চন্দিমসূরিযা পাতুরহেসুং, চন্দিমসূরিযেসু পাতুভূতেসু নক্খত্তানি তারকরূপানি পাতুরহেসুং, নক্খত্তেসু তারকরূপেসু পাতুভূতেসু রত্তিন্দিৰা পঞ্ঞাযিংসু, রত্তিন্দিৰেসু পঞ্ঞাযমানেসু মাসড্ঢমাসা পঞ্ঞাযিংসু। মাসড্ঢমাসেসু পঞ্ঞাযমানেসু উতুসংৰচ্ছরা পঞ্ঞাযিংসু। তে মযং রসপথৰিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠম্হা। তেসং নো পাপকানংযেৰ অকুসলানং ধম্মানং পাতুভাৰা রসপথৰী অন্তরধাযি। রসপথৰিযা অন্তরহিতায ভূমিপপ্পটকো পাতুরহোসি। সো অহোসি ৰণ্ণসম্পন্নো গন্ধসম্পন্নো রসসম্পন্নো। তে মযং ভূমিপপ্পটকং উপক্কমিম্হ পরিভুঞ্জিতুং। তে মযং তং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠম্হা। তেসং নো পাপকানংযেৰ অকুসলানং ধম্মানং পাতুভাৰা ভূমিপপ্পটকো অন্তরধাযি। ভূমিপপ্পটকে অন্তরহিতে পদালতা পাতুরহোসি। সা অহোসি ৰণ্ণসম্পন্না গন্ধসম্পন্না রসসম্পন্না। তে মযং পদালতং উপক্কমিম্হ পরিভুঞ্জিতুং। তে মযং তং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠম্হা। তেসং নো পাপকানংযেৰ অকুসলানং ধম্মানং পাতুভাৰা পদালতা অন্তরধাযি। পদালতায অন্তরহিতায অকট্ঠপাকো সালি পাতুরহোসি অকণো অথুসো সুদ্ধো সুগন্ধো তণ্ডুলপ্ফলো। যং তং সাযং সাযমাসায আহরাম, পাতো তং হোতি পক্কং পটিৰিরূল়্হং। যং তং পাতো পাতরাসায আহরাম, সাযং তং হোতি পক্কং পটিৰিরূল়্হং। নাপদানং পঞ্ঞাযিত্থ। তে মযং অকট্ঠপাকং সালিং পরিভুঞ্জন্তা তংভক্খা তদাহারা চিরং দীঘমদ্ধানং অট্ঠম্হা। তেসং নো পাপকানংযেৰ অকুসলানং ধম্মানং পাতুভাৰা কণোপি তণ্ডুলং পরিযোনন্ধি, থুসোপি তণ্ডুলং পরিযোনন্ধি, লূনম্পি নপ্পটিৰিরূল়্হং, অপদানং পঞ্ঞাযিত্থ, সণ্ডসণ্ডা সালযো ঠিতা। যংনূন মযং সালিং ৰিভজেয্যাম, মরিযাদং ঠপেয্যামা’তি! অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা সালিং ৰিভজিংসু, মরিযাদং ঠপেসুং। ১২৯. ‘‘অথ খো, ৰাসেট্ঠ, অঞ্ঞতরো সত্তো লোলজাতিকো সকং ভাগং পরিরক্খন্তো অঞ্ঞতরং [অঞ্ঞস্স (?)] ভাগং অদিন্নং আদিযিত্ৰা পরিভুঞ্জি। তমেনং অগ্গহেসুং, গহেত্ৰা এতদৰোচুং – ‘পাপকং ৰত, ভো সত্ত, করোসি, যত্র হি নাম সকং ভাগং পরিরক্খন্তো অঞ্ঞতরং ভাগং অদিন্নং আদিযিত্ৰা পরিভুঞ্জসি। মাস্সু, ভো সত্ত, পুনপি এৰরূপমকাসী’তি। ‘এৰং, ভো’তি খো, ৰাসেট্ঠ, সো সত্তো তেসং সত্তানং পচ্চস্সোসি। দুতিযম্পি খো, ৰাসেট্ঠ, সো সত্তো…পে॰… ততিযম্পি খো, ৰাসেট্ঠ, সো সত্তো সকং ভাগং পরিরক্খন্তো অঞ্ঞতরং ভাগং অদিন্নং আদিযিত্ৰা পরিভুঞ্জি। তমেনং অগ্গহেসুং, গহেত্ৰা এতদৰোচুং – ‘পাপকং ৰত, ভো সত্ত, করোসি, যত্র হি নাম সকং ভাগং পরিরক্খন্তো অঞ্ঞতরং ভাগং অদিন্নং আদিযিত্ৰা পরিভুঞ্জসি। মাস্সু, ভো সত্ত, পুনপি এৰরূপমকাসী’তি। অঞ্ঞে পাণিনা পহরিংসু, অঞ্ঞে লেড্ডুনা পহরিংসু, অঞ্ঞে দণ্ডেন পহরিংসু। তদগ্গে খো, ৰাসেট্ঠ, অদিন্নাদানং পঞ্ঞাযতি, গরহা পঞ্ঞাযতি, মুসাৰাদো পঞ্ঞাযতি, দণ্ডাদানং পঞ্ঞাযতি। মহাসম্মতরাজা ১৩০. ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা সন্নিপতিংসু, সন্নিপতিত্ৰা অনুত্থুনিংসু – ‘পাপকা ৰত ভো ধম্মা সত্তেসু পাতুভূতা, যত্র হি নাম অদিন্নাদানং পঞ্ঞাযিস্সতি, গরহা পঞ্ঞাযিস্সতি, মুসাৰাদো পঞ্ঞাযিস্সতি, দণ্ডাদানং পঞ্ঞাযিস্সতি। যংনূন মযং একং সত্তং সম্মন্নেয্যাম, যো নো সম্মা খীযিতব্বং খীযেয্য, সম্মা গরহিতব্বং গরহেয্য, সম্মা পব্বাজেতব্বং পব্বাজেয্য। মযং পনস্স সালীনং ভাগং অনুপ্পদস্সামা’তি। ‘‘অথ খো তে, ৰাসেট্ঠ, সত্তা যো নেসং সত্তো অভিরূপতরো চ দস্সনীযতরো চ পাসাদিকতরো চ মহেসক্খতরো চ তং সত্তং উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘এহি, ভো সত্ত, সম্মা খীযিতব্বং খীয, সম্মা গরহিতব্বং গরহ, সম্মা পব্বাজেতব্বং পব্বাজেহি। মযং পন তে সালীনং ভাগং অনুপ্পদস্সামা’তি। ‘এৰং, ভো’তি খো, ৰাসেট্ঠ, সো সত্তো তেসং সত্তানং পটিস্সুণিত্ৰা সম্মা খীযিতব্বং খীযি, সম্মা গরহিতব্বং গরহি, সম্মা পব্বাজেতব্বং পব্বাজেসি। তে পনস্স সালীনং ভাগং অনুপ্পদংসু। ১৩১. ‘‘মহাজনসম্মতোতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘মহাসম্মতো, মহাসম্মতো’ ত্ৰেৰ পঠমং অক্খরং উপনিব্বত্তং। খেত্তানং অধিপতীতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘খত্তিযো, খত্তিযো’ ত্ৰেৰ দুতিযং অক্খরং উপনিব্বত্তং। ধম্মেন পরে রঞ্জেতীতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘রাজা, রাজা’ ত্ৰেৰ ততিযং অক্খরং উপনিব্বত্তং। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, এৰমেতস্স খত্তিযমণ্ডলস্স পোরাণেন অগ্গঞ্ঞেন অক্খরেন অভিনিব্বত্তি অহোসি তেসংযেৰ সত্তানং, অনঞ্ঞেসং। সদিসানংযেৰ, নো অসদিসানং। ধম্মেনেৰ, নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ব্রাহ্মণমণ্ডলং ১৩২. ‘‘অথ খো তেসং, ৰাসেট্ঠ, সত্তানংযেৰ [তেসং যেৰ খো ৰাসেট্ঠ সত্তানং (সী॰ পী॰)] একচ্চানং এতদহোসি – ‘পাপকা ৰত, ভো, ধম্মা সত্তেসু পাতুভূতা, যত্র হি নাম অদিন্নাদানং পঞ্ঞাযিস্সতি, গরহা পঞ্ঞাযিস্সতি, মুসাৰাদো পঞ্ঞাযিস্সতি, দণ্ডাদানং পঞ্ঞাযিস্সতি, পব্বাজনং পঞ্ঞাযিস্সতি। যংনূন মযং পাপকে অকুসলে ধম্মে ৰাহেয্যামা’তি। তে পাপকে অকুসলে ধম্মে ৰাহেসুং । পাপকে অকুসলে ধম্মে ৰাহেন্তীতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘ব্রাহ্মণা, ব্রাহ্মণা’ ত্ৰেৰ পঠমং অক্খরং উপনিব্বত্তং। তে অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটিযো করিত্ৰা পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তি ৰীতঙ্গারা ৰীতধূমা পন্নমুসলা সাযং সাযমাসায পাতো পাতরাসায গামনিগমরাজধানিযো ওসরন্তি ঘাসমেসমানা[ঘাসমেসনা (সী॰ স্যা॰ পী॰)]। তে ঘাসং পটিলভিত্ৰা পুনদেৰ অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তি। তমেনং মনুস্সা দিস্ৰা এৰমাহংসু – ‘ইমে খো, ভো, সত্তা অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটিযো করিত্ৰা পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তি, ৰীতঙ্গারা ৰীতধূমা পন্নমুসলা সাযং সাযমাসায পাতো পাতরাসায গামনিগমরাজধানিযো ওসরন্তি ঘাসমেসমানা। তে ঘাসং পটিলভিত্ৰা পুনদেৰ অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তী’তি, ঝাযন্তীতি খো [পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তি ঝাযন্তীতি খো (সী॰ পী॰), পণ্ণকুটীসু ঝাযন্তীতি খো (ক॰)], ৰাসেট্ঠ, ‘ঝাযকা, ঝাযকা’ ত্ৰেৰ দুতিযং অক্খরং উপনিব্বত্তং। তেসংযেৰ খো, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং একচ্চে সত্তা অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটীসু তং ঝানং অনভিসম্ভুণমানা [অনভিসংভূনমানা (কত্থচি)] গামসামন্তং নিগমসামন্তং ওসরিত্ৰা গন্থে করোন্তা অচ্ছন্তি। তমেনং মনুস্সা দিস্ৰা এৰমাহংসু – ‘ইমে খো, ভো, সত্তা অরঞ্ঞাযতনে পণ্ণকুটীসু তং ঝানং অনভিসম্ভুণমানা গামসামন্তং নিগমসামন্তং ওসরিত্ৰা গন্থে করোন্তা অচ্ছন্তি, ন দানিমে ঝাযন্তী’তি। ন দানিমে [ন দানিমে ঝাযন্তী ন দানিমে (সী॰ পী॰ ক॰)] ঝাযন্তীতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘অজ্ঝাযকা অজ্ঝাযকা’ ত্ৰেৰ ততিযং অক্খরং উপনিব্বত্তং। হীনসম্মতং খো পন, ৰাসেট্ঠ, তেন সমযেন হোতি, তদেতরহি সেট্ঠসম্মতং। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, এৰমেতস্স ব্রাহ্মণমণ্ডলস্স পোরাণেন অগ্গঞ্ঞেন অক্খরেন অভিনিব্বত্তি অহোসি তেসংযেৰ সত্তানং , অনঞ্ঞেসং সদিসানংযেৰ নো অসদিসানং ধম্মেনেৰ , নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ৰেস্সমণ্ডলং ১৩৩. ‘‘তেসংযেৰ খো, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং একচ্চে সত্তা মেথুনং ধম্মং সমাদায ৰিসুকম্মন্তে [ৰিস্সুতকম্মন্তে (সী॰ পী॰), ৰিস্সুকম্মন্তে (ক॰ সী॰), ৰিসুং কম্মন্তে (স্যা॰ ক॰)]পযোজেসুং। মেথুনং ধম্মং সমাদায ৰিসুকম্মন্তে পযোজেন্তীতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘ৰেস্সা, ৰেস্সা’ ত্ৰেৰ অক্খরং উপনিব্বত্তং। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, এৰমেতস্স ৰেস্সমণ্ডলস্স পোরাণেন অগ্গঞ্ঞেন অক্খরেন অভিনিব্বত্তি অহোসি তেসঞ্ঞেৰ সত্তানং অনঞ্ঞেসং সদিসানংযেৰ , নো অসদিসানং, ধম্মেনেৰ নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। সুদ্দমণ্ডলং ১৩৪. ‘‘তেসঞ্ঞেৰ খো, ৰাসেট্ঠ, সত্তানং যে তে সত্তা অৰসেসা তে লুদ্দাচারা খুদ্দাচারা অহেসুং। লুদ্দাচারা খুদ্দাচারাতি খো, ৰাসেট্ঠ, ‘সুদ্দা, সুদ্দা’ ত্ৰেৰ অক্খরং উপনিব্বত্তং। ইতি খো, ৰাসেট্ঠ, এৰমেতস্স সুদ্দমণ্ডলস্স পোরাণেন অগ্গঞ্ঞেন অক্খরেন অভিনিব্বত্তি অহোসি তেসংযেৰ সত্তানং অনঞ্ঞেসং, সদিসানংযেৰ নো অসদিসানং, ধম্মেনেৰ, নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ১৩৫. ‘‘অহু খো সো, ৰাসেট্ঠ, সমযো, যং খত্তিযোপি সকং ধম্মং গরহমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি – ‘সমণো ভৰিস্সামী’তি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ, সকং ধম্মং গরহমানো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি – ‘সমণো ভৰিস্সামী’তি। ইমেহি খো, ৰাসেট্ঠ, চতূহি মণ্ডলেহি সমণমণ্ডলস্স অভিনিব্বত্তি অহোসি, তেসংযেৰ সত্তানং অনঞ্ঞেসং, সদিসানংযেৰ নো অসদিসানং, ধম্মেনেৰ নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। দুচ্চরিতাদিকথা ১৩৬. ‘‘খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন দুচ্চরিতং চরিত্ৰা ৰাচায দুচ্চরিতং চরিত্ৰা মনসা দুচ্চরিতং চরিত্ৰা মিচ্ছাদিট্ঠিকো মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানো [ইদং পদং সী॰ ইপোত্থকেসু নত্থি] মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপজ্জতি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সমণোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন দুচ্চরিতং চরিত্ৰা ৰাচায দুচ্চরিতং চরিত্ৰা মনসা দুচ্চরিতং চরিত্ৰা মিচ্ছাদিট্ঠিকো মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানো মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপজ্জতি। ‘‘খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন সুচরিতং চরিত্ৰা ৰাচায সুচরিতং চরিত্ৰা মনসা সুচরিতং চরিত্ৰা সম্মাদিট্ঠিকো সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানো [ইদং পদং সী॰ পী॰ পোত্থকেসু নত্থি] সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপজ্জতি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সমণোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন সুচরিতং চরিত্ৰা ৰাচায সুচরিতং চরিত্ৰা মনসা সুচরিতং চরিত্ৰা সম্মাদিট্ঠিকো সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানো সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপজ্জতি। ১৩৭. ‘‘খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন দ্ৰযকারী, ৰাচায দ্ৰযকারী, মনসা দ্ৰযকারী, ৰিমিস্সদিট্ঠিকো ৰিমিস্সদিট্ঠিকম্মসমাদানো ৰিমিস্সদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু[ৰিমিস্সদিট্ঠিকো ৰিমিস্সকম্মসমাদানো ৰিমিস্সকম্মসমাদানহেতু (স্যা॰), ৰীতিমিস্সদিট্ঠিকো ৰীতিমিস্সদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু (সী॰ পী॰)] কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী হোতি। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ …পে॰… ৰেস্সোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ… সমণোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন দ্ৰযকারী , ৰাচায দ্ৰযকারী, মনসা দ্ৰযকারী, ৰিমিস্সদিট্ঠিকো ৰিমিস্সদিট্ঠিকম্মসমাদানো ৰিমিস্সদিট্ঠিকম্মসমাদানহেতু কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী হোতি। বোধিপক্খিযভাৰনা ১৩৮. ‘‘খত্তিযোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন সংৰুতো ৰাচায সংৰুতো মনসা সংৰুতো সত্তন্নং বোধিপক্খিযানং ধম্মানং ভাৰনমন্ৰায দিট্ঠেৰ ধম্মে পরিনিব্বাযতি [পরিনিব্বাতি (ক॰)]। ব্রাহ্মণোপি খো, ৰাসেট্ঠ…পে॰… ৰেস্সোপি খো ৰাসেট্ঠ… সুদ্দোপি খো, ৰাসেট্ঠ … সমণোপি খো, ৰাসেট্ঠ, কাযেন সংৰুতো ৰাচায সংৰুতো মনসা সংৰুতো সত্তন্নং বোধিপক্খিযানং ধম্মানং ভাৰনমন্ৰায দিট্ঠেৰ ধম্মে পরিনিব্বাযতি। ১৩৯. ‘‘ইমেসঞ্হি, ৰাসেট্ঠ, চতুন্নং ৰণ্ণানং যো হোতি ভিক্খু অরহং খীণাসৰো ৰুসিতৰা কতকরণীযো ওহিতভারো অনুপ্পত্তসদত্থো পরিক্খীণভৰসংযোজনো সম্মদঞ্ঞা ৰিমুত্তো সো নেসং অগ্গমক্খাযতি ধম্মেনেৰ। নো অধম্মেন। ধম্মো হি, ৰাসেট্ঠ, সেট্ঠো জনেতস্মিং দিট্ঠে চেৰ ধম্মে অভিসম্পরাযঞ্চ। ১৪০. ‘‘ব্রহ্মুনা পেসা, ৰাসেট্ঠ, সনঙ্কুমারেন গাথা ভাসিতা – ‘খত্তিযো সেট্ঠো জনেতস্মিং, যে গোত্তপটিসারিনো। ৰিজ্জাচরণসম্পন্নো, সো সেট্ঠো দেৰমানুসে’তি॥ ‘‘সা খো পনেসা, ৰাসেট্ঠ, ব্রহ্মুনা সনঙ্কুমারেন গাথা সুগীতা, নো দুগ্গীতা। সুভাসিতা, নো দুব্ভাসিতা। অত্থসংহিতা, নো অনত্থসংহিতা। অনুমতা মযা। অহম্পি, ৰাসেট্ঠ, এৰং ৰদামি – ‘খত্তিযো সেট্ঠো জনেতস্মিং, যে গোত্তপটিসারিনো। ৰিজ্জাচরণসম্পন্নো, সো সেট্ঠো দেৰমানুসে’তি॥ ইদমৰোচ ভগৰা। অত্তমনা ৰাসেট্ঠভারদ্ৰাজা ভগৰতো ভাসিতং অভিনন্দুন্তি। অগ্গঞ্ঞসুত্তং নিট্ঠিতং চতুত্থং। |